محصولات تراریخته دو راهی «فرصت یا تهدید»؛ دیدگاه‌های متفاوت اقتصادی

بازار؛ گروه استان‌ها: تراریخته که تراژنی یا ترازایی نیز می‌گویند به فرآیند تزریق یک ژن بُرون‌زاد به جانداران زنده، گفته می‌شود به طوری که جاندار، ویژگی جدیدی پیدا کند و آن را به فرزندانش منتقل کند به عبارت دیگر محصولاتی که ساختار ژنتیکی آن‌ها با مهندسی ژنتیک تغییر یافته و یک خصوصیت ویژه در محصول ایجاد یا یک خصوصیت از آن حذف شده باشد که این تغییر هرگز در طبیعت نتواند رخ دهد را، تراریخته گویند. میزان دیدگاه‌ها و پژوهش‌های مستند بر سودمند یا زیان بار بودن استفاده از این محصول با یکدیگر برابر است و مخالفان و موافقان تراریخته هنوز نتوانسته‌اند یکدیگر را قانع کنند.

برخی متخصصان این نگرانی را مطرح کرده‌اند که محصولات تراریخته ممکن است آلرژی و بیماری‌های سیستم ایمنی ایجاد کند و ضمن آسیب به محیط زیست سبب ایجاد سرطان در بدن انسان شوند اما موافقان تراریخته معتقدند با این روش می‌توان با هزینه کم، محصولات کشاورزی تولید کرد و بخش مهمی از کمبود مواد غذایی در جهان را جبران کرد و مضراتی که برای تراریخته ذکر شده در حد احتمال بوده و ممکن است هرگز رخ ندهد. حال تکلیف ما چیست؟ تراریخته بخوریم یا نخوریم؟ برای پاسخ به آن در گزارش زیر با ما همراه باشید.

معایب و محاسن بذر تراریخته
مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی لرستان در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، اظهار داشت: در کشور ما کشت محصولات تراریخته وجود ندارد ولی در محصولاتی مانند پنبه، ذرت، سویا، علوفه دامی و روغن که وارد می‌کنیم از محصولات تراریخته استفاده می‌شود.

برخی متخصصان این نگرانی را مطرح کرده‌اند که محصولات تراریخته ممکن است آلرژی و بیماری‌های سیستم ایمنی ایجاد کند و ضمن آسیب به محیط زیست سبب ایجاد سرطان در بدن انسان شوند

علی خان محمدی با بیان اینکه استفاده از بذر تراریخته در کشاورزی معایب و محاسنی دارد، افزود: مزیت محصولات تراریخته این است که میزان بهره‌وری، درآمد و تولید آن بالاست و این به نفع کشاورزان است اما چون این محصولات دستکاری ژنتیکی شده‌اند ممکن است بر تولیدمثل انسان و حیوان و سلامت جنین، تأثیر منفی بگذارند.

وی با بیان اینکه اگر در آینده این ژن به نسل اولیه خودش برگردد احتمال آلودگی خاک هم وجود دارد، عنوان کرد: این اتفاقات از نظر علمی احتمال دارد رخ دهد و یا شاید هرگز هم به وجود نیاید ولی چون این نظریه‌ها علمی است ما باید احتمالات را در نظر بگیریم.

محصولات تراریخته بهره‌وری و سوددهی بالایی دارند
مدیرعامل مجمع ملی خبرگان کشاورزی لرستان خاطرنشان کرد: در کشور ما سازمان استاندارد و بخش تحقیقات جهاد کشاورزی دائما روی این مسائل کار می‌کنند و اجازه ورود محصولات تراریخته به کشور و استفاده از آن را نمی‌دهند؛ از آنجایی که محصولات تراریخته بهره‌وری و سوددهی بالایی دارند، کشورهای تولیدکننده آن را با قیمت‌های ارزان به کشورهای دیگر صادر می‌کنند.

خان محمدی تصریح کرد: در کشور ما بیشتر معایب محصولات تراریخته مورد توجه قرار می‌گیرد در حالیکه در سایر نقاط دنیا محاسن آن نیز در نظر گرفته می‌شود به هر حال محصولات تراریخته به آب، کود و سموم کمتری احتیاج دارند و در محیط های مختلف می‌توانند به رشد خود ادامه دهند البته اگر در آنها نسبت به سموم مقاومت ایجاد شود، مشکل ایجاد خواهد شد که احتمال آن خیلی کم است.

مدافعان محصولات تراریخته ریگی به کفش دارند
استاد دانشگاه و مشاور وزیر اسبق جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، اظهار داشت: براساس برآوردها و بررسی های کارشناسانه قیمت نهاده‌های دامی در بازارهای جهانی، هیچ تفاوتی میان محصولات تراریخته و غیرتراریخته، در زمینه قیمتی وجود ندارد. بنابراین، واردات محصولات تراریخته به کشورمان، در کنار تمام مضراتی که دارد؛ حتی توجیه اقتصادی و قیمتی نیز ندارد.  اما متاسفانه شاهدیم که عده‌ای دائما به دنبال تراشیدن دلیل، برای واردات محصولات کشاورزی و نهاده های دامی تراریخته به کشورمان هستند؛ چرا که این گونه افراد، تنها به منافع شخصی خویش، در ارتباط با شرکت های چندملیتی غربی می اندیشند.

