بازار؛ گروه کشاورزی: صنعت گل و گیاه ایران علیرغم وجود پتانسیل های بالای صادراتی نتوانسته در حد شایسته ای در بازارهای جهانی شناخته شده باشد و ارز آوری در پی داشته باشد. در این زمینه دلایل بسیاری از سوی کارشناسان مطرح می شود از جمله اینکه در امر بازاریابی و بازارسازی ناتوان هستیم. با این وجود محققان بسیاری در زمینه اصلاح و تقویت گل و گیاهان زینتی فعالیت می کنند تا بتوانند زمینه مناسب تری برای راه یابی به بازارهای جهانی برای تولیدکنندگان این بخش فراهم سازند.
در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «محمدرضا شفیعی» عضو هیات علمی پژوهشکده گل و گیاهان زینتی کشور انجام داده است که در ادامه می خوانید.
*به عنوان سوال اول توضیح بدهید که عمده فعالیت های پژوهشکده در چه زمینه هایی است؟
در پژوهشکده فعالیت هایی در زمینه های مختلف صورت می گیرد که عبارتند از به نژادی گیاهان زینتی، معرفی ارقام جدید گل و گیاه به لحاظ شکل و رنگ، کنترل بیولوژیک آفات و بیماریهای گل و گیاه، تعیین بهتر بستر کشت، تقویت گیاهان تا رشد کمی و کیفی بیشتری داشته باشد. از سوی دیگر روی مسائل پس از برداشت نیز کار می کنیم به عنوان مثال در بحث گل های شاخه بریده در مورد اینکه چه شیوه های موجب بالا رفتن طول عمر گل می شود تحقیق و پژوهش می کنیم. علاوه بر این در بحث کشت بافت گیاهی به منظور تکثیر انبوه و اصلاح گیاهان زینتی و همچین تولید گیاهان سالم تحقیق می کنیم.
در حوزه تولید گل و گیاهان زینتی جایگاه ۱۵ تا ۱۶ دنیا را داریم و در صادرات نیز جایگاه ۸۰ تا ۹۰ دنیا را به خود اختصاص داده ایم
*با توجه به اینکه شرایط آب و هوایی کشور ایران خاص است آیا توانسته ایم در بازارهای جهانی چه در بحث تولید و چه در بحث صادرات دارای جایگاه باشیم یا خیر؟
شرایط بنیادی ما به مراتب از کشور هلند که بالاترین درآمد حوزه گل و گیاه را در دنیا به ثبت می رساند، بهتر است اما ما در مسائل روبنایی مشکل داریم و نتوانسته ایم به این مسائل خوب بپردازیم. به این خاطر با وجودی که الان باید دارای جایگاهی خوب در بازارهای جهانی باشیم می بینیم که در حوزه تولیدی جایگاه ۱۵ تا ۱۶ را داریم و در صادرات کل جایگاه ۸۰ تا ۹۰ دنیا را به خود اختصاص داده ایم. بنابراین می توان امیدوار بود که اگر شرایط بهینه شود و به صنعت گل و گیاه توجه شود این صنعت می تواند به عنوان یک گنج به تولیدی ارزآور و ایجاد اشتغال بالا در کشور کمک کند.
*تحقیقات شما چقدر توانسته در محقق شدن این هدف و ارتقا در بازارهای جهانی کمک کند؟
تحقیقات و پژوهش های این پژوهشکده تا حدودی توانسته است اهداف مد نظر را محقق کند اما مسلما کافی نیست. البته مساله اینجا است که در پژوهشکده مورد نظر که در محلات مستقر است تنها ۱۴ نفر محقق مستقر هستند و ۷ نفر هم در دیگر مناطق کشور مستقر هستند و کارهای تحقیقاتی و پژوهشی انجام می دهند. البته با توجه به اینکه گل و گیاهان زینتی بیشترین تنوع در عالم گیاهی را دارد و در ایران نیز هزاران گونه و ارقام در سطح اقتصادی وجود دارد لذا برای موفق شدن در این حوزه نیاز به نیروی عملیاتی و امکانات بیشتری است.
