آیا کشورهای آفریقایی می توانند از ارز مشترک بهره مند شوند؟

بازار؛ گروه بین الملل: کشورهای آفریقایی در طی سالهای اخیر قصد داشته اند تحت نظارت جامعه اقتصادی کشورهای آفریقایی از ارز مشترک در بازار استفاده کنند. این گروه برای ادغام و توسعه اقتصادی تلاش می کنند و ارز مشترک می تواند به ایجاد یک بازار واحد برای کالاها و خدمات کمک کند، همانطور که در توافق نامه منطقه آزاد تجارت قاره آفریقا آمده است.

هشت کشور آفریقایی در حال حاضر به استفاده از یک ارز مشترک عادت کرده اند - فرانک CFA، که پس از جنگ جهانی دوم برای کمک به فرانسه برای واردات کالا از مستعمرات تأسیس شد. فرانک سی‌اف‌ای نام دو یکای پول است که در قارهٔ آفریقا کاربرد دارند و توسط خزانهٔ فرانسه ضمانت می‌شوند. این دو یکای پول عبارتند از فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی و فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه.

اگرچه فرانک سی‌اف‌ای آفریقای میانه و فرانک سی‌اف‌ای آفریقای غربی همیشه دارای ارزش پولی یکسان بوده و نرخ ثابت ارزی آن‌ها در برابر دیگر ارزها مشابه است، اما در اصل، این واحدهای پولی مستقل از یکدیگرند.

طبق قرارداد مستعمرات سابق فرانسه باید ۵۰ درصد از ذخایر ارزی خود را در ازای تضمین اقتصاد بزرگتر در فرانسه ذخیره کنند. یک نماینده فرانسه نیز باید در هیئت مدیره اتحادیه ارز باشد.

تعهد یورو و تضمین ارز فرانسه، ثبات اقتصادی و مالی را فراهم کرد، به ویژه در زمان فشارهای شدید سیاسی مانند اعتراضات بهار عربی، بحران بدهی جهانی ۲۰۰۸ و دو جنگ داخلی در ساحل عاج، ۲۰۰۲-۲۰۰۷ و ۲۰۱۰-۲۰۱۱.

اما فرانسه در سال ۲۰۱۸ در برابر فشارهای آفریقای غربی جهت داشتن ارز مشترک تسلیم شد و سرانجام موافقت کرد که نظارت بر اتحادیه ارزی جامعه مالی آفریقا و فرانک CFA را کاهش دهد.

تفاوت میان اقتصاد کشورهای آفریقایی یکی از مهمترین دلایل عدم موفقیت طرح ارز مشترک در این قاره است

در سال ۲۰۱۸ ارز پیشنهاد شده مشترک اکو بود. اما عدم همگرایی در میزان بدهی و نرخ تورم در بین اعضا، کل پروژه اکو ECOWAS را از همان ابتدای کار تحت تاثیر قرار داد.

واقعیت این است که اختلافات بین اقتصادهای آفریقایی بسیار زیاد است و نوع تنظیمات نهادی که به آنها امکان می دهد ارز مشترکی داشته باشند وجود ندارد.

چشم انداز ECOWAS ایجاد منطقه ای بدون مرز است که در آن جمعیت به منابع فراوان خود دسترسی دارند و می توانند از طریق ایجاد فرصت های محیط پایدار از این فرصت ها بهره ببرند.

ECOWAS  به معنای منطقه ای است که مطابق با اصول دموکراسی، حاکمیت قانون و حکمرانی خوب اداره می شود و هدف این است که محیط زیست پایدار در دستیابی به اهداف توافق نامه منطقه آزاد تجاری قاره آفریقا که به دنبال ایجاد یک بازار واحد برای کالاها و خدمات است، کمک کند.

کشورهای آفریقایی می خواهند تا سال ۲۰۲۷ از ارز مشترک بهره مند شوند

بعد از اینکه پروژه اکو ECOWAS موفقیت چندانی به دست نیاورد، کشورهای آفریقایی چاره ای دیگر اندیشیده اند. طی روزهای گذشته دبیر جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا، اعلام کرد: ۱۵کشور آفریقایی می‌خواهند تا سال ۲۰۲۷ یک ارز واحد تشکیل دهند. این کشورها حالا متعهد شده‌اند که حداکثر تا سال ۲۰۲۷ این ارز واحد را به جریان بیندازند.

 انتظار این است که ادغام منجر به رشد سریع اقتصادی بر اساس ایده های کلاسیک اقتصادی شود ، همانطور که آدام اسمیت و دیوید ریکاردو پیشنهاد داده اند: بازارهای بزرگتر منجر به افزایش استانداردهای زندگی می شوند و نتیجه آن افزایش رشد اقتصادی و مزیت نسبی است. در نتیجه، این امر به توسعه صنایع و تقویت سرمایه گذاری برای افزایش تجارت درون منطقه ای کمک می کند.

