«ارز نیمایی» مرجع صورت‌های مالی است

علی جبل عاملی با اشاره به نوسانات نرخ ارز گفت: به طور کلی رشد نرخ ارز، همه بازارها و فعالیت‌های اقتصادی را تحت تأثیر قرار می‌دهد و از این رو برای تمامی فعالان اقتصادی نوسانات نرخ ارز در کشور مهم است، اما رصد فراز و فرودهای این نرخ برای سرمایه‌گذاران بازار سرمایه از اهمیت بیشتری برخوردار است.

وی افزود: نوسانات نرخ ارز تقریباً بر همه شرکت‌های لیست شده بورسی به طور مستقیم و یا غیر مستقیم تأثیرگذار است. برخی از شرکت‌های حاضر در بورس ایران بخش عمده ای از محصولات خود را به خارج از کشور صادر می‌کنند و درآمد این شرکت‌ها ارزی است، از جمله شرکت‌های صادرات محور می توان به گروه‌های فلزی، پتروشیمی، فرآورده های نفتی و کانه‌های فلزی اشاره کرد.

این کارشناس بازارسرمایه ادامه داد: از طرف دیگر باید توجه داشت که مواد اولیه این شرکت ها نیز به نوعی با نرخ ارز مرتبط است، به طور مثال نرخ خوراک صنعت پتروشیمی تحت تاثیر نرخ ارز نیمایی است. علاوه بر این برخی محصولات داخلی شرکت‌ها که در داخل کشور به فروش می‌روند بر اساس نرخ های جهانی قیمت‌گذاری شده و از این لحاظ نوسانات ارز بر درآمدهای آنان نیز تأثیرگذار است.

اثر رشد ارز نیمایی بر شرکت‌های دارایی محور
جبل عاملی تصریح کرد: در خصوص سایر صنایع نیز باید آثار غیر مستقیم افزایش نرخ ارز در سامانه نیما را در نظر گرفت؛ زیرا در بلند مدت این افزایش می‌تواند منجر به تورم کالا و خدمات شده و بر درآمدها و هزینه‌های شرکت‌ها اثر بگذارد؛ علاوه بر این افزایش نرخ ارز هم در بازار آزاد و هم در سامانه نیمایی در شرکت‌های دارایی محور منجر به افزایش ارزش دارایی این شرکت‌ها شامل زمین ساختمان و تجهیزات شده و در نهایت در قیمت سهام این شرکت‌ها تاثیر گذار است.

بررسی درآمد ارزی تنها عامل تاثیرپذیری از نوسانات ارزی نیست
وی تاکید کرد: البته باید توجه داشت تنها بررسی درآمد ارزی شرکت‌ها نمی تواند تأثیرگذاری نرخ ارز بر شرکت‌های بورسی را نشان دهد. با توجه به اینکه بسیاری از تجهیزات و مواد اولیه شرکت‌ها وارداتی هستند از این لحاظ سودآوری شرکت‌ها و نحوه تأثیر نرخ ارز بر آنها متفاوت است.

جبل عاملی با دسته‌بندی درآمد و مصارف ارزی شرکت ها به سه گروه اصلی گفت: دسته اول شرکت های صادرات محورند که بدهی ارزی ندارند، این شرکت‌ها با رشد نرخ ارز درآمدشان افزایش یافته و سود بیشتری کسب می‌کنند. دسته دوم شرکت هایی هستند که گرچه صادرات محور بوده و درآمد ارزی دارند، اما دارای بدهی ارزی یا مواد اولیه وارداتی هستند. این شرکت‌ها درصورتی که ارز حاصل از صادرات تکافوی هزینه های ارزی شان را بدهد، با افزایش نرخ مشکلی ندارند.
عضو هیات مدیره شرکت سرمایه‌گذاری «مدیریت سرمایه مدار» اضافه کرد: دسته سوم شرکت هایی هستند که دارای فروش داخلی‌ و بدهی ارزی یا مواد اولیه وارداتی نیز هستند، در این گونه شرکت ها قیمت نهاده‌های تولید با افزایش مستمر نرخ ارز، افزایش یافته و در صورتی که نرخ‌های فروش داخلی محصولات آنها به طور متناسبی افزایش نیابد، سود این شرکت‌ها تحت تأثیر قرار خواهد گرفت.

تاثیر نوسانات ارزی بر بانک‌ها
این کارشناس بازارسرمایه بانک را نهاد دیگری دانست که نوسانات نرخ ارز بر آن تأثیر گذار است و گفت: بانک‌ها بخشی از دارایی‌های خود را به صورت سپرده ارزی نزد بانک‌های خارجی یا داخلی نگهداری می‌کنند؛ همچنین بانک‌ها از افراد (سپرده گذاران) سپرده ارزی می‌پذیرند و تسهیلات ارزی اعطا می‌کنند.

وی افزود: در نظر داشته باشید که بانک ها باید برای گزارش این وجوه در صورت‌های مالی خود طبق قوانین حسابداری، خالص دارایی‌های ارزی شرکت‌ها را با نرخ تسعیر مربوط به پایان دوره مالی، گزارش کنند و بانک مرکزی، مرجع تعیین کننده نرخ تسعیر ارز دارایی‌ها است. بانک مرکزی با در نظر گرفتن متوسط قیمت ارز نیمایی در دوره زمانی مشخص و شرایط ترازنامه ای بانک ها این نرخ را به شبکه بانکی ابلاغ می‌کند.

جبل عاملی بیان کرد: در شرایطی که وضعیت ارزی بانک‌ها هم تراز باشد، افزایش نرخ تسعیر ارز اثری بر صورت‌های مالی بانک‌ها نخواهد داشت؛ اما در بانک‌هایی که وضعیت باز ارزی آنها مثبت باشد، افزایش نرخ تسعیر ارز به این معناست که اگر بانک قصد تبدیل آن بخش از وضعیت مثبت باز ارزی خود به دارایی‌های ریالی را داشته باشد، سود بیشتری هم شناسایی خواهد کرد.

وی این روند را در مورد بانک‌هایی که وضعیت باز ارزی  آنها منفی باشد، برعکس عنوان کرد و افزود: در این بانک ها افزایش نرخ تسعیر ارز، زیان بیشتری به همراه خواهد داشت؛ البته ممکن است بانکی با وضعیت باز ارزی منفی، در جایی منابع ارزی خود را تبدیل به سرمایه‌گذاری ریالی کرده باشد که سود آن سرمایه‌گذاری بسیار بالاتر از زیان تسعیر ارز بانک باشد