بازار؛ گروه انرژی: در تمام سال های گذشته حرف از واگذاری نهادها و شرکت های دولتی به بخش خصوصی و کاهش تصدی گری بخش دولتی بوده است. تصدی گری که هیچ گاه کاهش نیافت و اقتصاد دولتی ایران هر روز بزرگ و بزرگ تر شده است. حالا کار به جایی رسیده که بخش خصوصی خواهان واگذاری دارایی های خود به بخش دولتی است.
حمیدرضا صالحی نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران با بیان اینکه که سیاست های نادرست دولت در حوزه برق موجب ورشکستگی نیمی از سرمایه گذاران صنعت نیروگاه سازی شده است؛ می‌گوید: بسیاری از کسانی که که در این حوزه سرمایه گذاری کرده بودند حالا خواهان واگذاری نیروگاه های خود به دولت هستند. او که معتقد است دولت ها نمی‌توانند تاجرهای خوبی باشند، به بازار گفت: ایران خیلی راحت توانست بازارهای گازی خود را از دست بدهد. اگر مسئولان دولتی تغییری در سیاست های خود ندهند خیلی زود بازار برق کشورهای همسایه را هم از دست خواهیم داد.
متن کامل گفتگوی بازار با حمیدرضا صالحی دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته و نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران را در ادامه می‌خوانید:
* بسیاری از کشورهای همسایه ایران به شدت با کمبود برق دست و پنجه نرم می‌کنند و خواهان واردات برق از ایران هستند. با وجود ظرفیت بالایی که در کشورهای همسایه ما وجود دارد، ایران نتوانسته صادرات برق خود را افزایش دهد؟
صادرات برق در ایران توسط دولت انجام می‌شود. نگاهی به تجربه سایر کشورها نشان می‌دهد که دولت‌ها هیچ گاه تاجرهای خوبی نبودند. همین مساله است که موجب شده دولت‌ها کوچک تر شوند و تصدی گری خود را به بخش خصوصی واگذار کنند. اینکه یک وزیر بخواهد یک وزارتخانه را تجاری کند در هیچ جای دنیا مرسوم نیست. این تصور و تفکر اشتباه متاسفانه در ایران وجود دارد و باید هر چه سریع‌تر اصلاح شود.
* اما متاسفاه اصلاحات در دولت ها و تغییر رویکردهای اشتباه در دولت ها به کندی صورت می‌گیرد. به عنوان مثال دو سال است که دولت اعلام کرده که می‌خواهد امکان صادرات برق برای بخش خصوصی را فراهم کند، اما این اتفاف هنوز رخ نداده است. این تعللی که در توسعه بازارهای تجاری وجود دارد تا چه اندازه خطرناک می‌تواند، باشد؟
تعلل دولت موجب شده که بازار کشورهای همسایه را از دست بدهیم. به عنوان مثال عراق، بازار بسیار بزرگی دارد و ایران می‌تواند تا ۴۰ میلیارد دلار صادرات به این کشور داشته باشد. اما متاسفانه هیچ گاه دغدغه مسئولان ما افزایش سهمان از بازارهای کشورهای همسایه و رونق مناسبات تجاری نبوده است. متاسفانه سیاست‌های ما همواره غیر اقتصادی بوده است. به همین دلیل بازار عراق را از دست داده ایم. بی توجهی مسئولان به فرصتی همچون عراق در حالی است که این کشور اصلا بخش خصوصی ندارد و بخش خصوصی ایران می‌تواند این خلا را به راحتی پر کند و بازار این کشور را تا ۵۰ سال آینده از آن خود کنند.
روزگاری قرار بود که ایران هاب انرژی گازی منطقه شود. اما متاسفانه این موقعیت را خیلی راحت به ترک ها واگذار کردیم. اگر دست روی دست بگذاریم بازار برق را به هم به ازبکستان و ترکمنستان واگذار خواهیم کرد و از این مزیت خدادادی بی‌نصیب خواهیم بود
* با توجه به خاموشی‌هایی که در زمستان امسال در کشور رخ داد، آیا ایران می‌تواند صادراتش را به این همسایه غربی خود افزایش دهد؟
تا همین چند سال پیش صحبت این بود که ایران هاب انرژی گازی منطقه شود. اما متاسفانه این موقعیت را خیلی راحت به ترک ها واگذار کردیم و هم اکنون ترکیه در حال تبدیل شدن به هاب گازی منطقه است. حالا که این فرصت را از دست داده ایم نباید اجازه بدهیم که بازار برق کشورهای همسایه به راحتی از دستمان خارج شود. باید موقعیت برق را جایگزین موقعیت گاز کرده و ایران را به هاب برق منطقه تبدیل کنیم.
