فرحناز سپهری؛ بازار: با ورود پلتفرمهای فناورانه به صنایع و خدماتی مثل بانکداری، حوزه وام دهی هم به سمت چنین پلتفرمهایی پیش رفته است بطوریکه از جمله این پلتفرمها صندوقهای وام دهی خانوادگی است که مزیتهایش نسبت به سنتی احزار هویت و کنترل و اعتبار سنجی افراد از طرق فناوریهای نوین است که میتواند خطا ها را کاهش و شفافیت را افزایش دهد. در کشورمان هم استارتاپهایی در این حوزه فعالیت میکنند که یکی ازاین استارتاپها «ضامن» است که با حمایت مرکز نوآوری مالی شرکت خدمات انفورماتیک توانسته وارد بازار و به ارایه خدمات بپردازد.
درحالیکه به گفته مدیر عامل آن همچنان درصدد توسعه و ارایه خدمات مطلوبتر به کاربران هستیم و هدف مان ورود به بازار جهانی است؛ هرچند در این راه چالش سرمایه گذاری از موانع توسعه ای محصول به شمار می رود. از این رو برآن شدیم تا برای آگاهی بیشتر با راهکارها و چالشهای این حوزه گفتگویی با «محسن افتخاری» مدیر عامل استارتاپ ضامن داشته باشیم.
وی که دانش آموخته مهندسی متالورژی و در معدن کار می کرده، بعد از مدتی وارد حوزه استارتاپی شده است به طوریکه از سال ۹۴ ایده این کار را در ذهن داشته و به گفته خودش در این راه هزینه های بسیاری متحمل شده و بارها هم طعم تلخ شکست را چشیده است تا اینکه سال گذشته وارد مرکز نوآوری مالی شرکت خدمات انفورماتیک شده تا با حمایت شان بتواند مسیر هموارتری را طی کند؛ در ادامه می توانید متن این گفتگو را بخوانید.
*ابتدا در باره پلتفرم ضامن که در حوزه صندوق وام دهی خانوادگی فعالیت میکند، توضیحی دهید.
«ضامن» یک پلتفرم آنلاین وام دهی است. از طریق این پلتفرم افراد میتوانند به یکدیگر قرض بدهند. پلتفرم یک سری ابزارهایی به کاربران میدهد مثل صندوق خانوادگی - صندوقهای پس انداز - صندوق قرض دهی فرد به فرد و صندوقهای فروش نسیه و اقساطی. مزیت اش به حالت سنتی این است که در آنجا اطلاعات پیگیری ثبت می شود و از طرق پیامک به کاربران اطلاع داده میشوند که برای مثال موعد قسط رسیده یا خیر. همچنین سیستم یک پیام رسان دارد تا افراد با هم در ارتباط باشند. در مجموع کارهای مدیریت و حسابداری را از طریق این ابزارها در اختیار کاربران میدهد که مزیت به حالت سنتی دارد. همینطور ابزار دیگر جهت اطمینان بیشتر یا احزار هویت دارد به طوریکه برای مثال فرد پشت تلفن تقاضای قرض دارد هم به صورت شناسایی چهره و پیام شناسایی میشود و به پلتفرم بانکداری باز شاهین (مربوط به فراگستر کیش است یک پلتفرم بانکداری باز است) وصل شده که در آن اطلاعاتی همچون شماره موبایل و کد ملی ذخیره و به آن دسترسی دارد و از از این طریق کنترل ها صورت میگیرد و برای فردی مربوطه اسمش کد ملی شماره موبایل با آن چک شود که آیا همان فرد است صاحب مورد نظر است یا خیر؟ از طریق ابزارها اعنبار سنجی داریم از این طریق با اجازه کاربران اطلاعات بانکی مثل چک برگشته خورده دارد یا نه؟ وام معلق شده بررسی میشود البته باید یه کاربر حتما قبل از آن اجازه دهند. هدف اصلی ما این است تا رفتار کاربر خوش حساب بوده یا خیر بررسی کنیم. برای مثال در صندوق خانوادگی از نوع سنتی ۱۰ نفر که به یکدیگر اعتماد دارند پولی را وسط میگذارند. با قرعه کشی هر بار به یک نفر پول داده و این روند تکرار میشود تا همه یکبار از وام استفاده کنند و این صندوقها ماهیت شان به شکل اعتباری اعتمادی است درحالیکه الان در دنیا سیستم اعتبار سنجی استفاده میشود و برای وام دهی خُرد برای افراد است تا بتوانند مسایل مالی خود را حل کنند. در دنیا بر اساس اعتبار است دیگر از چک سفته ضامن استفاده نمیشود ما هم برآن هستیم تا این اتفاق را رقم بزنیم.
