دلالان پتروشیمی، قیمت را تا ۲۰ درصد گران می کنند| بی ثباتی نرخ ارز عامل رکود بازار داخلی است

مهران ابراهیمیان؛ بازار: در صنایع پائین دستی پتروشیمی همچنان به رقم ایجاد ارزش افزوده در پای منافع  صنایع بالا دستی می سوزند و می سازند و با توجه به شرایط رکود داخلی و گران بودن مواد اولیه قادر به بازار سازی مداوم در بازارهای منطقه ای نیستند در حالی که همچنان  پتروشیمی های بالا دستی سوخت ومواد اولیه را ارزان را می گیرند و با قیمت جهانی به صنایع بالا دستی عرضه می کنند. هر چند که دلالان نیز در افزایش قیمت مواد اولیه همچنان نقش پر رنگی دارند.  

 این بخشی از مصائب صنایع پایین دستی پتروشیمی است که در گفتگو با علی جنترانی، مدیرعامل شرکت  شرکت صبا پلیمر اسپادانا مطرح شده است. در ادامه مشروح این مصاحبه را بخوانید: 

پتروشیمی ها همه خوراک و کلیه انرژی ها را با نرخ یارانه ای استفاده می کنند اما قیمت گذاری آن ها  بر اساس قیمت جهانی است و در بورس هم بر سر قیمتها رقابت می شود

*زمینه فعالیت شما  چیست وضعیت صادرات محصولات شما  چگونه است؟
فعالیت این شرکت در زمینه اتصالات pvc است و تنها شرکتی است که سایزهای انحصاری مانند ۳۱۵ و ۴۰۰ را در داخل ایران تولید می کند. صادرات ما تا سه سال پیش به کشورهای عراق و افغانستان خوب بود اما اخیرا به علت تامین مواد اولیه و قیمت زیاد آن با مشکل مواجه هستیم. به طور مثال قیمت گذاری مواد اولیه ما بر مبنای قیمت جهانی است این در حالی است که پتروشیمی ها همه خوراک و کلیه انرژی ها را با نرخ یارانه ای استفاده می کنند اما قیمت گذاری آن ها  بر اساس قیمت جهانی است و در بورس هم بر سر قیمتها رقابت می شود. هنگامی که بخواهم پنج الی ۱۰درصد رقابت کنم و در بورس بخریم به طور قطع قدرت رقابت را برای فروش محصولات را در منطقه از دست می دهیم به همین دلیل این مسأله موجب تضعیف در زمینه صادرات شده است.

*آیا این نوع سیاستگذاری تاکیدی بر خام فروشی نیست؟
بله، دقیقا. دولت با وجود این که بیان می کند که مخالف خام فروشی است اما مواد اولیه پتروشیمی هم یک نوع مواد خام است. اگر مواد اولیه را با قیمت مناسب تر به صنایع پایین دستی می دادند، می توانستند آسان تر آن ها را به محصول تبدیل و با ارزش افزوده بالاتر صادر کنند.

*منظورتان این است که اینجا بیشتر بحث تضاد منافع مطرح است؟
به طور قطع همین طور است زیرا پتروشیمی ها متعلق به سازمان های بزرگ و دولتی هستند. اگر هم دولتی هم نباشند، خود دولت از این قضیه منتفع می شود یعنی هم خود سازمان بورس هرچه قدر گران تر بفروشد، درصد بیشتری می گیرد. حتی اگر سود صدها و هزاران میلیاردی پتروشیمی ها کنار گذاشته شود، خود دولت ۹درصد ارزش افزوده می گیرد و هر اندازه  گران تر بفروشند این ۹درصد به جیب دولت می رود. ما در حال حاضر مواد اولیه خود را از  بورس می‌خریم اما در داخل بورس رقابت می شود و قیمت گذاری بر مبنای قیمت جهانی است و قیمت جهانی، قیمت کف ماست. به طور مثال اگر امروز ۱۰۰میلیارد تومان رقابت شد، ۹درصد از آن به طور مستقیم به جیب دولت میرود پس برای دولت شاید منطقی نباشد که جلوی این کار را بگیرد.