باید بخش خصوصی را تشویق کنیم تا در کنار خلیج فارس که راندمان نیروگاه ها بیشتر است شروع به تولید برق کرده و آن را به کشورهایی همچون پاکستان و افغانستان صادر کنیم. اما اگر دست روی دست بگذاریم بازار برق را به هم به ازبکستان و ترکمنستان واگذار خواهیم کرد و از این مزیت خدادادی بی‌نصیب خواهیم بود. بی توجهی به تولید برق در ایران در حالی است که گفته می‌شود عصر نفت روبه پایان است و تا ۲۰ سال آینده چیزی به نام سوخت های فسیلی نخواهیم داشت.
از آنجاییکه قیمت انرژی در ایران خیلی ارزان بوده و کاهش تلفات و پروژه های هوشمندسازی مصرف هیچ گاه توجیه اقتصادی نداشته و به نوعی این طرح ها ابتر مانده است
* نیاز سالانه داخلی برق چقدر است و آیا ظرفیت نیروگاهی نصب شده در کشور متناسب با این نیاز است؟
بر اساس برنامه ششم توسعه قرار بود که سالانه ۵ هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاهی کشور افزوده شود. هم اکنون ظرفیت نصب شده نیروگاهی ما حدود ۸۳ هزار مگاوات است. ۶۰ هزار مگاوات پیک تابستان و ۴۰ هزار مگاوات پیک زمستانه ما است. در طول سال های گذشته ظرفیت نصب شده به هیچ وجه به اهداف تعیین شده، هماهنگ نبوده است.
جدای از این ارزانی برق هم موجب شده که مصرف برق هم با شیب بالایی در حال افزایش باشد. هم اکنون ایرانی ها در بین رتبه های نخست مصرف انرژی در جهان قرار دارند که بخش زیادی از آن به دلیل سیاست های اشتباه قیمت گذاری بوده است. ما هیچ گاه در طول سال‌های گذشته به سمت مدیریت مصرف و کاهش تلفات نرفته ایم. از آنجاییکه قیمت انرژی در ایران خیلی ارزان بوده و کاهش تلفات و پروژه های هوشمندسازی مصرف هیچ گاه توجیه اقتصادی نداشته و به نوعی این طرح ها ابتر مانده است.
نیمی از سرمایه گذاران نیروگاهی ورشکسته شده‌اند و بسیاری از صاحبان نیروگاهی خواهان واگذاری نیروگاه‌های خود به دولت هستند. این پیام خیلی بدی در اقتصاد ما می‌دهد
* یکی از عوامل اصلی کاهش سرمایه گذاری در صنعت برق قیمت گذاری دستوری اعلام شده است. دخالت دولت در این حوزه چه خسارتی را به این حوزه وارد کرده است؟
نیمی از سرمایه گذاران نیروگاهی ورشکسته شده اند و بسیاری از صاحبان نیروگاهی خواهان واگذاری نیروگاه‌های خود به دولت هستند. این پیام خیلی بدی در اقتصاد ما می‌دهد. نادیده گرفتن نوسان نرخ ارز در قراردادها باعث شده نزدیک به ۶۰۰ پروژه در وزارت نیرو تعیین تکلیف نشود و این مخاطره ای جدی در مسیر فعالیت بخش خصوصی است. در این زمینه به تغییر رویکرد وزارت نیرو در قراردادها نیاز داریم. نوسان ارزی مشکل امروز نیست. در سال‌های ۹۱، ۹۷ و ۹۹ شاهد بروز نوسانات شدید ارزی بودیم که پیشرفت پروژه‌ها را متوقف کرده است. ارزبری پروژه‌های نیرو بالاست و امیدواریم با در نظر گرفتن نوسانات ارزی در قراردادها روند پیشرفت پروژه‌ها بهبود پیدا کند.
نظر شما