بازار؛ گروه استانها: این روزها نیز با پیدا شدن سروکله ویروس کرونا ناشران و کتاب‌فروشان دچار رکود و ورشکستگی شده‌اند و استمرار این وضعیت و حمایت نکردن از ناشران زمینه رکود فرهنگی را نیز قطعاً به همراه خواهد داشت.
در میانه خیابان احمد وارد یکی از کتاب‌فروشی‌هایی می‌شویم که دریکی از مناطق مرفه و البته می‌توان گفت فرهنگی مشهد قرار دارد.
مجتبی متصدی این فروشگاه در خصوص پاسخ به سؤال ما مبنی بر حال‌وروز فروش کتاب می‌گوید: کرونا برای کل جامعه مشکلاتی را از جمله در حوزه اقتصادی، گردشگری و خانواده پدید آورد و درزمینهٔ کتاب هم عده‌ای می‌خوانند اما کمتر می‌خرند.
وی بیان می‌کند: مردم به دلیل گرانی و افزایش قیمت ها بیشتر از کتاب‌های مجازی استفاده می‌کنند یا از فردی قرض می‌گیرند و یا کتاب‌های قبلی را بازخوانی می‌کنند و اهل مطالعه و کسانی که شرایط اقتصادی خوبی رادارند هنوز کتاب می‌خرند اما این شکل خرید فراگیر نیست.
وی با اشاره به اینکه در فرایند کتاب همه‌چیز وارداتی است می افزاید: علاوه بر اینکه کاغذ؛ جوهر زینک و به طور کلی ملزومات چاپ با ارز ارتباط مستقیم دارد طی این مدت دستمزدها و اجاره مغازه ها نیز ۵۰ درصد افزایش یافته و همه این موارد بر روی قیمت کتاب سربار شده است.
وی عنوان می‌کند: پیش‌ازاین مراجعه‌کنندگان بسیاری داشتیم اما از هنگامی‌که قیمت کتاب هم به دو الی سه برابر افزایش‌یافته است لذا خرید کتاب به‌ویژه کتاب‌های چند جلدی به پائین ترین حد ممکن رسیده است.
فروش سوغات به همراه کتاب
در ابتدای خیابان دانشگاه همان‌طور که از نامش پیداست و کانون دانشجویان و پاتوق فرهنگ دوستان مشهدی است سری به یکی از مغازه‌ها می‌زنیم.
محسنی متصدی این فروشگاه نیز به ما می‌گوید: ما قبلاً فقط در کار فروش کتاب بودیم اما مشاهده می‌کنید که در حال حاضر بخش اعظمی از مغازه را به فروش وسایل دکوری و کاغذ کادو و هدیه‌های فانتزی اختصاص دادیم که سود و مشتری آن‌هم بیشتر است.
وی می‌گوید: حوزه نشر و کتاب و کتاب‌خوانی در کل کسب‌وکار ضعیفی است چون میانگین سطح مطالعه پایین است.
این فروشنده محصولات فرهنگی بابیان اینکه اصلی‌ترین مشکل حوزه کتاب حتی قبل از کرونا عدم همخوانی تعداد ناشران و مراکز پخش و کتاب‌فروشی‌ها بوده، تصریح می‌کند: نسبت ناشران به مراکز پخش، هزار به ۱۰ است که البته کتاب‌فروشی‌های ما هم به دلیل اینکه صرفه اقتصادی ندارد حق‌دارند به سمت کتاب تجاری و سایر محصولات بروند تا فرهنگی!
حذف کتاب‌فروشی‌ها
بازار تخصصی کتاب مشهد هم این روزها گرد مردگی گرفته است و لذا حسین رضوی یکی از فروشندگان در این بازار به ما می‌گوید: با توجه به وضعیت کرونا و برگزار نشدن نمایشگاه کتاب و مراجعه نکردن حضوری اغلب مردم به کتاب‌فروشی‌ها، ناشران برای فروش کتاب‌هایشان به روش‌های مختلفی مثل فروش مستقیم با درصد تخفیف بالا و هزینه رایگان ارسال روی آورده‌اند و عملاً خیلی از آن‌ها با این روش‌ها کتاب‌فروشی‌ها را از چرخه توزیع کتاب حذف کرده‌اند.
وی ابراز می‌کند: تعداد کتاب‌های منتشرشده یا در حال انتشار مثل دوره قبل از کرونا، همچنان ازنظر کمی زیاد است، اما به دلیل گرانی کاغذ و خدمات، قیمت کتاب بسیار بالا رفته که با توجه به اوضاع اقتصادی و معیشت مردم فعلاً کار خاصی نمی‌توان کرد.
تعداد ۲۱۸ کتاب‌فروشی و انتشاراتی در شهر مشهد زیر نظر اتحادیه دایراست که به دلیل کرونا با افزون بر ۵۰ درصد کاهش نشر و فروش کتاب مواجه شده است
رضوی بابیان اینکه شیوع کرونا برای کتاب‌فروشی ما مسلماً تأثیر منفی داشته است تصریح می‌کند: هرچند فروش غیرحضوری و از راه دور را نیز برای سراسر استان فعال کرده‌ایم و کتاب‌ها هم اکثراً چاپ سال‌های قبل بوده و قیمت‌های بسیار مناسبی دارند، اما تابه‌حال آن‌چنان فروش قابل‌توجهی با این شیوه نداشتیم.
