بازار؛ گروه استان ها: اگرچه آذربایجان غربی همچنان دومین استان پرآب کشور محسوب می شود اما توسعه سیستم های آبیاری نوین با توجه به وضعیت آب های سطحی و زیرزمینی و روند خشک شدن دریاچه ارومیه باید در اولویت نخست دست اندرکاران بخش کشاورزی قرار گیرد.
تغییر اقلیم و کاهش نزولات جوی از یک سو و مصرف بی رویه از سوی دیگر، کم آبی را به عنوان یک دغدغه مهم، پیش روی تمام بخش ها از جمله کشاورزی استان قرار داده و کاهش آثار مخرب آن نیازمند همراهی مردم و مسوولان است.
بخش کشاورزی با ۹۲ درصد، بزرگترین مصرف کننده آب به شمار می رود و بیش از ۸۰ درصد منابع آب هم به دلیل استفاده نکردن از تکنولوژی های پیشرفته آبیاری و رعایت نکردن الگوی کشت صحیح در مناطق مختلف، در این بخش به هدر می رود.
در بسیاری از مناطق آذربایجان غربی همچنان کشاورزان از شیوه های سنتی برای کشت و آبیاری محصول استفاده می کنند و این روش ها بیشترین سهم مصرفی آب را به دنبال دارد.
کشاورزی در اواخر دهه ۸۰ شمسی، محور توسعه آذربایجان غربی عنوان شد و بر همین اساس این بخش بدون ضابطه و غیرکارشناسی گسترش یافت؛ بر همین اساس افزایش سطح زیر کشت اراضی کشاورزی بدون توجه به استفاده از شیوه های نوین آبیاری، مصرف آب را در این حوزه به صورت سرسام آوری افزایش داد.
چند سال خشکسالی و کاهش بارندگی از یک سو و توسعه بی رویه کشاورزی نیز از سوی دیگر موجب کاهش آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه شد و روند خشک شدن آن را تشدید کرد.
برای اطلاع از آخرین اقدامات وضعیت اجرای طرح آبیاری تحت فشار در اراضی کشاورزی استان گفتگویی با اکبر کرامتی رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی انجام داده ایم.
۱۶هزار هکتار اجرای آبیاری تحت فشار در مرحله طراحی و اجراست
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت توسعه سامانه های نوین آبیاری تحت فشار در سطح استان گفت: تاکنون ۷۰ هزار هکتار سیستم های آبیاری تحت فشار خرده مالکی در استان اجرایی شده است و امسال نیز پیش بینی می شود چهار و ۵۰۰ هکتار نیز اجرا و به بهره برداری برسد.
صرفه جویی ۳۰۸ میلیون متر مکعب در مصرف آب، متوسط پتانسیل افزایش عملکرد محصول بیش از ۳۰ درصد و متوسط پتانسیل کاهش مصرف سم و کود شیمیایی ۲۵ درصد، بهره مندی ۸۳۰۰ نفر بهره بردار و اشتغال ۱۴ هزار نفر به صورت مستقیم و اشتغال غیر مستقیم ۲۸ هزار نفر از مهمترین مزایای اجرای طرح آبیاری تحت فشار است
اکبر کرامتی با بیان اینکه از سال ۹۲ تاکنون بیش از ۲۵هزار و ۱۵۳ هکتار از اراضی کشاورزی استان به سامانه آبیاری تحت فشار مجهز شده اند، افزود: این میزان معادل ۳۶ درصد از اراضی کشاورزی است که با اجرایی شدن آن شاهد افزایش ۴۰ درصدی راندمان آبیاری در بخش کشاورزی بوده ایم.
وی صرفه جویی ۳۰۸ میلیون متر مکعب در مصرف آب، متوسط پتانسیل افزایش عملکرد محصول بیش از ۳۰ درصد و متوسط پتانسیل کاهش مصرف سم و کود شیمیایی ۲۵ درصد، بهره مندی ۸۳۰۰ نفر بهره بردار و اشتغال ۱۴ هزار نفر به صورت مستقیم و اشتغال غیر مستقیم ۲۸ هزار نفر را از مهمترین مزایای اجرای این طرح عنوان کرد.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با بیان اینکه در سالهای اخیر اجرای طرح های نوین آبیاری با هدف کمک به احیای دریاچه ارومیه شتاب بیشتری گرفته است، افزود: در حال حاضر در سطح ۱۶ هزار هکتار از اراضی کشاورزی آبیاری تحت فشار از مرحله نقشه برداری، طراحی و در حال اجرا است.
