تهمینه غمخوار؛ بازار: دولت اردوغان مدت هاست با جار و جنجال درباره پروژه‌های کلان زیرساختی مانند فرودگاه‌ها و بزرگراه‌ها از آنها به عنوان نشانه قدرت روزافزون ترکیه یاد می‌کند و با وجود افزایش مخالفت ها با طرح ساخت آبراه مصنوعی تحت عنوان «کانال استانبول»، با برگزاری مراسم افتتاحیه مرتبط با این طرح در ۲۶ ژوئن، همچنان آن را پیش می‌برد چرا که از نظر وی، افتتاح این پروژه، صفحه جدیدی را در تاریخ توسعه ترکیه باز کرده و به نوعی نجات اقتصاد استانبول در آینده است.
ایده این کانال ۴۵ کیلومتری که از آن به عنوان پروژه دیوانه وار اردوغان توصیف می شود، یک دهه پیش برای اولین بار مطرح شد. اما روز شنبه هفته گذشته، اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در مراسم راه اندازی و افتتاح یک پل ۱۱۶۸ متری شرکت کرد که اولین حرکت برای ساخت کانال استانبول که عده ای آن را به عنوان یک حیوان خانگی تعبیر می کنند، با هدف اتصال دریای سیاه به دریای مرمره شرکت کرد، در حالی که با یک تلاش گسترده، امیدوار است حمایت خارجی از جمله چین را نیز کسب کند.
اردوغان در ماه فوریه بارها اعلام کرده بود که این کانال را خواهد ساخت و دولت وی سرسختی این کار را انجام خواهند داد و مردم خواهند دید که استانبول چگونه زیبا خواهد شد.
با این حال پیش بینی کارشناسان اقتصادی این است که طرح ساخت کانال موازی با تنگه بوسفور استانبول، ۱۵ میلیارد دلار هزینه داشته باشد و این کشور را که قبلاً از هم پاشیده بود، بیشتر تقسیم خواهد کرد.
از نظر سیاسی، اردوغان امیدوار است که این پروژه بزرگ روحیه جدیدی در اقتصاد ایجاد کند، اشتغال ایجاد کند و محبوبیت وی را قبل از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۳ افزایش دهد
این پروژه همچنین دارای موضوعات ژئوپلیتیکی و گمانه زنی ها مبنی بر این موضوع است که چین یا متحد منطقه ای اردوغان یعنی قطر می توانند در تأمین بودجه آن نقش داشته باشند.
به گفته اردوغان، این کانال به منظور کاهش ترافیک در تنگه بسفر با شلوغی و به حداقل رساندن حوادث و در عین حال عبور سریعتر از کشتی ها ساخته شده است. از نظر سیاسی، اردوغان امیدوار است که این پروژه بزرگ روحیه جدیدی در اقتصاد ایجاد کند، اشتغال ایجاد کند و محبوبیت وی را قبل از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۳ افزایش دهد.
اردوغان همچنین معتقد است که باید عناصر استراتژیک دیگری را نیز اضافه کرد تا کشورش نقش موثرتری در تجارت جهانی داشته باشد و سهم بیشتری را در کریدورهای حمل و نقل کسب نماید.
بر اساس پیش بینی های صورت گرفته، قرار است که تا سال ۲۰۵۰، ۷۸ هزار کشتی در تنگه بوسفور به عبور و مرور بپردازند. با این حال، اطلاعات رسمی نشان می دهد که ترافیک دریایی در تنگه از سال ۲۰۰۷ ، زمانی که ۵۶ هزار کشتی از آن عبور می کردند، به طور پیوسته کاهش یافته است. اکنون ترافیک سالانه حدود ۴۰ هزار کشتی است.
از دیدگاه رئیس جمهور ترکیه، این پروژه جنجالی همچنین موجب تقسیم افکار عمومی ترکیه در بسیاری از حوزه ها، شامل مسائل زیست محیطی و مالی و همچنین امنیت ملی خواهد شد در حالی که احزاب مخالف به شدت مخالف این کانال هستند و تهدیدهایی از قبیل عدم پرداخت هزینه آن را متعهد شده اند و عهد کرده اند که در صورت به قدرت رسیدن از هر کشور یا شرکتی که از آن حمایت می کند، فاصله بگیرند.
