بازار، گروه استانها: بیمه محصولات کشاورزی ازجمله مباحث بحث‌برانگیزی است که به گفته برخی کارشناسان به دلیل عدم آگاهی بهره‌برداران از مزایای بیمه و تمایل بیمه به عدم پرداخت به‌موقع غرامت، نتوانسته آن‌طور که شایسته است در بخش کشاورزی نقش ایفا کند.
خسارت‌ها به بخش کشاورزی ازجمله گرما، سرما، سیل، باران، خشکسالی، آفات و... همواره وجود دارد و بااین‌حال استقبال زیادی از بیمه کشاورزی نمی‌شود و کشاورزان از خدمات صندوق بیمه محصولات کشاورزی گلایهها دارند
تأخیر در پرداخت خسارت
یکی از کشاورزان خراسان شمالی که بیش از ۴۵ سال است به کار کشاورزی مشغول است در گفتگو با بازار در خصوص از عدم استقبال خود از بیمه محصولات باغی می‌گوید: چند سال است که دیگر محصولات باغی خود را بیمه نمی‌کنم زیرا غرامتی که به بیمه‌گذار پرداخت می‌شود جبران یک مرحله از مراحل شخم،کاشت، داشت و برداشت را نمی‌کند و به‌هیچ‌عنوان پاسخگوی هزینه‌ها نیست.
غلامحسین نیستانی می‌افزاید: علی‌رغم زحمات فراوان و تولیدات بسیار از سوی کشاورزان متأسفانه زمان پرداخت خسارت، مسئولان فقط شعاری عمل می‌کنند و تعهدات خود را به‌خوبی انجام نمی‌دهند و در بسیاری از مواقع با فرستادن کارشناسان و بازدید از منطقه، مقصر اصلی خسارت وارده را کشاورزان می‌دانند. به همین خاطر پرداخت میزان خسارت وارد هم کم و آن‌هم به‌صورت قطره‌چکانی است.
علی‌رغم زحمات فراوان و تولیدات بسیار از سوی کشاورزان متأسفانه زمان پرداخت خسارت، مسئولان فقط شعاری عمل می‌کنند و تعهدات خود را به‌خوبی انجام نمی‌دهند
محمدرحیمی کشاورز اهل خراسان شمالی نیز در گفتگو با بازار با اشاره به هزینه‌های بالای کشاورزی و خسارات وارده به این قشر زحمت‌کش در تمام فصول سال اظهار می‌داد: با توجه به شرایط اقتصادی کشاورزان لازم است صندوق بیمه محصولات کشاورزی، پرداخت غرامت برابر با میزان خسارت وارده باشد تا کشاورز بیش از این دچار ضرر و زیان نشوند و از سویی با پرداخت به‌موقع خسارات کشاورز به کار خود دلگرم باشند. ما راضی هستیم که از بیمه کشاورزی استفاده کنیم، اما متأسفانه این بیمه نهتنها برای ما سودی ندارد، بلکه با سیستم دست‌وپا گیر بیمه مواجه میشویم.
گزینه هایی که همپای خسارات نیستند
یکی دیگر از کشاورزان خراسان شمالی نیز بابیان اینکه ۳۲ سال مشغول کشاورزی بر روی زمین هستم، می‌گوید: پنج سال پیش،محصولات باغی‌ام براثر سرما و بیماری خسارت بسیاری وارد شد اما بیمه خسارت محصولات باغم را پس از ۷یا ۸ ماه آن‌هم با دوندگی‌های زیاد با تأخیر پرداخت کرد و هزینه پرداخت‌شده هم در مقایسه با هزینه خسارت وارده بسیار کم بود.
نادر ایزانلو می‌افزاید: با توجه به هزینه‌های بالای کشاورزی، پرداخت دیرهنگام خسارت وارده و قطره‌چکانی بودن آن موجب شده تا کشاورز رغبت چندانی برای بیمه محصولات کشاورزی خود نداشته باشد و در برخی مواقع به علت عدم توان مالی از کشت بعدی خود نیز منصرف شوند گزینه‌هایی که در عوامل خسارت زایی بیمه محصولات کشاورزی آمده با شرایط آب و هوایی و عوامل خسارتی استان به‌طور کامل منطبق نیست.