*تفاوت ارزش افزوده ایجاد شده در صادرات محصولات پتروشیمی بالا دستی با مثلا محصولات لوله و اتصالات پلیمری چقدر است؟
بستگی به لوله و اتصالات و به طور متوسط حدود ۵۰ درصد ارزش افزوده به همراه  دارد. 

* و حاشیه سود شما در بحث صادرات چقدر است؟
حاشیه سود ما شاید ۲۰درصد باشد یعنی از افزایش ۵۰ درصد شاید ۳۰درصد هزینه و  ۲۰درصد آن سود است.  

دولت به دلیل این که از صادرات ارزش افزوده نمی گیرد تنها نفعش در ارز آوری است و لذا  لابی شرکت های بالا دستی پتروشیمی  به همراه نبود انگیزه کافی در دولت  توجه به  زنجیره  تولید در پایین دستی را کم می کند

*پس با این اوصاف به دلیل ارزش افزوده بالا دولت باید از ان استقبال کند و به دلیل افزایش تولید ناخالص داخلی در کل به نفع دولت هم هست.
دولت به دلیل این که از صادرات ارزش افزوده نمی گیرد تنها نفعش در ارز آوری است و لذا  لابی شرکت های بالا دستی پتروشیمی  به همراه نبود انگیزه کافی در دولت  توجه به  زنجیره  تولید در پایین دستی  را کم می کند.

* اوضاع بازار داخلی چه طور است به  خصوص که آمارهای تولید مسکن نگران کننده بوده و فعالیت های عمرانی هم به شدت کاهش یافته است؟
در بحث داخلی متاسفانه  به دلیل بحث نوسانات  وضع بازار خیلی خراب است شاید با کمتر از نصف ظرفیت کار می کنیم.

بازار داخلی است" height="450" src="https://media.tahlilbazaar.com/d/2021/10/11/4/90986.jpg" width="600" />

*آیا همه همکاران شما با چنین وضعیتی مواجه هستند یا فقط زیر مجموعه شما ؟
بله، در جامعه به علت گرانی قیمت ها توان خرید کاهش یافته است و اگر توان خرید هم داشته باشند، ترس از نوسانات قیمتی جلو بازار را گرفته است. بنا بر شنیده ها امسال نسبت به سال گذشته  با ۴۰درصد کاهش تقاضای صدور پروانه ساخت مواجه بوده ایم یعنی صدور پروانه نسبت به سال گذشته ۶۰درصد بوده است و همه این ها در صنعت های مرتبط با ساختمان تاثیر گذار است.  از طرفی کالاهای  مکمل در صنعت ساختمان نیز روی  بازار  داخلی ما اثر گذار است به عنوان مثال هنگامی که  بازار سیمان به هم می خورد ، صنعت ساختمان دچار مشکل شد و تمام صنایع ذیربط نیز متوقف می شود.

*آیا بنظر شما ساخت یک میلیون مسکن شدنی است؟
اگر این امر شدنی باشد، اقدام خوبی است زیرا این مسأله در صنایع وابسته تاثیرگذار است اما این که ادعایی شود تا به مرحله عمل برسد، با یک حساب سر انگشتی ساده که در فضای مجازی هم طرح شده بود،باید گفت  ساخت یک میلیون واحد بوودجه بسیاری می خواهد که باید دید آیا با بودجه مملکت جور در می آید که به نظر من  این اعدد و ارقام عقلانی نیست اما هر چه قدر که محقق هم شود، در صنعت تاثیرگذار خواهد بود.