طبق نظرسنجی تحقیقات اقتصادی استانبول، ۵۸ درصد از پاسخ دهندگان این پروژه را قبول ندارند و این میزان در مقایسه با هفت ماه گذشته، پیش پنج درصد افزایش یافته است.
با برآورد کارشناسان مالی و اقتصادی، هزینه این پروژه ۱۵ میلیارد دلار با احتساب شش پل ساخته شده روی کانال که تنها هزینه آن ۱.۴ میلیارد دلار تخمین زده شده و طی شش سال تکمیل خواهد شد، می باشد.
در حالی که اردوغان در مراسم افتتاح آن اعلام کرد که کانال استانبول هزینه های خود را از درآمد حاصل از کشتی های عبوری، بنادر ساخته شده و منابع دیگر تأمین خواهد کرد.
این سخن رئیس جمهور ترکیه بیانگر این نکته است که این پروژه نیازی به خزانه دولتی ندارد و در سطح جهانی توصیف می شود.
اوایل ماه ژوئن، دولت ایده هایی را در مورد ساخت کانال مطرح کرد که قرار است از طریق پشتیبانی طرحی که توسط بخش خصوصی تأمین می شود و از درآمد حاصل از ۵۰ هزار خانه ای که قرار است در طول مسیر آن ساخته شود، تأمین شود.
با این حال، کارشناسان امکان تحقق تجاری کانال استانبول را به زیر سوال می برند، زیرا این امر به کاهش ترافیک در ۱۵ سال گذشته و عبور و مرور ایمن و تقریباً رایگان برای کشتی های تجاری از بوسفور و دردانل که طبق کنوانسیون مونترو سال ۱۹۳۶ تضمین شده است، اشاره دارد.
کانال استانبول می تواند یک چالش ناخواسته برای کنوانسیون مونترو ایجاد کند که بیشتر عبور کشتی های نظامی را از تنگه های ترکیه تنظیم می کند و به طور بالقوه تعادل را به ویژه در دریای سیاه بر هم می زند
کارشناسان حوزه حمل و نقل دریایی و دیپلمات های بازنشسته ترک همچنین هشدار داده اند که این کانال می تواند یک چالش ناخواسته برای کنوانسیون مونترو ایجاد کند که بیشتر عبور کشتی های نظامی را از تنگه های ترکیه تنظیم می کند و به طور بالقوه تعادل را به ویژه در دریای سیاه بر هم می زند. دولت این اتفاق را انکار می کند.
پیش از این مراسم، وزیر حمل و نقل، آدیل کارائیسیل اوغلو اعلام کرد که شرکت های چینی، روسی، هلندی و بلژیکی ابراز علاقه شدید به تأمین اعتبار پروژه کرده اند و این تلاش ها در سال جاری به پایان می رسد.
از طرفی، برخی دیگر معتقدند که این پروژه به طور ضمنی موازی با ابتکار عمل یک کمربند_یک جاده چین خواهد بود.
این موضوع نشان میدهد که حضور اقتصادی چین در ترکیه افزایش یافته است، زیرا روابط این کشور با اتحادیه اروپا و ایالات متحده تنگ شده است.
در سال ۲۰۲۰، چین بزرگترین شریک وارداتی ترکیه بود که ۲۳ میلیارد دلار برای آن سال درآمد کسب کرد و ۲۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت.
در سال ۲۰۱۵ نیز، کنسرسیومی از شرکت های دولتی چینی یک ترمینال بزرگ کانتینری را در استانبول با قیمت تقریباً یک میلیارد دلار خریداری کردند.
همچنین، بلومبرگ در ماه مارس گزارش داد که گروه بازرگانان چین و دیگر شرکا، معامله ای را برای دستیابی به اکثریت سهام توافق شده در سومین پل شامل بوسفور و جاده های اتصال آن با ۶۸۸ میلیون دلار، منعقد کردند.
با این حال، این معامله در اواخر سال ۲۰۱۹ با پاندمی کرونا متوقف شد.
بر همین اساس، گزارش ماه مارس نشان می دهد که این بار این قرارداد احیا شده و شامل ۱.۶ میلیارد دلار اعطای وام به اپراتور پل توسط بانک هایی از جمله بانک صنعتی و تجاری چین ، بانک چین و بانک بازرگانان چین است.