به طور کلی اگر از ارز واحد استفاده شود، تورم مشترک، نرخ و نرخ بهره مشابه، رشد قابل توجهی در تجارت، بهره وری و ادغام مالی وجود خواهد داشت که همه باعث افزایش قابل توجه رشد اقتصادی و رفاه می شود. یک محیط موفق یک بلوک اقتصادی جذاب برای سرمایه گذاران خارجی ایجاد می کند و پیامدهای مثبتی برای رشد در منطقه دارد.

کشورهای آفریقایی نمی توانند معیارهای همگرایی اقتصادی را رعایت کنند

برای موفقیت یک اتحادیه ارزی، موندل معیار همگرایی را به عنوان پیش شرط پیشنهاد داد. بر اساس پیمان ماستریخت ۱۹۹۲ که بر اساس آن واحد پول مشترک یورو ایجاد شد، کشورهایی که به منطقه یورو می پیوستند، باید کسری بودجه خود را به کمتر از ۳ درصد تولید ناخالص داخلی رسانده و بدهی های خود را به کمتر از ۶۰ درصد تولید ناخالص داخلی محدود کنند.

به همین ترتیب، اعضای اتحادیه برای پیوستن به منطقه یورو موافقت کرده اند معیارهای همگرایی اقتصادی را که شامل نگه داشتن بدهی عمومی زیر ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی، کسری مالی زیر ۳ درصد تولید ناخالص داخلی، نرخ ارز با ثبات و تورم تک رقمی است را رعایت کنند. با این حال طبق آخرین گزارش همگرایی اقتصادی کلان ECOWAS در سال ۲۰۱۹ ، حتی یک کشور آفریقایی این معیارها را رعایت نمی کند.

کشورهای افریقایی باید سه درس از منطقه یورو در زمینه ارز مشترک فرا گیرند:

اولین درس از یورو این است که ایجاد یک ارز واحد نیاز به نهادهای مسئول داشته و رعایت معیارهای بالا جهت ایجاد آن ضرورت دارد. باید گفت کشورهای آفریقایی نمی توانند در این زمینه خوب عمل کنند زیرا اقتصاد آنها با یکدیگر متفاوت است. به عنوان مثال اقتصاد گینه تقریباً ۷ میلیارد دلار تولید ناخالص داخلی دارد که کمتر از سیزدهمین ایالت بزرگ نیجریه، آبیا با ۸.۷ میلیارد دلار است.

 چنین اختلافاتی یادآور تفاوت در منطقه یورو است که قدرت یورو را به ویژه در بحران ۲۰۰۸ آزمایش کرد. اقتصادهای قدرتمندی مانند آلمان توانستند در برابر این شوک مقاومت کنند در حالی که کشورهای ضعیف تری مانند یونان متحمل رنج شدند. در زمان بحران برای تحریک اقتصاد، بانک مرکزی نرخ بهره را کاهش می دهد و این مهم منجر به کاهش نرخ ارز می شود، در نتیجه صادرات رقابتی تر شده و از واردات کاسته می شود.

این روندها ترازنامه تجاری یک کشور را بهبود می بخشد و اقتصاد را تقویت می کند. با توجه به اینکه کشورهای مختلف با چالشهای مختلف اقتصادی روبرو هستند، تنظیم سیاست های پولی می تواند به اقتصاد ضعیف تر آسیب وارد کند همانطور که بحران ۲۰۰۸ باعث فلج شدن اقتصادهای ضعیف تر منطقه یورو شد.

کشورهای آفریقایی جهت ایجاد ارز مشترک و موفقیت آن باید ابتدا به اجماع سیاسی برسند

درس دوم این است که در برخی از شرکت های منطقه یورو نظم و سیاست اقتصادی و مالی واحدی وجود نداشت. این امر با سازوکارهای تحریم ناکارآمد و ضعف مقررات مالی همراه بود که منجر به افزایش سطح بدهی های دولتی و خصوصی و از بین رفتن رقابت شد.

شکست توسط یک کشور انسجام کل منطقه ECOWAS را تهدید می کند زیرا کسری های مالی یک کشور می تواند خطرات سیستمیک در سطح منطقه را افزایش داده و فشار تورمی به همراه داشته باشد و تحولات خارجی زیادی را به دیگران تحمیل کند.

سرانجام و شاید مهمترین درس از یورو این است که اقتصاد پول واحد با سیاستهای منطقه یورو کاملاً در هم آمیخته است. به عنوان بخشی از دلیل اجرای موفقیت آمیزتر پروژه یورو، می توان به همکاری سیاسی میان کشورهای عضو اتحادیه اروپا اشاره کرد. بدین ترتیب، اعضای ECOWAS باید در یک سطح سیاسی به اجماع مشترک برسند.