معرفی برخی شیرآلات متداول در صنایع

بازار؛ گروه صنعت: شیر یکطرفه (Check Valve) تقریباً در تمامی صنایع مورد استفاده قرار گرفته و به عنوان یک شیر غیر برگشتی عمل می‌کند. این شیر ساختاری ساده داشته، از برگشت جریان و آسیب‌های احتمالی جلوگیری کرده و عملکردی بهینه را تضمین می‌نماید. برگشت جریان می‌تواند باعث حرکت چکشی جریان شود که این امر در لوله‌کشی‌های سیستم فشاری مضاعف را ایجاد می‌کند. در نتیجه ممکن است شیرآلات یا پمپ‌ها دچار آسیب شده و سیستم و لوله‌کشی‌ها دچار ترکیدگی شوند. حتی اگر سیستم بلافاصله خراب نشود، تکرار اثر چکشی به مرور  باعث فرسودگی شده و در نهایت به یکپارچگی سیستم صدمه وارد می‌کند.

شیر یکطرفه دارای یک ورودی و خروجی است و با اختلاف فشار کار می‌کند. زمانیکه فشار از حد مشخصی بالاتر رود شیر به طور خودکار و بدون نیاز به هیچ‌گونه مداخله‌ای باز می‌شود. این فشار با عنوان فشار ترک خوردگی یا حداقل فشار عملکرد نیز شناخته شده و یکی از مشخصه‌های تعیین شده در تمامی شیرآلات یکطرفه است.

در صنایع شیمیایی، کاغذ، فرآوری مواد غذایی، آب و فاضلاب، صنایع دریایی و معدنی، پمپ‌ها، خطوط لوله، نیروگاه‌ها و سیستم‌های تهویه مطبوع از این شیر استفاده می‌شود. برای مثال در سیستم‌های آب و فاضلاب از برگشت جریان آلوده به سیستم که باعث آلودگی آب تمیز می‌شود جلوگیری می‌نماید. شیرهای یکطرفه با متریال‌های مختلف مانند فلز، پلیمر و لاستیک تولید می‌شوند. طراحی‌های متداول این شیر شامل شیر یکطرفه سوئینگ یا فلپ می‌شود. این شیر دارای یک توپی فنری است که بر روی نشیمنگاهی برجسته سوار می‌شود. شیر یکطرفه داکبیل (اُردکی) به یک دیافراگم لاستیکی انعطاف‌پذیر وابسته است که شیر را در حالت طبیعی بسته نگاه می‌دارد، مگر اینکه فشار مثبت در سیستم وجود داشته باشد. شیرهای یکطرفه داکبیل که لاستیکی هستند این مزیت را دارند که زنگ نمی‌زنند در نتیجه قابلیت اطمینان را بالاتر برده و طول عمر بیشتری دارند. همچنین این شیر دچار فرسودگی مکانیکی نمی‌شود و این نسبت به دیگر متریال‌های این شیر یک ویژگی بارز است.

هنگام انتخاب این شیر باید بسیاری از عوامل را در نظر بگیرید تا انتخاب درستی داشته باشید. برای مثال بسیار مهم است که مطمئن شوید شیر مورد نظرتان از متریال درستی ساخته شده باشد که با سیال داخل خط سازگار باشد. درجه‌بندی شیر، سایز خط لوله، نوع نصب (عمودی یا افقی)، ابعاد و نوع اتصال، حداکثر نرخ نشتی، اُفت فشار و هرگونه نیازمندی دیگر باید کاملاً مورد ارزیابی قرار گیرد.

شیر دیافراگمی (Diaphragm Valve)

شیر دیافراگمی از یک ورقه پِرِس شده که نزدیک به قسمت dam وجود دارد برای باریک کردن جریان استفاده می‌کند. عملکرد این شیر شبیه به کنترل جریان آب از طریق یک هوزینگ انعطاف‌پذیر است. این شیر برای سیالاتی مناسب است که دارای ذرات جامد هستند.