۵۸۰۰ هکتار امسال شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی در استان به بهره برداری می رسد
کرامتی در خصوص اجرای طرح آبیاری تحت فشار در حوزه آبریز دریاچه ارومیه نیز گفت: این طرح در سه حوضه ارس، دریاچه ارومیه و زاب تا آخر سال ۱۳۹۱ به مقدار۱۲ هزار و ۶۱۹ هکتار اجرایی شده است و از سال ۹۲ تاکنون نیز با تخصیص اعتبارات احیای دریاچه در ۵ هزار و ۸۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی استان شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی در حال اقدام است.
وی با بیان اینکه اعتبار هزینه شده تاکنون مبلغ ۲۱۶۰ میلیارد ریال بوده واجرای طرح با هدف افزایش راندمان آبیاری انجام می شود عنوان کرد: با اتمام این طرح معادل ۱۴ میلیون متر مکعب در مصرف آب صرفه جویی می شود.
کرامتی گفت: شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی در استان آذر بایجان غربی در حسنلوی نقده، زولا و دریک سلماس، قره باغ ارومیه، بادین آباد و بالابان گرداشوان، کانی اشکوت، زنگ آباد و ریگ آباد پیرانشهر و قنبرکندی پلدشت، ساروق تکاب، پایاب سد مهاباد، پایاب بند نوروز لوی میاندوآب و حوضه رود خانه نازلو خاتمه یافته و یا در حال اجرا است.
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی ادامه داد: سالجاری در برنامه عملیاتی بخش آب و خاک پیش بینی شده در صورت تخصیص اعتبارات موردنیاز پروژه های مصوب احیای دریاچه ارومیه پروژهای شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی در پایاب سد نورورلوی میاندوآب به میزان دو هزار و ۵۵۰ هکتار، پایاب سد مهاباد یک هزار و ۹۵۰ هکتار و حوضه نازلوی ارومیه یک هزار و ۳۳۵هکتار در مجمع پنج هزار و ۸۰۰ هکتار افتتاح و به بهره برداری برسد.
اجرای طرح بهبود معیشیت مرزنشینان آذربایجان غربی
رئیس جهاد کشاورزی اذربایجان غربی نیز در خصوص طرح تجهیز و نوسازی اراضی زیر سدها و شبکه های مدرن در استان گفت: این طرح در دشت زنگنه پلدشت به مساحت سه هزار و ۷۵۰ هکتار اجرا شده و پیشرفت فیزیکی پروژه معادل ۸۰ درصد است.
کرامتی با بیان اینکه بهبود وضع معیشت ساکنین منطقه و ارتقا درآمد و سطح زندگی مرزنشینان از مهمترین اهداف اجرای این طرح است، افزود: عملیات اجرا شده تا کنون شامل بخش اول احداث ایستگاههای پمپاژ ۱و۲و۳ است که به بهره برداری رسیده وبخش دوم به مساحت ۶۰۰ هکتار در حال بهره برداری بوده بخش سوم و چهارم نیز به ترتیب به مساحت ۱۶۰۰ هکتار و ۱۵۵۰ هکتار در حال اجرا است.
وی در خصوص اجرای عملیات آب و خاک در عرصه تشکل های کشاورزی و احیا و توسعه کشاورزی، اظهار کرد: طرح احیا و توسعه کشاورزی در اراضی آراز ۳ به مساحت یک هزار و ۵۲۰ هکتار در جوار روستای قنبر کندی و حسن کندی پلدشت با هدف تبدیل اراضی بایر به اراضی کشاورزی قابل کشت و ایجاد اشتغال و درآمد و اجرای روش های نوین ابیاری با پیشرفت ۷۸.۵ درصد در حال اجراست.
کرامتی خاطرنشان کرد: همچنین طرح دیگر اجرای عملیات آب و خاک در اراضی اوچ تپه میاندوآب به مساحت کل ۲۰۰۰ بوده که به صورت پایلوت در ۱۶۰ هکتار اجرایی شده و عملیات اجرایی شامل احداث ۵ کیلومتر از اجرای آبیاری کم فشار – احداث ایستگاه پمپاژ نیز در حال اجراست.