مهم ترین مسأله ثبات است مثلا دولت بگوید که  دلار۵۰هزار تومان می شود و تا سال دیگر هم قیمت همین است و با نرخ مشخص و ثابتی است اما نه این که دلار ۲۸ هزار تومان می شود  و باز بالا و پایین می رود. سال گذشته ما سر همین قضیه متحمل ضرر شدیم ابتدای سال ۹۹به صورت اعتباری بار می فروختیم و تا چک ها میخواست وصول شود، مواد تا صد درصد افزایش قیمت یافت و سرمایه در گردش ما یک سوم شد

* با این اوصاف پیشنهاد شما برای رونق تولید داخلی چیست؟  
مهم ترین مسأله ثبات است مثلا دولت بگوید که  دلار۵۰هزار تومان می شود و تا سال دیگر هم قیمت همین است و با نرخ مشخص و ثابتی است اما نه این که دلار ۲۸ هزار تومان می شود  و باز بالا و پایین می رود.. سال گذشته ما سر همین قضیه متحمل ضرر شدیم ابتدای سال ۹۹به صورت اعتباری بار می فروختیم و تا چک ها میخواست وصول شود، مواد تا صد درصد افزایش قیمت داشت. سال گذشته از اردیبهشت تا اسفند ماه قیمت مواد اولیه ما پنج برابر شد یعنی ما ابتدای سال چک برای ماه پنج و شش گرفته بودیم و هنگام تامین مواد اولیه خیلی ضرر کردیم  و سرمایه ما یک سوم شد یعنی بارهایی که فروخته بودیم و چک گرفته بودیم تا میخواست چک آن برسد و مواد اولیه بخریم، سرمایه ما کاهش پیدا کرد. از سوی دیگر اگر می‌خواستیم وامی بگیریم یا  با تمهیداتی برای خرید مواد اولیه اقدام کنیم دوباره قیمت مواد ریزش کرد یعنی طوری بود که در هر ماشین ۱۲۰میلیون تومان ضرر کردیم یعنی این نوسان و عدم ثبات قیمت خیلی به تولید ضرر وارد می سازد.

*چند نفر پرسنل در این شرکت مشغول به فعالیت هستند؟ با چه ظرفیتی کار می کنید؟
حدود پنجاه نفر و با ۴۰ الی ۵۰درصد ظرفیت مشغول به کار هستند.

بی ثباتی باعث  بر هم خوردن  تقاضا ها می شود به نحوی که انتظار تورمی  در سال ۹۷ و ۹۸ عاملی برای هجوم تقاضا شد  در حالی که می دانستیم  بعد از این تقاضا بازار به رکود می رود

*اگر در قانون ثبات وجود داشته باشد امکان فعالیت صد درصدی این شرکت وجود دارد؟
به طور قطع همین طور خواهد بود، در یک برهه بالاتر از ظرفیت اسمی تولید داشتیم و با اضافه کردن شیفت کاری مواجه بودیم به طوری که می توان گفت سال ۹۸-۹۷ که این افزایش قیمت ها و تورم تقاضای کاذب ایجاد کرده بود. همچنین  در زمان پروژه مسکن مهر یک زمانی این اتفاق افتاد و به تبع این اتفاقات مقطعی است و افزایش های ناگهانی است که یک دفعه می آید و سپس رکورد های بعد را به همراه دارد و هنگامی که مردم به دلیل ترس از افزایش قیمت کالایی را خریداری می کنند، کسی که می‌خواهد شش ماه دیگر ساختمانش به جایی می رسد، کالای من را خریداری کند الان آن را خریداری می کند و به این ترتیب تقاضای شش ماهه آینده من را  مجبور می کند  افزایش تولید دهم  در حالی که می دانیم  در پنج الی شش ماه آینده رکود خواهد بود. این هم از مضرات بی ثباتی است زیرا مردم می ترسند پس می‌خرند و هجوم می آورند که یک نوع تقاضای کاذب است.