*در صندوقهای خانوادگی سنتی امکان شکایت زیاد است در پلتفرم ضامن این مساله چگونه حل شده است؟
با سیستم اعتبار سنجی افراد براساس اعتباری که دارند می توانیم به آنها کمک کنیم تا تصمیم درستی بگیرند و البته به نظرم در هر سیستم دیگری با سفته یا چک هم نمیتوان جلوی آدمهایی که سوءاستفاده می کنند را گرفت شاید حتی با این کار بدتر هم میشود ولی با این ابزارهایی که داریم میتوانیم کمک کنیم با تفکیک و نشان دادن رفتار افراد فرصت میدهیم تا صندوقهای کوچکتر را راه بیندازند تا بعد که صندوقهای بزرگتری ایجاد کنند. برای پیگیری شکایات هم ما اطلاعات براساس گزارشات سیستمی در اختیار فرد گذاشته میشود ما به عنوان شاهد قلمداد میشویم که مثلا در سیستم ما نشان میدهد فلان فرد مابقی قسط را نداد و البته با خلاء قانونی داریم ما به سیستم های حقوقی وصل نیستیم اگر اینکار می شد و وصل بشویم خوب میشد چرا که میتوانستیم گزارشات در اختیار مراجع بذاریم که فردی نکول یا سوء استفاده کرده است.
* در اقتصادهای پیشرفته تا چه اندازه چنین پلتفرم هایی استفاده شده و بیشتر کدام کشورها استفاده میکنند؟
در دنیا پلتفرم های وام دهی به شکل p۲p (فرد به فرد) کارهای قرض دهی انجام میدهد و بازار را در اختیار دارد از سال ۲۰۱۵ مطرح شد تا به امروز ۵ درصد کل وام دهی حتی در بانکها را در اختیار دارد مثل کشورهای امریکا، انگلیس، چین و آسیای شرقی از این پلتفرم ها استفاده میکنند.
شاید فکر کنیم صندوق خانوادگی ابزاری است که در ایران استفاده میشود اما در جاهایی مثل امریکا و سایر نقاط بهRosca (انجمن چرخش اعتبار و پس انداز) شناخته شده که در جهان مطرح است هدف آن این است که قدرت خرید را برای افرادی که مشکل مالی دارند بدهد. ما درصدد هستیم تا این پلتفرم را پربارتر کنیم. مثل «گرامین بانک» باشد اما کاملا دیچیتال در ایران. «گرامین بانک» بانکی است که به گروه وام میدهد با کارمزد ۲۰ تا ۳۰ درصد و تضامین نمی گیرد بر اساس اعتبار و اعتماد به آن گروه وام میدهد. جالب است آخرین عددی که خواندم حدود ۹۰ درصد بازگشت داشته بدون اینکه تضمینی ازآنها بگیرد.
*جایگاه ایران در منطقه و کشورهای همسایه در این حوزه چگونه است؟ هدف ورود به بازار جهانی دارید؟
چنین پلتفرمهایی در ترکیه و دُبی به تازگی شروع کردند اما به صورت فعال نیستند و در منطقه هدفی که داریم با توجه به شباهت بافت فرهنگی وارد بازار جهانی به خصوص در منطقه (منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا) شویم و به عنوان پلتفرم قابل اعتماد و مطرح شناخته شویم.
*برای آشنایی با چنین پلتفرمهایی چه راهکاری دارید؟ برای تسهیل گری فعالیت استارتاپها چطور؟
برای نمونه از جمله کارهایی که کردیم با معرفی کردن از طریق دیجیتال مارکتینگ در اینستاگرام و از طریق وب و یا از طریق رسانه های خبری معرفی شدیم همچنین باید به نظرم به کاربران زمان داد تا اعتماد کنند. اینکه بدانند که ما نیامدیم تا پول آنها را جمع کنیم و ببریم. باید این مساله از طریق اعتماد به دست بیاید و موردی برای مخفی کردن نداشته باشیم به طوریکه شعار ما این است که شفافیت مهمترین مساله است و سازمانها و دولتها در راس اعتماد کردن باشند. مثل شرکت خدمات انفورماتیک در یک بازه ای به من به عنوان بنیانگذار استارتاپ زمان داد تا من را شناسایی کند و اعتماد بدست آمد.
