طاهر خیری*؛ بازار: آذربایجان شرقی یکی از قطب های اصلی صنایع دستی کشورمان محسوب می شود. صنایع دستی برجسته استان شامل قالی بافی، گلیم بافی، هنرهای چوبی( خاتم، معرق، منبت و سبد و حصیر بافی)، دستبافت های سنتی( پشمی، ابریشمی، جاجیم بافی) شیشه گری، سفال گری، فلزکاری( قلم زنی، حکاکی و ملیله دوزی) رودوزی ها( سوزن دوزی، پته دوزی، شکمه دوزی و گلابتون دوزی)، نمدمالی، کتاب آرایی ( مینیاتور، تذهیب) است.
شهرستان های آذربایجان شرقی با داشتن صنایع دستی متعدد از فرش و گلیم و وَرنی گرفته تا پاپیه ماشه، دواتگری، چرم دوزی، قلمزنی، باتیک و ده ها هنرِ دیگر، ید طولایی در این حوزه دارند. تا آن جا که هم اکنون ۸۰ نوع صنایع دستی در مناطق مختلف آذربایجان شرقی رایج است و به نوعی این خطه، کلکسیونی از صنایع دستی به شمار می رود.
متاسفانه دهها هنر صنایع دستی مردمان این دیار در درجه اول به علت غفلت مسئولان استانی از این میراث گرانبها و نیز به مرور زمان دچار فراموشی شده و غریب مانده اند. به نظر می رسد شناسایی و معرفی آنها به مردم به خصوص نسل جوان، به مردانی از جنس این هنرها نیاز است تا این هنرهای فراموش شده و نادیده انگاشته را دوباره احیا کنند.
فعالان صنایع دستی در استان با مشکلات فراوانی دست به گریبانند. بسیاری از صاحبان این مشاغل به دلیل درامد ناچیز و فروش نرفتن محصولات شان عطای شغل شان را به لقایش بخشیده و به کار دیگری پرداخته اند. صنایع دستی سهم اندکی در سبد مصرفی مردم دارند. به عبارت دیگر زندگی ماشینی و مشغله های فراوان روزمره باعث شده است این صنایع در اولویت دست چندم مردم باشد.
قدرت خرید بسیاری طی سال های اخیر کاهش یافته و این روزها مردم کمتر رغبت می کنند از صنایع دستی بخرند و منزلشان را تزئین کنند.
از طرف دیگر قیمت مواد اولیه این صنایع افزایش یافته است و برای صاحبان این مشاغل مانند سوزن دوزی یا نقره سازی صرف نمی کند در بازار بدون مشتری و فراموش شده این عرصه به کسب و کار خود ادامه دهند.آنهایی هم که مانده اند دلسوز و علاقمند به این هنرها هستند و نمی خواهند نابودی آنها را ببینند.
صنایع دستی بازار فروش کم رونقی در استان و کشور دارند، اما به واقع خارجی ها، مشتری های پر و پا قرص آنها بوده و همواره از خرید صنایع دستی ایرانیان استقبال می کنند، از این رو مسئولان ذی ربط باید با تبلیغات، آموزش و شناساندن این صنایع به مردم، رونق از دست رفته این حوزه را بازگردانند.
یکی از صنایع دستی آذربایجان شرقی قالی بافی است. به عبارت بهتر این استان یکی از مراکز مهم تولید انواع قالی در ایران است و بافت انواع قالی در بیشتر شهرها و روستاها رواج دارد. صنعت قالی بافی در سراسر استان یا به به صورت کارگاهی در مناطق شهری است و یا اینکه تک بافی در اغلب روستاهای استان رواج دارد و هر ساله تعداد قابل توجهی از انواع قالی و قالیچه در طرح ها و نقش های متنوع و بافت های گوناگون به بازارهای داخلی و خارجی عرضه و صادر می شود.
واقعیت این است که تولیدات این هنر از نظر صادرات اهمیت بسیار دارد و یکی از اقلام صادراتی عمده ایران را تشکیل می دهد. این امر موجب اشتغال نیروی عظیم انسانی نیز شده است. بازاریابی و تبلیغات مستمر و هدفمند به منظور جذب مشتری داخلی و خارجی همچنان باید در این عرصه تداوم داشته باشد تا فعالان این عرصه بدون دغدغه کار کنند.
برپایی نمایشگاه های متعدد صنایع دستی در فصول مختلف سال، احداث شهرک های صنایع دستی و نیز بازارچه های دائمی در تبریز و شهرستان های استان، راه اندازی سایت بازار فروش اینترنتی صنایع دستی استان و دادن بن کارت خرید صنایع دستی از جمله راهکارهایی هستند که مسئولان و دستگاه های مربوطه در استان از جمله شهرداری و سازمان میراث فرهنگی،گردشگری و صنایع دستی باید در حمایت از فعالان صنایع دستی اقدام کنند.
هنرمندی که با دستان معجزه گرش اثری فاخر و ارزشمند خلق می کند و نمی گذارد هنرهای صنایع دستی فراموش شوند باید مورد حمایت قرار گیرد. پرداخت وام کم بهره، بیمه تامین اجتماعی و تضمین خرید این صنایع توسط دولت کمترین کاری است که باید انجام شود. در شان این عزیزان نیست که دغدغه معیشت و فروش محصول خود را داشته باشند.
*روزنامه نگار
نظر شما