دولت به جای فشار به صنایع پایین دستی این پول  ارزش افزوده را از خود پتروشیمی ها بگیرد . یعنی برق و گاز آن ها را با نرخ آزاد حساب کند و در نهایت یک سری مشوق صادراتی برای صنایع پایین دستی در نظر گیرد در این صورت که صنایع پایین دستی تقویت  می شوند. اکنون این وضعیت  برای پتروشیمی ها خوب است و سود آورترین کار، صنایع پتروشیمی و خام فروشی است

*برای رفع مشکل تامین مواد اولیه  چه پیشنهادی دارید؟
نظر من این است که تنها فردی که وضعیت موجود از این قضیه منتفع می شود، پتروشیمی ها هستند زیرا کل مواد اولیه و انرژی را با نرخ یارانه ای خرید می کنند و به ما بالاتر از قیمت جهانی می فروشند. دولت باید در این مرحله اقدامی انجام دهد اگر قرار است پتروشیمی ها با همان روش خریداری کنند با همان نرخ و با یک سود عادلانه قیمت گذاری کنند و به دست تولید کننده داخلی برسانند که او هم بتواند صادر کند و در یک قیمت رقابتی در منطقه به فروش برساند.   

یا دولت به جای فشار به صنایع پایین دستی این پول  ارزش افزوده را از خود پتروشیمی ها بگیرد . یعنی برق و گاز آن ها را با نرخ آزاد حساب کند و در نهایت یک سری مشوق صادراتی برای صنایع پایین دستی در نظر گیرد در این صورت که صنایع پایین دستی تقویت  می شوند. اکنون این وضعیت  برای پتروشیمی ها خوب است و سود آورترین کار، صنایع پتروشیمی و خام فروشی است.

تولید کننده واقعی دلال نیست که مواد اولیه بخرد و بفروشد. بسیاری از این افرادی که نام میبرید، دلال هستند و با یک شرکت صوری همکاری می کنند و متاسفانه عرضه آن ها در بورس به نحوی مهندسی شده است که آن را طوری تنظیم می کنند که رقابت قیمتی  بیش از  ۲۰درصد شود

*بعضی از تولیدکنندگان به اسم نام  تولید مواد پلیمری مواد را می خرند و در بازار می فروشند آیا خود این همکاران شما عامل این مشکلات  و تورم نبودند؟
در همکاران واقعی ما کسی دلال نیست که مواد اولیه خریداری کند و بفروشد. تولید کننده واقعی دلال نیست که مواد اولیه بخرد و بفروشد. بسیاری از این افرادی که نام میبرید، دلال هستند و با یک شرکت های صوری همکاری می کنند یا در بحث تولید به مشکل بر خورده اند و می آید آن را می خرند و اگر سه ماشین ظرفیت  اضافه دارد چنین کارهایی را انجام می دهند و این هم به محدود بودن عرضه بستگی دارد و عرضه آن ها در بورس به نحوی مهندسی شده است که آن را طوری تنظیم می کنند که رقابت قیمتی  بیش از  ۲۰درصد شود. اگر عرضه به اندازه کافی وجود داشته باشد، دلالی وجود ندارد.  

دلالان خرده‌پا مهم نیستند و دلالان اصلی و بنکداران دارای رانت قوی هستند و واسطه هستند و ردپایی از خود برجای نمی گذارند و قابل شناسایی هم نیستند و با این وضعیت ما باید بسوزیم و بسازیم تا  زمانی که عرضه به میزان کافی وجود داشته باشد.

مشکل رانت وقتی به وجود می آید که عرضه کم‌و تقاضا زیاد است. اگر خودرو و ارز به میزان کافی باشد رانت به وجود نمی آید و متاسفانه تا زمانی که عرضه مواد اولیه اصلاح نشود این رانت و دلال بازی هم کنار نخواهد رفت.

