تنها در بیابان؛ رهبری اروپایی فرانسه در خاورمیانه| بهره پاریس از توافقات گسترده اقتصادی با بغداد

تهمینه غمخوار؛ بازار: خاورمیانه یک مرحله کلیدی برای سیاست خارجی فرانسه است؛ منطقه ای که در آن تلاش می کند اعتبار و وزن خود را به عنوان یک قدرت بین المللی اثبات و بیشتر کرده و استقلالی را نشان دهد که برای جایگاه این کشور اروپایی در جهان بسیار مهم است.

بر همین اساس، به دلیل آن که قیام های اعراب و تحولات پیش آمده در منطقه خاورمیانه به عنوان یک چالش خاص در نظر گرفته شده، فرانسه تلاش کرده تا استراتژی خود را کالیبره نماید چرا که با توجه به حمایت کمی از اروپایی ها در این منطقه احساس تنهایی کرده است.

همچنین، فرانسه به طور مداوم در منطقه فعال بوده و در نتیجه دارای روابط سیاسی قوی، مناسبات اقتصادی نزدیک و حضور نظامی عمده در سراسر منطقه خاورمیانه است. حتی گاهی روابط فرانسه با قدرتهای منطقه به شدت تنگاتنگ بوده و بنابراین، جای تعجب نیست که چالشی که خاورمیانه همیشه برای بلندپروازی های این کشور اروپایی مطرح می کرد، از زمان قیام های اعراب افزایش یافته زیرا فرانسه به شدت از بی ثباتی در منطقه نگران است و در همین راستا از سال ۲۰۱۱ تلاش کرده تا رویکرد واقع گرایانه سنتی خود را با این منطقه و مشکلات آن تعدیل نماید.

اینکه مکرون چگونه می تواند اروپایی ها را به اتحاد حول یک رویکرد مشترک در جهت ارتقاء ثبات در منطقه و در نتیجه حفاظت از منافع خود، تشویق و ترغیب نماید، امری مهم است

اما حتی با وجود مسائلی چون درگیری های مسلحانه، تروریسم و ​​مهاجرت در سراسر منطقه، فرانسه نتوانسته تا اجماعی در میان شرکای اروپایی خود را بر سر اهداف استراتژیک ایجاد نماید. بنابراین اینکه چگونه می تواند اروپایی ها را به اتحاد حول یک رویکرد مشترک در جهت ارتقاء ثبات در منطقه و در نتیجه حفاظت از منافع خود، تشویق و ترغیب نماید، امری مهم است.

بنابراین، در حالی که اروپا محوری شدید امانوئل مکرون فرصتی را برای فرانسه و برای اروپا فراهم می کند، اما فرانسه باید از رویکرد اطمینان بخشی خود خارج شود و رهبری خود را در همکاری های هماهنگ اروپایی بهتر پیاده کند.

در میان کشورهای خاورمیانه، عراق کشوری است که فرانسه در طول سالیان گذشته سعی در گسترش روابط با آن را داشته است. روابط فرانسه و عراق اغلب بیانگر درگیری و صلح در طول تاریخ است. این کشور اروپایی پس از استقلال عراق، روابط رسمی خود را با پادشاهی عراق حفظ کرد و در طول هشت سال جنگ میان ایران و عراق به حمایت از عراق پرداخت. 

در حالی که امروز فرانسه مایل است در بازسازی عراق مشارکت فعالی داشته باشد، در دهه های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ یکی از شرکای اصلی عراق بوده است

در حالی که این روابط در طول سالیان گذشته با فراز و نشیبهای زیادی همراه بوده، اما بیشترین شکل همکاری و گسترش روابط دوجانبه از زمان آغاز دولت جدید عراق رخ داده است. فرانسه بارها از سال گذشته به حمایتهای سیاسی، اقتصادی، دیپلماتیک، نظامی و بشردوستانه از مقامات جدید عراقی در اجرای سیاست آشتی ملی و مبارزه با داعش پرداخته است. این کشور اروپایی همچنین برای برآوردن نیازهای قابل توجه در تثبیت مناطق آزاد شده از داعش در عراق اقدام کرده  است.

بر اساس گزارش میدل ایست، در حالی که امروز فرانسه مایل است در بازسازی عراق مشارکت فعالی داشته باشد، در دهه های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۰ یکی از شرکای اصلی عراق بوده که پس از گذشت سالها، تجارت میان دو کشور عربی و اروپایی در سال ۲۰۱۶، به ۴۷۶ میلیون یورو رسیده است. همچنین در همان سال، نام عراق به عنوان هفتمین مشتری و تامین کننده بزرگ فرانسه پس از ترکیه، عربستان، ایران، امارات، کویت و قطر ثبت شده است.

