بازار؛ گروه بین الملل: روابط ایران و عراق پس از سقوط صدام وارد مرحله جدیدی شده است. این روابط ظرفیت تبدیل شدن به شراکت راهبردی از یک سو و تضاد و کشمکش از سوی دیگر را نیز دارد.
در حال حاضر روابط دو کشور جنبه های رقبات آمیز و همکاری جویانه دارد. احیای عراق می تواند بر موازنه قوای منطقه تاثیرگذار باشد. همراهی و همکاری میان ایران و عراق می تواند موازنه ای را به نفع دو کشور رقم بزند. در این میان متغیرهای درون سیستمی، منطقه ای و برون منطقه ای تأثیرگذار هستند.
در گفتگوی اختصاصی خبرگزاری بازار با پروفسور «پل پیلار» به روابط ایران و عراق و زمینه های همگرایی میان دو کشور پرداخته شده که در ادامه آمده است.
پروفسور پل پیلار یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.
مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.
پل پیلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری حرفه‌ای از دانشگاه پرینستون است.
کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».
*روابط اقتصادی ایران و عراق را با توجه به سفر اخیر مقامات امنیتی و اقتصادی این کشور به ایران چگونه ارزیابی می کنید؟
رابطه اقتصادی ایران و عراق در حال بهبود و گسترش است. عوامل مختلفی از جمله عوامل داخلی و منطقه ای زمینه ساز این پیشرفت هستند. به عنوان مثال، از دیدگاه ایران، هرگونه تعمیق روابط با کشورهای همسایه تأکید می کند که ایران منزوی نیست و حتی در مذاکرات کنونی در خصوص برجام نیز باعث تقویت جایگاه ایران شود و نشان دهد که ایران در جایگاه ضعیفی نیست.
*مهمترین موانع و چالشها در روابط دو کشور چیستند؟
رقابت و خصومت تاریخی همیشه به عنوان یک چالش بالقوه در پس زمینه در روابط دو کشور وجود داشته است.
یکی از مسائل مطرح در این میان، نفوذ ایران در برخی گروههای الحشدالشعبی است. میزان نفوذ ایران در عراق با موضوعی به نام ناسیونالیسم عراقی مواجه است و این موضوع مسئله ای برای رهبران عراقی است.
*عراق دوره بعث دشمن ایران بود و بعد از سقوط صدام روابط دو کشور وارد مرحله جدیدی از رقابت و همکاری شد. اهمیت این رابطه برای دو کشور چیست؟
هر دو کشور می دانند که توانایی پرداختن به ریسک هرگونه تکرار جنگ فوق العاده ویرانگر که در دهه ۱۹۸۰ رخ داد را ندارند. بنابراین هر دو کشور در می یابند که باید با یکدیگر رابطه ای داشته باشند که به اندازه کافی صمیمانه باشد تا جلوی چنین جنگی را بگیرد.
*در سفر اخیر «فواد حسین» وزیر خارجه عراق به ایران و در دیدار با «محمد جواد ظریف»، وزیر خارجه ایران بر فراهم شدن مقدمات آغاز ساخت و تکمیل خط آهن شلمچه - بصره در راستای کمک به گسترش مناسبات تجاری بین دو کشور تاکید کرد و خواستار سرعت عمل مسئولان مربوطه دو کشور برای اجرایی شدن هرچه سریع‌تر این خط آهن شد. به نظر شما اهمیت این خط آهن چیست و چه مزایای اقتصادی برای دو کشور به همراه خواهد داشت؟
احتمالاً اهمیت اصلی راه آهن نمادین است چرا که به عنوان شاخصی برای روابط نزدیکتر بین دو کشور لحاظ می شود. از این راه آهن می توان برای جابجایی زائران شیعه، نه تنها از ایران بلکه از مبادی دورتر و از کشورهای شرق ایران، استفاده کرد. منافع اقتصادی مستقیم این خط آهن احتمالاً ناچیز خواهد بود، اما حتی افزایش ناچیز وابستگی اقتصادی از طریق افزایش تجارت بین دو کشور، احتمال گسست های جدی بین آنها را بیشتر کاهش می دهد.
*یکی از مسائل مهم در همکاری منطقه ای چگونگی تعامل سه کشور ایران و عراق و عربستان هستند. به نظر شما همراهی ایران و عراق چه آثاری بر نظم امنیتی خلیج فارس خواهد داشت؟
کاهش دو جانبه تنش ها می تواند به امنیت بیشتر در منطقه کمک کند. این قطعاً در مورد روابط ایران و عراق صادق است چرا که این دو کشور از کشورهای بزرگ و قابل توجه منطقه خلیج فارس هستند. چنین تلاش های دو جانبه ای برای کاهش تنش کاملاً با ساختارهای بزرگتر چند جانبه سازگار است، مانند آنچه ایران با ابتکار صلح هرمز(HOPE) خود پیشنهاد داده است.
*بر اساس برخی اخبار عراق در حال حاضر به عنوان میانجی میان ایران و عربستان عمل می کند. به نظر شما چرا عراق این نقش را ایفا کرده است؟
یک دلیل این است که رهبران عراق می دانند که هرگونه تشدید تنش میان عربستان سعودی و ایران می تواند به یک درگیری نظامی که باعث خسارت جانبی به منافع عراق شود، از جمله اختلال احتمالی در تجارت نفت این کشور منجر شود. دلیل دیگر این است که عراق به روابط خوب با هر دو همسایه بزرگ خود احتیاج دارد و حفظ چنین روابطی تا جایی آسانتر است که دو همسایه در حالت تنش و تقابل زیاد با یکدیگر نباشند.
نظر شما