البته ممکن است به دلیل حالت ارتجاعی دیافراگم، کنترل دقیق جریان امکان‌پذیر نباشد. این شیر دارای یک بدنه با دو یا چند پورت، یک دیافراگم و یک برآمدگی زین مانند یا نشیمنگاه می‌باشد. بدنه شیر می‌تواند از متریال‌هایی مانند پلاستیک، فلز، چوب یا متریال‌های دیگر (بسته به نوع کاربری) ساخته شود. دو دسته شیر دیافراگمی وجود دارد: یکی با استفاده از برآمدگی Weir یا Saddle بسته (آب‌بندی) شده و نوع دیگر با استفاده از نشیمنگاه بسته می‌شود. نوع Weir یا Saddle بیشتر در کاربری‌های فرآیندی استفاده شده و نوع نشیمنگاهی (Seat-type) در فرآیندهای دارای سیال حاوی ذرات جامد استفاده می‌شود.

شیر دیافراگمی اکثراً به شکل دو پورت تولید می‌شود اما نوع سه پورت (T شکل) و چند پورت (بلاک ولو) آن نیز موجود می‌باشد. اگر شیر بیش از سه پورت داشته باشد به بیش از یک نشیمنگاه دیافراگمی نیاز خواهد داشت. گرچه اکچویتورهای (عملگرهای) دوگانه می‌توانند با یک پوسته پورت‌های بیشتری را نیز مدیریت کنند.

شیر پروانه ای (Butterfly Valve)

شیر پروانه ای یا باترفلای ولو از خانواده شیرهای ربع چرخشی است و عملکرد آن بسیار مشابه شیر توپی می‌باشد. " پروانه " در واقع دیسکی است که به یک میله متصل می‌باشد. زمانیکه میله دیسک را به اندازه یک چهارم می‌چرخاند، دیسک عمود بر جهت جریان قرار گرفته و شیر بسته می‌شود. زمانیکه شیر باز می‌شود، دیسک به حالت اولیه خود چرخش کرده و جریان دوباره برقرار می‌شود.

زمانیکه شیر باز می‌شود، دیسک به سمت عقب برگشته و جریان برقرار می‌شود. شیر پروانه ای در کاربری‌های on-off و تنظیم جریان استفاده می‌شود. از ویژگی‌های این شیر وزن سبک، نصب آسان، هزینه کم، عملکرد سریع و موجود بودن سایزهای بزرگ آن است. این شیرآلات دارای عملگرهای دستی، دنده‌ای و اتوماتیک می‌باشند.

این شیر طرح‌های مختلفی داشته که هر کدام در کاربری‌های مختلف و برای محدوده فشارهای مختلف استفاده می‌شوند. شیر پروانه ای بر اساس چگونگی بسته شدن دیسک، نوع اتصال و نوع عملگر، دسته‌بندی می‌شود.

 شیر پروانه ای بر اساس چگونگی بسته شدن دیسک به دو نوع هم مرکز و غیر هم مرکز دسته‌بندی می‌شود. همچنین بر اساس نوع اتصال به انواع ویفری، semi lug، lug و دابل فلنج دسته‌بندی می‌شود.

عملگر یا اکچویتور این شیر می‌تواند به صورت دستی (دنده‌ای) یا اتوماتیک (الکتریک، پنوماتیک، هیدرولیک) باشد.

این شیر در صنایع مختلف مانند صنایع دارویی، شیمیایی، نفت و گاز، صنایع غذایی، آب و فاضلاب و مدیریت سوخت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این شیر در سایزهای بسیار بزرگ موجود بوده و برای مدیریت سیالاتی که دارای ذرات جامد می‌باشند مناسب است.

می‌توانید جهت مشاوره شیرآلات صنعتی با متخصصان ما در  پترو ایلیا www.petroilia.com تماس حاصل نمایید.