حجم مبادلات تجاری میان دو کشور نیز در سال ۲۰۱۷ حدود ۲۵۰ میلیون دلار بوده، اما در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ به ۸۰۰ میلیون دلار رسیده است. 

تمامی این روابط فی مابین و فراز و فرودهای آن در حالی در جریان و برقرار بوده که «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق در سال گذشته با سفری رسمی به پاریس، تور اروپایی خود را آغاز کرد که بر اساس اظهارات وزیر امور خارجه عراق، این سفر نشانگر بخشی از تمایل فرانسه در جهت توسعه روابط با عراق همراه با تمایل عراق به منظور استحکام روابط دوستی میان دو کشور بوده است.

در همان زمان، فواد حسین اعلام کرد که با این سفر دولت الکاظمی قصد دارد درخواست خرید تسلیحات فرانسوی برای تامین نیازهای ارتش عراق را مطرح کند؛ در حالی که  «امانوئل مکرون» رییس جمهوری فرانسه با استقبال از سفر «مصطفی الکاظمی» اذعان نمود که پاریس تمایل فراوانی به تقویت پیوند و روابط با بغداد در زمینه های مختلف اقتصادی، امنیتی و فرهنگی و نیز مبارزه با تروریسم دارد.

علاوه بر آن در همان سفر، وزیر امور خارجه عراق تاکید کرد که چندین پروژه اقتصادی مرتبط با زیرساخت ها، خدمات و سایر پروژه های مربوط به انرژی و بخش نفت وجود دارد که پیشرفت خوبی داشته و تأیید اولیه را دریافت کرده اند در حالی که شرکت های فرانسوی در حال به اجرا درآوردن این پروژه ها برای کمک به عراق هستند.

پس از سفر مصطفی الکاظمی به پاریس؛ مکرون دو هفته بعد، در سفری رسمی به بغداد رفت و در آنجا متعهد به حمایت های اقتصادی، نظامی و سیاسی شد. در آن سفر رئیس جمهور فرانسه تعداد زیادی از کمک ها و بسته های حمایتی از جمله  توسعه روابط بانکی و همکاری بین دو کشور در زمینه های نظارتی و مبارزه با پولشویی و مبارزه با حمایت مالی از تروریسم را برای پشتیبانی از دولت محاصره شده عراق در میان کاهش حضور ۱۷ ساله امریکا در این کشور اعلام کرد.

همچنین، رهبر فرانسه ضمن اظهار این مسئله که عراق چندین سال است که دوران سختی را با جنگ و تروریسم پشت سر می گذارد و این کشور هنوز در تلاش برای احیای اقتصاد خود، بهبود سیستم آموزشی و تحت کنترل قرار دادن عناصر نظامی و شبه نظامیان می باشد، در آن سفر گفت: این چالش ها در یک منطقه فوق العاده متشنج، با نفوذ قوی ایران و تجاوزهای مکرر ترکیه، که مداخله فزاینده ای در امور داخلی عراق دارد، صورت می گیرد.

مکرون ضمن تاریخی دانستن نشست بغداد و بازگشت عراق به مرحله ثبات، اعلام کرد که شراکت و همکاری در بغداد به مثابه پیروزی برای عراق است و صرف نظر از تصمیم آمریکا برای خروج از عراق، فرانسه به نبرد با تروریسم ادامه خواهد داد

دولت عراق نیز پس از ورود مکرون به این کشور در حساب رسمی توییتر خود نوشت که فرانسه رفیق و دوست عراق است که از نیروهای مسلح عراق در جنگ علیه داعش حمایت کرده  است. عراقی ها معتقدند که فرانسه که از زمان انفجار در بندر بیروت در توسعه سیاست لبنان بسیار دخیل بوده، اکنون به بغداد و سناریوی سیاسی نامشخص آن نیز نگاه می کند. 

حال در میان توسعه روابط دوجانبه از سوی دو کشور، رهبر فرانسه نیز در نشست بغداد که ۹ روز پیش با حضور مقامات ارشد کشورهای همسایه و برخی مقامات دیگر نیز مشارکت داشتند، شرکت کرد و از نقش اساسی عراق در تقویت گفت‌ وگوهای منطقه‌ای و بین‌المللی حمایت نمود.