معاملات برجسته نشان می دهد که سرمایه گذاران چینی نسبت به پیشرفت های زیرساختی در استانبول به عنوان بزرگترین شهر ترکیه که محل زندگی بیش از ۱۵ میلیون نفر و ارتباط قاره های آسیا و اروپا است، بی تفاوت نیستند.
با این وجود، ترکیه به طور رسمی در مورد مناقصه یا مدل تجاری این پروژه تصمیم نگرفته است، حتی یک جدول زمان بندی هم برای مناقصه در مورد کانال خود اعلام نکرده است.
اما، رسانه های ترکیه تاکنون در مورد احتمال سرمایه گذاری چینی ها و قطری ها و تأمین مالی این پروژه گمانه زنی کرده اند. به عنوان مثال، گفته می شود که یکی از اعضای خانواده سلطنتی قطر قبلاً زمینی را در مسیر کانال خریداری کرده است.
این مسائل نشان می دهد که پروژه کانال به طور قابل توجهی سهم ترکیه را در تجارت جهانی افزایش می دهد.
اردوغان در سال ۲۰۱۷ در گردهمایی طرح یک کمربند_یک جاده در چین شرکت کرد و در سال ۲۰۱۹، در حاشیه سفر به پکن، به خبرگزاری شینهوا چین اعلام کرد که این دو طرح در یک هماهنگی طبیعی قرار دارند.
به گفته علی مرتان دوندار، رئیس مرکز تحقیقات آسیا و اقیانوسیه در دانشگاه آنکارا، در راستای ابتکار عمل یک کمربند_یک جاده، پروژه کانال استانبول ممکن است از نظر مالی و ساخت و بهره برداری از آن مورد توجه چین قرار گیرد و آنها مشوق های جذابی برای مشارکت دریافت کنند.
رویترز در ماه آوریل گزارش داد که برخی از بانکهای محلی تمایلی به تأمین مالی پروژه کانال با اشاره به خطرات سرمایه گذاری و همچنین موقعیت خود به عنوان امضاکنندگان سازمان ملل که در چارچوب بانکداری مسئولانه خواستار جلوگیری از آسیب رساندن به مردم و کره زمین است، نشان نداده اند.
بنابراین، با توجه به اینکه پروژه کانال به دلیل خسارت احتمالی برگشت ناپذیر به محیط زیست مورد انتقاد محیط بانان و دانشگاهیان قرار گرفته است، بسیاری از بانکداران بدبین هستند که این پروژه ممکن است بودجه غربی را دریافت کند.
پروژه کانال استانبول به عنوان بزرگترین چالش زیربنایی اردوغان شناخته می شود، در حالی که این کشور با چالش کرونا، سقوط لیر و کمترین میزان پشتیبانی از مردم مواجه بوده است
یک روز قبل از مراسم افتتاح، شهردار استانبول که از حزب اصلی مخالف ترکیه است و قبل از کسب عنوان شهرداری در سال ۲۰۱۹، علیه این کانال فعالیت جدی داشت، یک نشست خبری در محل سد برگزار کرد که قرار است سه سد دیگر در آن جایگزین شود، برگزار کرد.
برای نزدیک به دو دهه، مقامات دولتی اردوغان پروژه های زیربنایی چند میلیارد دلاری مانند فرودگاه ها، پل ها، تونل ها و بیمارستان ها ، طرح های مشارکت عمومی و خصوصی را انجام داده و با وجود انتقاد درباره هزینه های طولانی مدت، تلاش آنها ادامه داشته است.
این بار اما، طبق نظرسنجی های متعدد، پروژه کانال استانبول به عنوان بزرگترین چالش زیربنایی اردوغان شناخته می شود، در حالی که این کشور با چالش کرونا، سقوط لیر و کمترین میزان پشتیبانی از مردم مواجه بوده است.
بنابراین، باید دید که آیا اردوغان در پیشبرد این پروژه جدی است یا در نهایت چین پس از تأمین بیش از ۳۴ میلیون دوز واکسن ویروس کرونا تاکنون و همچنین تزریق ارز مورد نیاز برای ذخایر بانک مرکزی تخلیه شده در ترکیه، در تحقق اهداف این پروزه کمک خواهد کرد یا خیر.
نظر شما