با توجه به هزینه‌های بالای کشاورزی، پرداخت دیرهنگام خسارت وارده و قطره‌چکانی بودن آن موجب شده تا کشاورز رغبت چندانی برای بیمه محصولات کشاورزی خود نداشته باشد
وی می‌افزاید: استان مابین دو کویر «قره قوم» در ترکمنستان و کویر لوت ایران واقع‌شده این بادها یکی از عوامل مهم خسارت زا به محصولات گندم کاران هستند اما در گزینه‌ها به‌عنوان عامل خسارت زا دیده نشده است و خسارت‌های ناشی از آن هرگز جبران نمی‌شود درحالی‌که گزینه بیمه برای زلزله که احتمال خسارت زدن کمتری دارد در گزینه‌ها آمده است.
بی‌رغبتی تولیدکنندگان به بیمه
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز در گفتگو با بازار؛ در خصوص بیمه محصولات کشاورزی می‌گوید: بر اساس اعلام بانک کشاورزی استان، خراسان شمالی در بیمه محصولات کشاورزی و دامی جایگاه هجدهم استان‌های کشور را دارد.
عبدالله یوسفی با اشاره به مشکلات بیمه‌ای بخش کشاورزی اظهار می‌دارد: یکی از گلایه‌های مطرح‌شده از طرف کشاورزان کم بودن میزان غرامت‌ها است درحالی‌که بیمه کشاورزی، هزینه‌ای است یعنی خسارت واردشده به محصول جبران نمی‌شود اما کشاورزان انتظار دارند پرداخت غرامت به میزان محصول خسارت‌دیده باشد.
وی در خصوص علت تأخیر در پرداخت غرامت‌ها می‌افزاید: غرامت‌ها تقریباً به‌روز پرداخت می‌شود، محصولاتی مثل جو که میزان خسارت باید پس از برداشت و مشخص شدن مقدار تولید واقعی محاسبه می‌شود، اندکی تأخیر دارد. همچنین بیمه محصولات کشاورزی به‌صورت هزینه‌ای است به همین علت تعرفه حق بیمه کم و غرامت‌ها نیز کم است.
ضریب خسارات باغی و کشاورزی
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی ضریب نفوذ بیمه کشاورزی استان در بخش‌های مختلف زراعت، باغ و دام را کمتر از ۲۰ درصد عنوان می‌کند و می‌گوید: اکنون ضریب نفوذ بیمه در بخش زراعت ۲۰درصد، باغ ۲۷درصد و در دام ۱۰ درصد است که نشان از بی‌رغبتی تولیدکنندگان به بیمه است.
یوسفی در پاسخ به سؤال اینکه ورود بخش خصوصی برای بیمه بخش کشاورزی چه میزان تاثیر خواهد داشت می‌گوید: ریسک بیمه کشاورزی بالاست و هیچ‌وقت بیمه خصوصی به این عرصه وارد نمی‌شود، فرآیند بیمه کشاورزی، دولتی بوده و تمام منابع آن وابسته به دولت است.
وی درباره اقدام انجام‌شده در استان برای بیمه محصولات کشاورزان می‌گوید: با توجه به گستردگی و فراوانی خسارات در سطح کشور و محدودیت منابع مالی، صندوق بیمه کشاورزی با مشکلاتی در پرداخت غرامت روبه‌رو است، این موضوع اخیراً توسط مجلس شورای اسلامی بررسی‌شده است.
با توجه به گستردگی و فراوانی خسارات در سطح کشور و محدودیت منابع مالی، صندوق بیمه کشاورزی با مشکلاتی در پرداخت غرامت روبه‌رو است، این موضوع اخیراً توسط مجلس شورای اسلامی بررسی‌شده است
یوسفی با اشاره به اینکه کمبود منابع صندوق بیمه کشاورزی به‌عنوان یکی از چالش‌های اساسی است ادامه می‌دهد: مقرر شد در برنامه بودجه سال ۱۴۰۰ اعتبارات مناسبی برای این صندوق در نظر گرفته شود تا از این طریق کیفیت و کمیت عملکرد صندوق و به‌تبع آن رغبت کشاورزان افزایش یابد. در دو سال گذشته به‌منظور پوشش حداکثری و تشویق باغداران به بیمه، از محل اعتبارات استانی با همکاری استانداری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی، بیمه فراگیر باغات انگور انجام شد.
خسارت ۱۵ هزار میلیارد ریالی
رئیس اداره مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی نیز در خصوص پرداخت خسارت‌های حوادث غیرمترقبه به کشاورزان استان می‌گوید: باوجود خسارت‌های چندین میلیارد ریالی ناشی از حوادث غیرمترقبه به کشاورزان استان در سال گذشته، هیچ‌گونه حمایت مادی دولتی برای جبران این خسارت‌ها تخصیص نیافت.