برخی از کارشناسان مسائل منطقه معتقدند که نام بردن از فرانسه در میان کشورهای شرکت کننده در نشست بغداد بسیار حائز اهمیت است، در حالی که خود این کشور نیز یکی از سازماندهندگان و مبتکران این نشست بوده و روی عراق تمرکز کرده است

بر همین اساس، مکرون ضمن تاریخی دانستن آن روز و بازگشت عراق به مرحله ثبات و خروج از پوسته کنونی خود، اعلام کرد که شراکت و همکاری در بغداد به مثابه پیروزی برای عراق است و صرف نظر از تصمیم آمریکا برای خروج از عراق، فرانسه به نبرد با تروریسم تا زمانی که این کشور بخواهد، ادامه خواهد داد. 

برخی از کارشناسان مسائل منطقه معتقدند که نام بردن از فرانسه در میان کشورهای شرکت کننده بسیار حائز اهمیت است، در حالی که خود این کشور نیز یکی از سازماندهندگان و مبتکران این نشست بوده و روی این کشور تمرکز کرده است.

آنها عقیده اند دارند که با توجه ویژه فرانسه به عراق، این کشور به دنبال بازگشت به خاورمیانه و استحکام جایگاه خود در میان کشورهای منطقه به لحاظ سیاسی و امنیتی و انعقاد تفاهمنامه های بیشتر از منظر اقتصادی است.

قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری عراق با توتال فرانسه چهار پروژه انرژی از جمله زیرساخت انتقال گاز، تامین برق، توسعه چاه های آب و انرژی خورشیدی را در نظر گرفته است

در همین راستا، در چند روز گذشته کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق اعلام کرد که عراق درصدد عقد قرارداد با فرانسه برای خرید رادارهای شناسایی، تسلیحات پدافند هوایی و جنگنده های رافائل است، در حالی که  در روز گذشته اخباری مبنی بر انعقاد قراردادی میان چند مسئول دولتی عراق از جمله مصطفی الکاظمی با شرکت توتال فرانسه منتشر شد.

این قرارداد ۲۷ میلیارد دلاری که تنها چند روز پس از حضور مکرون در نشست بغداد برای حمایت منطقه ای از عراق به امضا رسیده، چهار پروژه انرژی از جمله زیرساخت انتقال گاز، تامین برق، توسعه چاه های آب و انرژی خورشیدی را در نظر گرفته که هدفی چون سرمایه‌گذاری بهینه در منابع نفت، گاز و آب عراق و پایدارسازی هر چه بیشتر انرژی برق و افزایش تولید را دنبال خواهد کرد. 

بر اساس بیانیه نخست وزیر عراق، اولین پروژه مربوط به توسعه میدان نفتی ارطاوی و رساندن تولید آن به ۲۱۰ هزار بشکه، آموزش پرسنل عراقی و اشتغال‌زایی برای شهروندان این کشور است. در حالی که پروژه دوم، ساخت مجموعه گازی با ظرفیت ۶۰۰ میلیون متر مکعب برای بهره‌برداری از گاز همراه در میادین نفتی و کاهش واردات آن از کشورهای همسایه و تولید روزانه ۱۲ هزار بشکه گاز فشرده، تولید سه هزار تن گاز مایع LPG برای مصرف داخلی و وارد کردن فناوری نوین و آموزش و ایجاد فرصت شغلی شهروندان عراقی را در نظر گرفته است.

پروژه سوم نیز به استفاده از آب دریا و پروژه چهارم نیز ساخت نیروگاه خورشیدی برای تولید انرژی برق با هزینه کمتر از ۴۵ درصد از نیروگاه‌های فسیلی و تولید هزار مگاوات اشاره دارد. 

علاوه بر این قرارداد، بر اساس اعلام کنسولگری فرانسه در اربیل عراق، در ماه گذشته نیز شرکت توتال یک قرارداد نفتی بزرگ به ارزش هفت میلیارد دلار را با دولت عراق برای توسعه میدان‌های نفتی و گازی منعقد کرده بود.

گزارش ها حاکی بر این است که حجم سرمایه‌گذاری فرانسه در بخش غیر نفتی عراق نیز حدود سه میلیارد دلار گزارش شده که اکثر آن در اقلیم کردستان است. در حال حاضر حدود ۳۵ شرکت فرانسوی در اقلیم کردستان فعالیت می‌کنند که فعالیت‌های آنها بیشتر به بخش ارتباطات و صنایع سنگین مانند سیمان و بخش فروش کالا مربوط می‌شود.