*در مسیر تامین مالی و سرمایه گذاری روی استارتاپها؛ به نظرتان تامین مالی در چه مرحله ای حیاتی و مهم است که انجام شود؟
با توجه به اینکه استارتاپ ها ماهیتی پرریسک دارند یعنی به احتمال زیاد موفق یا شکست میخورند اما در مراحل مختلف نیاز به سرمایه دارند سرمایه پیش بذری یا از جیب خودشان یا سرمایه گذاران فرشته می گیرند اما یک مرحله ای است که نیاز به سرمایه گذاری بذری است تا بتوانند خودشان را با بازار تطبیق دهند و سرمایه در این مرحله خیلی مهم است با اینکه حجم بالایی هم ندارد حتی با ۵۰۰ میلیون یا یک میلیارد استارتاپ می تواند درک کند که ارزش سرمایه گذاری برای ادامه را دارد یا خیر. دولت می تواند با دادن سرمایه بذری به استارتاپها این امکان را بدهد تا خودشان را بشناسند و آینده ای شفاف تر را شناسایی کنند، در عین حال که سرمایه گذاری که دولت می کند رایگان هم نیست چراکه ریسک می کند از کنارش سهمی از استارتاپ را برمیدارد.
همچنین باید ذهنیتها را درست کنیم این استارتاپ چک نیست زمین نیست که مطمئن شویم بعد از چند سال چقدر ارزش دارد و باید فرهنگ بشناسانیم. در دولت جا بیفتد مثل سازمان بازرسی است که در کسب و کار و معاملات متوسط پررریسک تر سرمایه گذاری کند مثلا به فلان مبلغ. اما درحالیکه نگرانی سازمانهای دولتی این است که اگر مبغ روی استارتاپ سرمایه گذاری کنند و شکست بخورد از انجایی که پول از بیت المال است سازمان بازرسی بازخواست میکند که سرانجام این پول چه شد؟ یا مگر تخمین نزده بودید که این استارتاپ شکست می خورد؟ در حالیکه جواب این است زمانیکه استارتاپ شروع میکند ماهیت پرریسک دارد احتمال زیاد دارد شکست بخورد. با این وجود اما دنیا با این ذهنیت روی این استارتاپها سرمایه گذاری شده است ما هم باید این کار بکنیم.
البته به تازگی دولت از طریق پلتفرم ایران نوآفرین خدمات میدهد برای کار تبلیغاتی خدمات حقوقی برای شروع تا سقف ۵۰ تا ۶۰ میلیون تومان در اختیار استارتاپها میگذارد. و مثلا از پارسال به استارتاپ ها خدمات میدهد مثل بوم سرمایه که در آن وی سی ها کسانی که سرمایه گذاری میکنند قرار میدهد و استارتاپها می توانند درخواست بزنند و اگر سرمایه گذارانی تمایل داشتند سرمایه گذاری کنند.
*برای بهبود و هموارتر شدن فعالیت استارتاپ ها و بخش کارآفرینی چه راهکاری پیشنهاد میدهید؟
می توانیم مراکز تحقیقاتی، نوآوری و شتابدهی را یکجا جمع کنیم تا برای کسانی که می خواهند کارآفرینی انجام دهند و کسب و کار را ایجاد کنند بتوانند آسانتر تیم بسازند اما به نظرم در این مرحله که هستم مهمترین مساله سرمایه گذاری است سرمایه مساله ای مهم است که با اینکه محصولی را پیاده سازی کردم اما برای اینکه مطلوب بازار و کاربران باشد در ادامه نیاز دارم سرمایه گذار داشته باشم و از طرفی سرمایه گذاری بذری مهم است.
*کلام پایانی را بفرمایید.
تاکید می کنم به کسانی که سرمایه گذاری انجام می دهند سرمایه گذاران فرشته هستند پس فرصت بدهند و اعتماد کنند. استارتاپ ها و کارافرینان، ممکن است اشتباه کنند اما ایده هایی دارند که میخواهند در محصولی پیاده کنند به نظرم ارزش دارد تا به آنها اعتماد و فرصت داده شود حتی این مساله می تواند با مبلغ کوچک باشد که مفید است چرا که حداقل آن سرمایه گذار میتواند خودش را نشان دهد و اعتماد را جلب کند.
نظر شما