در کشور ما بیشتر معایب محصولات تراریخته مورد توجه قرار می‌گیرد در حالیکه در سایر نقاط دنیا محاسن آن نیز در نظر گرفته می‌شود به هر حال محصولات تراریخته به آب، کود و سموم کمتری احتیاج دارند و در محیط های مختلف می‌توانند به رشد خود ادامه دهند البته اگر در آنها نسبت به سموم مقاومت ایجاد شود، مشکل ایجاد خواهد شد که احتمال آن خیلی کم است

عبدالمجید شیخی  عنوان کرد: قطعاً واردات محصولات تراریخته که سلامتی مردم ایران را با خطر مواجه می‌کند برای عده ای در داخل، پورسانت‌های خوبی از جانب برخی طرف‌های خارجی دارد یعنی مدافعان بی‌منطق تراریخته، حقیقتا ریگی به کفش دارند چرا که عدم سلامت این محصولات برای انسان و دام، از جانب ابداع کنندگان این روش تولید و پژوهشگران مطرح در سطح جهانی تایید شده است.

وی خاطرنشان کرد: درباره استفاده از ظرفیت کشورمان در مبادله با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا، در زمینه‌های گوناگون، از جمله تأمین نهاده‌ها، بسیار خوشبین هستم؛ چرا که معتقدم امروزه پایندی، تعهد و تقید کشورها به پیمان های منطقه ای و مناسبات تجاری با همسایگان، بسیار محکم تر از پیمان های فرامنطقه ای است.

پشیمانی حامیان پیشین تراریخته 
مشاور وزیر اسبق جهاد کشاورزی تاکید کرد:  کشورهایی چون روسیه و قزاقستان، محصولات کشاورزی و نهاده های دامی را به صورت غیرتراریخته کشت می‌کنند لذا اگر ما به سلامتی مردم ایران اهمیت می دهیم؛ باید از واردات محصولات تراریخته از مبداء آمریکای جنوبی دست کشیده و به تعامل با کشورهایی بپردازیم که کشاورزی آن ها غیرتراریخته است.

شیخی افزود: مضرات و مشکلاتی که محصولات تراریخته در سطح جهانی ایجاد کرده‌اند؛ غیرقابل کتمان است؛ اخیرا یکی از بانیان مهم این محصولات در سطح جهانی، از دفاعیات خویش ابراز پشیمانی و اعتراف نموده که کشت تراریخته، یک روش منسوخ و مضر است. چرا که توجیه حامیان تراریخته، مصرف کمتر سموم برای کشت این محصولات بوده و این در حالی است که پژوهش های اخیر به وضوح نشان داده که سموم لازم جهت کشت این محصولات، بیش از محصولات غیرتراریخته است.

کشورهایی چون روسیه و قزاقستان، محصولات کشاورزی و نهاده های دامی را به صورت غیرتراریخته کشت می‌کنند 

وی با بیان اینکه پیش‌بینی‌هایی که برای پرمحصولی و بازدهی بالای محصولات تراریخته وجود داشته؛ تاکنون در کشورهای عامل، محقق نشده است، افزود: لزوم جلوگیری از واردات این محصولات مضر به کشورمان بیش از پیش احساس می گردد. چرا که در پس پرده واردات، عده‌ای به دنبال قانونی ساختن کاشت تراریخته در ایران هستند.

درس گیری از تجربه هند و پاکستان در مصرف محصولات تراریخته
استاد دانشگاه و مشاور وزیر اسبق جهاد کشاورزی بیان کرد: باید مبداء واردات نهاده‌های دامی را از آمریکای جنوبی به نقطه دیگری به عنوان مثال، اوراسیا تغییر دهیم.وی بیان داشت: از حامیان داخلی کشت محصولات کشاورزی و نهاده های دامی تراریخته باید سوالات فراوانی پرسید که بدون شک در پاسخ به آن ها عاجز هستند. به عنوان مثال در هند و پاکستان با وجود تبلیغات فراوانی که در زمینه مقاومت و بازدهی بالای محصولات تراریخته وجود داشت دیدیم که چه بلایی بر سر بخش‌های تراریخته کشاورزی آنها آمد که در حال رویگردانی از تراریخته‌ها هستند.

شیخی افزود: من حامیان محصولات تراریخته را دعوت می نمایم که به بررسی آثار کشت این محصولات در هند و پاکستان بپردازند. عجیب است که حامیان چنین محصولاتی، ورشکستگی کشاورزان و هزینه های تحمیلی به سازمان بهداشت و درمان کشورهای مذکور، به سبب کشت تراریخته را ندیده یا نمی خواهند که ببینند.

من حامیان محصولات تراریخته را دعوت می نمایم که به بررسی آثار کشت این محصولات در هند و پاکستان بپردازند

وی گفت: باعث شگفتی و حیرت است که هنوز برخی در کشورمان، اصرار به واردات نهاده های دامی تراریخته از مبداء آمریکای جنوبی دارند. چنین افرادی باید در مقام پاسخگویی قرار گیرند. چرا که می‌خواهند محصولات تراریخته را با وجود همه مضراتشان، به عنوان خوراک دام وارد نموده و از این طریق، آثار سوء آن را، به سفره مصرف کننده ایرانی محصولات پروتئینی و لبنی وارد نمایند.

همانطور که مواد مخدر و بسیاری از کالاهای مضری که آثار سوء بر سلامت انسان دارند علی‌رغم همه مخالفت‌ها و محدودیت‌ها وارد کشور می‌شوند؛ پس نمی‌توان باور کرد که محصول تراریخته در کشور نداشته باشیم بنابراین مردم باید آگاه باشند و از خرید محصولاتی که هنوز سلامت کامل آنها به اثبات نرسیده خودداری کنند.