۸۳۱ رشته قنات در آذربایجان غربی وجود دارد
رئیس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در زمینه احیا و مرمت قنوات استان گفت: در استان آذربایجان غربی تعداد۸۳۱ رشته قنات وجود دارد که در راستای سیاست بازسازی و احیای قنوات تا کنون تعداد ۳۷۳ رشته قنات از ابتدا ی اجرای طرح تا کنون لایروبی و مرمت شده است.
وی یادآور شد: همچنین در سالجاری تعداد ۱۲ رشته از محل اعتبارات ملی و ۶ رشته از محل اعتبارات استانی در با هدف افزایش راندمان آبیاری در دست اجراست.
در استان آذربایجان غربی تعداد ۸۳۱ رشته قنات وجود دارد که در راستای سیاست بازسازی و احیای قنوات تعداد ۳۷۳ رشته قنات از ابتدا ی اجرای طرح تا کنون لایروبی و مرمت شده است
کرامتی در خصوص اقدامات نرم افزاری در مدیریت آب و خاک در استان عنوان کرد: طرحهای شاخص شبکه فرعی آبیاری و زهکشی غرب و شمال غرب کشور، اعتبارات و عملکرد طرح تنظیم و مهار در استان آذربایجان غربی ، طرح مهار و تنظیم آب های مرزی و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی فرعی از سال ۱۳۹۴ تا ۱۴۰۰ از مهمترین اقدامات در این حوزه است.
وی با بیان اینکه طرح جامع شبکه های فرعی آبیاری و زهکشی آبهای مرزی استان آذربایجان غربی با هدف مطالعه و اجرای طرح شبکه های فرعی و به منظور توسعه و بهبود کشاورزی از محل صندوق توسعه ملی به تصویب رسیده است، افزود: این طرح در قالب ۲۵ پروژه به مساخت ۶۱ هزار و ۵۷۰ هکتار با اعتباری بالغ بر ۲۱ هزار میلیاردریال در حال اجراست.
کرامتی شبکه های فرعی آبیاری و آبیاری تحت فشار در حوضه ارس و زاب شامل شهرستانهای پلدشت، ماکو، شوط، چایپاره، خوی، چالدران و پیرانشهر را از مهمترین طرح های در دست اجرا در حوزه آبیاری تحت فشار اعلام کرد و افزود: این طرح ها در قالب ۲۵ پروژه از سال ۱۳۹۴ شروع شده و تاکنون ۱۴ هزار و ۳۶۰ میلیارد ریال اعتبار تخصیص و هزینه شده است که با پیشرفت ۹۶.۵ درصد در حال اجراست و معادل ۵۸ هزار هکتار از عملیات اجرایی آن خاتمه یافته است.
عدم تامین اعتبار و آب مورد نیاز مهمترین مشکلات پیش روی طرح های آبیاری تحت فشار
رئیس جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در خصوص مشکلات پیش روی طرح های اجرایی در حوزه آب و خاک افزود: مشکل پروژه ها در عدم اتمام شبکه اصلی توسط سازمان آب منطقه ای، تامین آب وعدم تامین اعتبار برای پرداخت مطالبات و تکمیل پروژه ها است و در حال حاضر نیز کل اعتبار مورد نیاز برای اتمام پروژه ها و به بهره برداری رسیدن آنها ۷ هزار میلیارد ریال است.
کرامتی تاکید کرد: عدم اتمام پروژه ها و بهربرداری از آنها موجب شده زمین های کشاورزی معطل مانده و موجب شده کشاورزان نتوانند نسبت به کشت محصولات اقدام کنند و این امر باعث نارضایتی کشاورزان را فرام کرده است.
وی یاد آور شد: اجرای طرح ها با در نظر گرفتن شرایط اجتماعی و بومی منطقه و بکارگیری نقشه های کاداستر به روز شده نسبت به ایجاد نظام های بهره برداری تشکل آب بران در جهت بالا بردن بهره وری کشاورزی در منطقه اقدام کرده که این مهم نیز به نوبه خود در راستای جلوگیری از مهاجرت روستائیان و تثبیت جمعیت در مرزها و ایجاد اشتغال موثر بصورت مستقیم و غیر مستقیم نقش بسزائی را ایفا خواهد کرد.
نظر شما