علاقه‌مندان به بورس حتما بخوانند؛ ۴ نکته مهمی که در گزارش صورت‌مالی باید به آن توجه کرد

بازار؛ گروه بورس:  در شطرنج، جایی که مهره های  بازی حرکات متفاوت و عجیبی دارند، با مقادیر متفاوت و متنوع محلی برای تصمیم اشتباه است و در اینجا نقش تیزبینی بسیار حایز اهمیت است. اگر توجه برای لحظه ای از بین برود،  منجر به از دست دادن یا شکست می شود. با این حال بد نیست بدانید که  در ۹ مورد از ۱۰ مورد، بازیکنی که بیشترین تمرکز را دارد برنده می شود نه کسی که باهوش‌ترین است.

شاید چیزی بیشتر از بورس به یک بازی شطرنج شباهت نداشته باشد، اما مهره ها در اینجا صورت های مالی شرکت ها هستند و بازیکنان نیز سرمایه گذاران هستند، با همان منطق و طبق همان داده ها، سرمایه گذار با تمرکز بیشتر شانس بیشتری برای سودآوری دارد و موفقیت در این بازار دشوار بسیار بیشتر از همتای باهوش خود است. از آنجا که سرمایه گذار تمایل و توانایی زیادی به ورود به کوچکترین جزئیات دارد، هرگز بررسی قسمت بسیار مهم  گزارشهای مالی شرکتها به نام «توضیحات»   که (در ایران به نام گزارش های تفسیری منتشر می شود و البته همه گزارش های تفسیری نیز شفاف نیستند) را از دست نخواهد داد.

 کسانی که ادعا می کنند، با دیدن سه صورت مالی شناخته شده (ترازنامه، صورت سود و صورت جریان وجوه نقد) و  بدون خواندن بخشی از توضیحات می توانند صورتهای مالی شرکت را درک کنند به راحتی دروغ می‌گویند

بخشی جدایی ناپذیر از صورتهای مالی چیست؟
یادداشت های پیوست شده یا همان گزارش های تفسیری  از ۱ تا (-) بخشی جدایی ناپذیر و اجباری از صورت های مالی شرکت های بورسی است. این گزارش ها یک قاعده حسابداری است که همه شرکت ها را به توجه عموم سرمایه گذاران به این واقعیت جلب می کند که درک موقعیت مالی واقعی شرکت بدون قسمت یادداشت ها هرگز ساده نیست.

کسانی که ادعا می کنند، با دیدن سه صورت مالی شناخته شده (ترازنامه، صورت سود و صورت جریان وجوه نقد) و  بدون خواندن بخشی از توضیحات می توانند صورتهای مالی شرکت را درک کنند به راحتی دروغ می گویند زیرا عملاً غیرممکن است که این اعداد در صورتهای مختلف جمع شده در غیاب بخش های تفسیری معنی دقیقی داشته باشند.

 با وجود اهمیت بارز آن، اکثر سرمایه گذاران بورس به «توضیحات» توجه نمیکنند و شاید این درست تر باشد که آنها از خواندن بخش گزارش تفسیری خودداری می کنند. دلایل زیادی در این باره وجود دارد، شاید مهمترین دلیل آن این باشد که این بخش خاص از داده های مالی در نگاه اول خسته کننده به نظر می رسد زیرا حاوی مقدار زیادی از جزئیات نوشته شده به روشی است که خواندن را ترغیب نمی کند و از سوی دیگر شرکت های بزرگ از این امر به خوبی آگاه هستند و بنابراین برخی از آنها مشتاق دفن اطلاعات بسیار مهم در میان این آوار هستند تا جزئیات بندرت دیده شوند.

شما به آن نگاه می کنید و نمی بینید!
در سال ۲۰۱۰، شرکت الکترونیکی ژاپن "Olvac" نتایج مالی ضعیفی را برای تجارت خود در سال ۲۰۰۹ نشان داد، زیرا فروش این شرکت ۷٪ کاهش یافت، در حالی که سود عملیاتی آن ۶۲٪ به صورت سالانه کاهش یافته بود.

اما در سال بعد، "Olvac" وقتی اعلام کرد که توانسته فروش خود را تقریباً ثابت نگه دارد و سود عملیاتی خود را طی سال  ۲۰۱۰حدود  ۳۸٪ افزایش دهد، همه را متعجب کرد.