حسینعلی فرهادی بیمه محصولات کشاورزی را تنها راهکار برای جبران خسارت‌ها بیان می‌کند و می‌افزاید: از کشاورزان می‌خواهیم تا در زمان مقرر محصولات کشاورزی خود اعم از زراعی، باغی و حتی دامی را تحت پوشش صندوق بیمه‌ای محصولات قرار دهند تا در صورت زیان حداقل بخشی از این خسارت‌ها جبران شود.
با وجود خسارت‌های چندین میلیارد ریالی ناشی از حوادث غیرمترقبه به کشاورزان استان در سال گذشته، هیچ‌گونه حمایت مادی دولتی برای جبران این خسارت‌ها تخصیص نیافت
وی سطح اراضی کشاورزی استان خراسان شمالی را افزون بر ۳۴۴ هزار هکتار عنوان می‌کند و اظهار می‌دارد: سالانه کمتر از ۱۵ درصد از این اراضی تحت پوشش صندوق بیمه محصولات کشاورزی قرار می‌گیرد و اکثر کشاورزان به دلایلی ازجمله نارضایتی از پرداختی‌های بیمه در زمان زیان و عدم نقدینگی تمایلی به بیمه سپاری ندارند.
بلایای طبیعی و خسارات آن
رئیس اداره مدیریت بحران سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی می‌گوید: سال گذشته براثر بلایای طبیعی ( سرمازدگی، سیل و طوفان و تگرگ) حدود یک هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان به کشاورزان این استان خسارت وارد شد.
فرهادی ادامه می‌دهد: حدود چهار هزار میلیارد ریال از خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی به بخش کشاورزی استان خراسان شمالی مربوط به سرمازدگی اواخر اسفندماه سال گذشته بود که با رسیدن دما به زیر ۱۲ درجه سانتی‌گراد؛ به سردرختی‌ها و محصولات زراعی کشاورزان خسارت وارد شد. همچنین باید گفت بیشترین خسارت‌های ناشی از سرمازدگی سال گذشته به استان مربوط به شهرستان مانه و سملقان یکی از مناطق مستعد کشاورزی بود به‌گونه‌ای که یک‌سوم از این خسارت‌ها صرفاً به کشاورزان این شهرستان وارد شد.
وی با بیان اینکه بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۸۵ درصد از خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی به محصولات زراعی و باغی استان مربوط به سرمازدگی است، افزود: ۶۳ درصد از این خسارت‌ها به سردرختی و محصولات باغی، ۳۳ درصد مزارع کشاورزی و چهار درصد نیز به تأسیسات زیربنایی حوزه کشاورزی گزارش‌شده است.
عدم دریافت خسارت سرمازدگی
نماینده مردم بجنورد، مانه و سملقان، گرمه و جاجرم و راز و جر گلان در مجلس شورای اسلامی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، با اشاره به عدم دریافت خسارت سرمازدگی کشاورزان خراسان شمالی می‌گوید: بیشتر کشاورزان این استان نتوانستند خسارت ناشی از سرمازدگی محصولات زراعی و باغی را از بیمه دریافت کنند، درحالی‌که در سال جاری دو بار محصولاتشان دچار سرمازدگی شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که ۸۵ درصد از خسارت‌های ناشی از بلایای طبیعی به محصولات زراعی و باغی استان مربوط به سرمازدگی است
محمد وحیدی اظهار می‌دارد: موضوع عدم دریافت خسارت سرمازدگی را با وزیر کشور مطرح کرده و خواستار مساعدت شدیم و قول مساعد نیز گرفتیم. در محصولات باغی درآمد برخی از کشاورزان به صفر رسیده وزندگی شأن با خاک یکسان شده است که حتماً باید تدابیری در خصوص تسهیلات بلاعوض و کم‌بهره اختصاص یابد.
وی با بیان اینکه انتظار کشاورزان این است که بخش کشاورزی در حوزه تسهیلات حمایت ویژه شود، افزود: گرانی‌های سرسام‌آور بذر، کود و نهاده‌های دامی همت بانک‌ها را می‌طلبند که بخش‌های تولیدی و زیرساختی اقتصاد کشاورزی را بیشتر کمک کنند.
خزان خیلی زود به کشاورزی خراسان شمالی می رسد از سوی دیگر خسارات ناشی از سرمازدگی هم کفاف کشاورزان را نمی دهد از سوی دیگر مسئولان مدام از کمبود اعتبارات حرف می زنند و در این بین کشاورزان نمی دانند که سال های آتی چه چیزی در انتظارشان است.
نظر شما