تا چند سال پیش بیشترین صادرات مان گل های شاخه بریده بود، اما الان عمده صادرات ما در بخش گلهای گلدانی و فضای باز است
*آیا هنوز هم گل شاخه بریده بیشترین صادرات ما را در حوزه گل و گیاه تشکیل می دهد؟
بحث صادرات و گونه های صادراتی که چندان ثابت نیست به طوری که در ابتدای دوره صادرات گل ایران که از دهه ۷۰ شروع شد تا چند سال پیش بیشترین صادرات مان گل های شاخه بریده بود. الان اما عمده صادرات ما در بخش گلهای گلخانه ای و فضای باز است. در واقع در بازارهای جهانی یک نوع چرخش ایجاد شده و بعد از شروع همه گیری مصرف گل های شاخه بریده کاهش یافته چون غالبا استفاده از این دسته از گل ها در مراسمات و جشن ها است. بنابراین الان مردم بیشتر به سمت گلهای گلدانی رو آورده اند.
*با توجه به اینکه روی معرفی ارقام جدید هم کار می کنید چند رقم جدید توانسته اید به بازارهای جهانی و داخلی گل و گیاهان معرفی کنید؟
در بخش معرفی ارقام جدید در سالهای اخیر موفقیت های خوبی داشتیم. به عنوان مثال اولین کاری که در به نژادی و معرفی ارقام جدید در سال ۷۸-۷۹ صورت گرفت معرفی ارقام های گل داوودی بود که سال گذشته به هزار رقم رسیدیم.
در واقع این ارقام از نظر رنگ، شکل گل، پرگلی، ارتفاع گل، رنگ دوم و سوم و غیره تفاوت دارند. این در حالی است که پروتکل های جهانی راجع به مالکیت معنوی به نژادی در دنیا مانند کپی رایت است اگرچه متاسفانه ایران عضو سازمان جهانی UPOV نیست.
اگر مشکلات صادراتی نداشتیم به جای ۵۰ میلیون دلار الان یک میلیارد دلار صادرات داشتیم
*چالش های صادراتی این حوزه شامل چه مواردی است؟
مشکلات گسترده ای در این حوزه وجود دارد که اگر نبود الان به جای ۵۰میلیون دلار باید یک میلیارد دلار صادرات می داشتیم. در واقع عمده مشکلات ما در بحث بازاریابی و همچنین مشکلات بعد از برداشت همچون گرید بندی، سورتینگ، حمل و نقل و مسائل سیاسی و اقتصادی و تعرفه های گمرک است. به طوری که در بخش حمل و نقل و لجستیک بسیار مشکل داریم.
به دلیل مشکلات حمل و نقل و انبارداری در بخش گل و گیاهان زینتی ۳۰ تا ۳۵ درصد تلفات داریم
*با این تفاسیر چند درصد از تلفات ما مربوط به بحث مشکلات حمل و نقل می شود؟
مجموعه مشکلاتی که در بحث حمل و نقل و انبارداری موجود است سبب می شود بین ۳۰ تا ۵۰ درصد از گل های ما از بین برود. این در حالی است که اگر صادرات در حجم بالا انجام شود و به ۱۵ تا ۲۰ درصد تولیدات برسد ضایعات قطعا کمتر می شود.
مشکل دیگر ما این است که در این حوزه شرکت های صادراتی تخصصی نداریم و لذا در نمایشگاه های تخصصی دنیا حضور نداریم. از سوی دیگر در بحث تولید انبوه و با کیفیت بسیار چالش داریم چون پرورش گل و گیاهان زینتی در گلخانه های بزرگ انجام نمی شود و لذا یافتن بازارهای جهانی سخت می شود. به عنوان مثال زمانی از روسیه به محلات آمدند و درخواست ارسال هفتگی یک کانتینر دو گونه گل از ما داشتند اما تامین این میزان گل از چندین گلخانه بسیار سخت است.
*اصلی ترین بازارهای صادراتی ما کدامند و آیا توسعه بازار داشته ایم؟
در ابتدا باید توجه داشته باشیم که ما در تبلیغات و بازاریابی ضعیف عمل کرده ایم در حالی که بازاریابی جنبه های مختلفی دارد که شامل بازارسازی، بازارداری، بازار رسانی و غیره است. به همین دلیل با وجود بازارهای بزرگی که در اطراف داریم مثل کشورهای حوزه خلیج فارس، اروپای شرقی و روسیه از آنها خوب استفاده نکرده ایم و به جای ما سه کشور هلند، اکوادور و کلمبیا این بازارها را تغذیه می کنند.
نظر شما