این فروشنده کتاب با اشاره به رونق کتاب‌های دیجیتال در فضای مجازی ابراز می‌کند: رواج این کتاب‌ها تأثیر منفی درفروش کتاب‌های کاغذی داشته و همین‌که بسیاری از کتاب‌ها یا با نصف قیمت و یا باقیمتی بسیار کمتر از چاپ کاغذی و یا حتی به‌صورت رایگان در اختیار خواننده گذاشته می‌شود عامل بسیار مؤثری در اقبال بیشتر به سمت کتاب‌های الکترونیکی که معایبی هم دارند، در مقایسه با کتاب‌های چاپی است.
وی تاکید می کند: بخش فرهنگ به‌واسطه شرایط اقتصادی و بیماری کرونا آسیب زیادی دیده و اگر به حال آن فکری نشود، قطعاً در سال‌های آینده عملاً کتاب دیگر اولویت کمتر کسی است.
ریزش ۵۰ درصدی فروش
رئیس اتحادیه کتاب، نوشت‌افزار و صحافی مشهد در گفت‌وگو با بازار در خصوص مشکلات پیش پای نشر و فروش کتاب به‌واسطه کرونا می‌گوید: امسال با افت شدید فروش مواجه بودیم و متأسفانه کاغذ بسیار افزایش پیداکرده است که یکی از معضلات و مشکلات ما بحث کاغذ است.
جواد سید عباسیان افزایش قیمت کتاب را عامل دیگری برای کاهش استقبال مردم عنوان می‌کند و می‌افزاید: مانند گذشته به ناشران امتیاز داده نمی‌شود و همین موضوع باعث افزایش قیمت‌ها شده است.
وی در این رابطه توضیح می‌دهد: کاغذ قیمتش بالا می‌رود اما ناشران باید کتاب‌ها را به قیمت قبل بفروشند و لذا در چاپ مجدد کتاب افزایش قیمت سبب می‌شود تا سرمایه ناشران به نصف کاهش پیدا کند.
کرونا و کتاب
عباسیان در خصوص تبعات ناشی از کرونا بر بازار کتاب مشهد نیز به ما می‌گوید: متأسفانه به‌رغم پیگیری و نامه‌نگاری‌های فراوان اجازه باز بودن فروشگاه‌های کتاب داده نشد و این درحالی بود که مردم برای ماندن در خانه نیاز داشتند تا کتاب تهیه و مطالعه کنند.
وی بابیان اینکه کتاب بهانه خوبی برای ماندن در خانه است به ما می‌گوید: اگر کتاب‌فروش‌ها تعطیل باشند،دانشجو و دانش‌آموز شهرمان اگرچه کلاس‌های درس آن‌ها مجازی است اما فعالیت داشته و نیاز به کتاب و نوشت‌افزار دارند لذا از کجا باید نیاز خود را برآورده می کردند؟
رئیس اتحادیه کتاب، نوشت‌افزار و صحافی مشهد در پاسخ به این سؤال که چند کتاب‌فروشی و یا انتشاراتی در شهرداریم و فروش کتاب چقدر امسال کاهش داشته است به ما می‌گوید: حدود ۲۱۸ کتاب‌فروشی و انتشاراتی در مشهد زیر نظر اتحادیه دایراست که به دلیل کرونا در این دوران بابیش از ۵۰ درصد کاهش نشر و فروش کتاب مواجه بودیم.
عباسیان در پاسخ به این پرسش که برای برون‌رفت از این مشکلات چه باید کرد به ما می‌گوید: به اعتقاد من بن‌های فصلی کتاب می‌تواند در این ایام راهکار خوبی برای رونق کتاب باشد بالطبع با ایجاد یکسری تمهیدات می‌توان بخشی از مشکلات این حوزه را در دوران کرونا کاهش بدهیم .
وی اظهار می‌کند: می‌توانیم این بن‌ها و تخفیف‌ها را به‌صورت مجازی نیز اعلام کنیم اگرچه به‌طو رقطع برگزاری نمایشگاه‌های حضوری تأثیر و فروش بیشتری خواهد داشت و هیچ وقت جای نمایشگاه های مجازی را نخواهد گرفت.
عباسیان در خصوص تبعات ادامه این وضعیت توضیح می دهدمتاسفانه در حال حاضر شرایط به گونه ای است که هر کارفرما و یا سرمایه گذاری سرمایه خود را به کتاب اختصاص نمی‌دهد چون می‌تواند سرمایه‌اش را در هر شغلی استفاده کند و ۱۰ برابر کار در حوزه کتاب درآمد داشته باشد لذا بزرگترین سرمایه‌ای که از کشور از دست می‌دهد زمانی است که یک ناشر یا یک کتابفروش، کار خود را تعطیل می‌کند و بدین ترتیب ناشران بزرگتر آسیب‌پذیرتر می‌شوند و ناشران کوچک‌تر از بین می روند.
زنجیره اقتصادی
اگرچه وضعیت پیش‌آمده سبب تعطیلی صنعت نشر شده و کتاب زیادی چاپ نمی‌شود و کتاب فروشی ها را نیز با مشکلات اقتصادی روبرو کرده است اما تردیدی نیست که نویسندگان هم در شرایط موجود، وضعیت خوبی ندارند چه افرادی که صرفاً از راه نویسندگی و ترجمه امرارمعاش می‌کنند و چه افرادی که بخشی از هزینه‌هایشان را از این راه تأمین می‌کنند لذا این موضوع سبب ایجاد مشکلات اقتصادی و روانی شده است.
البته تعداد نویسندگانی که صرفاً از راه نویسندگی و ترجمه امرار معاش می‌کنند، زیاد نیست اما باید مسئولان فرهنگی چاره‌ای بی اندیشند، چراکه فقط بحث مشکلات اقتصادی نیست، بحث فرهنگ نیز در میان است.
نظر شما