هر  قطعی برق غیر مترقبه که اعلام نمی شد بالاتر از ۱۰میلیون  تومان به ما ضرر وارد می کرد و در هفته روزی دوبار قطعی برق داشتیم و جدای  از ضرر مواد اولیه  که در دستگاه از بین می رفت، مواجه با مشکلات راه اندازی مجدددستگاه، پرسنلی که بیکار بودند و... از تبعات قطعی برق بی برنامه بود

*بزرگترین مشکل شرکت شما  در فرآیند تولید چه بوده است؟
اخیرا بزرگترین مشکل همین بحث قطعی برق بود به طوری که هر  قطعی برق غیر مترقبه که اعلام نمی شد بالاتر از ۱۰میلیون  تومان به ما ضرر وارد می کرد و در هفته روزی دوبار قطعی برق داشتیم و جدای  از ضرر مواد اولیه  که در دستگاه از بین می رفت، مواجه با مشکلات راه اندازی مجدد دستگاه، پرسنلی که بیکار بودند و... از تبعات قطعی برق بی برنامه بود.

از سوی دیگر خرید ژنراتور با هزینه میلیاردی همراه بود، اگر این هزینه را  داشته باشم در تولید سرمایه گذاری می کردم. برق یکی از نیازهای ابتدایی ماست و نباید در تولید دغدغه آن را داشته باشیم کار  ما تولید لوله های پلیمری است نه تولید برق ! اگر قرار به خرید ژنراتور باشد هزینه سرمایه در گردش ما باز هم کم می شود.  امیدوارم در زمستان با توجه به اعلام کمبود ذخایر گاز با تکرار این  مشکل مواجه نشویم . 

آیا در مقابل این ضررها برای دریافت خسارت  از بیمه اقدامی انجام دادید؟
بیمه که کم می کند و بنده هم اطلاع دارم که  دریافت خسارت وجود دارد  اما شروطی دارد که برای تولید به صرف نیست. به طور مثال اگر تولیدکننده ای ادعای خسارت دارد باید صبر کند و تا کارشناس بنویسد و سپس ثابت شود که این مشکل از جای دیگری بوده است و سپس برای تعمیر اقدام شود و فاکتور را به آن ها تحویل دهیم تا خسارت پرداخت شود و شاید این پروسه خود چند روز به طول بیانجامدو نتیجه اخر ان  از کار افتادن چند روز کارخانه برای اثبات مقصر است که تناسبی با  هزینه های پرداختی و اتلاف وقت و ضرر های کار نکردن  آن ندارد. . 

 به عنوان مثال هنگامی که می خواستم دستگاهی را راه اندازی کنم، مشاهده  کردم که دو کنداکتور آن سوخته است. تا بخواهم منتظر بمانم که کارشناس برق آن را مشاهده کندو سپس گزارش خرابی را اعمال کند با ضرر ۱۰ میلیون تومانی مواجه خواهم شد و لذا عقل اقتصادی حکم می کند که  دومیلیون تومان هزینه راه اندازی را بدهم  تا بروکراسی ادارای برای دو میلیون تومان ، ۱۰ میلیون تومان کار من را تعطیل کند!  

*یعنی به دلیل بروکراسی دریافت خسارت، تولید کننده عطایش را به لقایش می بخشید؟
بله، دقیقا همین طور است و به دلیل همین پروسه طولانی تولیدکنندگان به دنبال آن نمی روند.

*در شرایط کنونی چه پیشنهادی در حوزه بازاریابی برای صنایع داخلی پیشنهاد می کنید؟
صنایع داخلی باید بروز شده و در بحث دیجیتال مارکتینگ وارد شوند و برهه ای که به عنوان بنگاه اقتصادی منتظر باشیم که مشتری به سراغ ما بیاید به اتمام رسیده است. اکنون در صنایع پایین دستی بحث عرضه بیشتر از تقاضا است به همین دلیل فرد باید متقاضی  را متقاعد کند و شاید در وضعیت فعلی بحث بازاریابی دیجیتالی و حضوری راهکاری موثر است.

اگر تحریم ها برداشته شود، امکان صادرات برای شما وجود دارد؟
به طور قطع با از میان برداشته شدن تحریم ها با کشورهای همسایه امکان صادرات به‌وجود می آید.