بلافاصله محبوبیت سهام در بورس اوراق بهادار توکیو و شور و شوق بسیاری از سرمایه گذاران افزایش یافت. شور و شوقی که تحت تأثیر سود خالص، به شکل یک عدد مطلق در انتهای لیست درآمد فاش شده بود، اما آنچه که بسیاری از فعالان بازار متوجه آن نشده بودند این بود که شرکت چگونه قادر بازگشت چشمگیر به این سرعت شده بود؟

Olvac  برای دستیابی به سودهایی که اعلام کرد، تمام آنچه انجام داد این بود که روش شناخت درآمد خود از روش «قرارداد کامل شده»  به روش «درصد تکمیلی» تغییر داده بود که به شرکت اجازه می دهد درآمد حاصل ازقراردادهای بلند مدت را بر اساس درصد انجام شده، شناسایی کند درحالی که در روش اول اجازه ثبت درآمد تا بعد از اتمام قرارداد را نمی‌دهد.

برخلاف تصور برخی از شما، این شرکت قانون شکنی نکرده و سرمایه گذاران را فریب نداده است. صرفاً به این دلیل که او در قسمت گزارشات خود در پایین گزارش مالی خود، آنچه را انجام داده است، ذکر کرده است و مضحک ترین قسمت این است که "اولواک" متنی را در یک خط سرگردان با توضیحات ذکر کرده است که طبق روش قبلی خود برای شناسایی درآمد، در طی سال ۲۰۱۰ زیان خالصی کسب کرده بود.

این اطلاعات در آنجا بود اما هیچ کس آن را ندید؟ آیا این شرکت بد اخلاقی کرده بود؟ مهم نیست! در واقع کسی و یا چیزی جز خود سرمایه گذار مقصر نبود.

 به غیر از ایده دستکاری بالقوه درآمد و سرمایه گذاران که می تواند در توضیحات مدفون شود، اکثر شرکت ها مشتاق هستند که در بخش توضیحات اطلاعات مهم و اساسی را ذکر کنند که در صورت های مالی معروف جایی برای ذکر وجود ندارد

اطلاعات مهمی که جز در توضیحات پیدا نخواهید کرد
حدود پنج سال قبل از حادثه «اولواک» و به طور مشخص در دسامبر ۲۰۰۵، شرکت آمریکایی «اوپنیوف سیستمز» سیاست شناسایی حساب های دریافتنی  را به عنوان درآمد اصلاح کرد.

در نتیجه این تعدیل حسابداری، درآمد شرکت بهتر از آنچه در واقع بود به نظر می رسید و قیمت سهام همچنان در صعود بود تا اینکه در مارس ۲۰۰۶ به بالای ۲۰ دلار رسید، اما سرمایه گذاران حرفه ای با یک چشم مسلط به راحتی کشف کردند که چه اتفاقی افتاده است زیرا این شرکت در دو یا سه خط آنچه را انجام داده در بخش توضیحات تفسیری آورده بود. در بخش توضیحات در گزارش مالی خود، اکثریت قریب به اتفاق سرمایه گذاران تصوری از آنچه اتفاق افتاده بود نداشتند و سهام را نگه داشتند تا اینکه در ژوئیه همان سال  ارزش سهام «اوپنیوف سیستمز» به ۶ دلار سقوط کرد.

به غیر از ایده دستکاری بالقوه درآمد و سرمایه گذاران که می تواند در توضیحات مدفون شود، اکثر شرکت ها مشتاق هستند که در بخش توضیحات اطلاعات مهم و اساسی را ذکر کنند که در صورت های مالی معروف جایی برای ذکر وجود ندارد. در پایان سال مالی ۲۰۱۱ این شرکت هشدار داده بود: «از ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۱، این شرکت علاوه بر برخی مراحل قانونی دیگر که هنوز حل نشده است، با رویه های حقوقی و دعاوی مختلفی که در زیر بحث شده است روبرو شد و طبق صلاحدید مدیریت، احتمال منطقی وجود ندارد که شرکت در نتیجه این دعاوی متحمل خسارات اساسی شود. رویه ها و پرونده های قضایی تشکیل شده علیه این شرکت مورد تردیدهای زیادی است.»

کسانی که گوشه توضیحات را از سوی سرمایه گذاران اپل نخوانده اند، به احتمال زیاد تصوری از اینکه این شرکت با خطر طرح پرونده های قضایی علیه آن روبرو است، نخواهند داشت و این اطلاعات بسیار مهمی است که ممکن است سرمایه گذاری را تحت تأثیر قرار دهد. زیرا اگرچه این شرکت آمریکایی گفت که از این دعاوی انتظار خسارت مادی ندارد، اما همچنین نشان داد که ارزیابی آن از موضوع نادرست است.

چه چیزی در این قسمت خسته کننده پیدا خواهید کرد؟
توضیحات همیشه در انتهای گزارش مالی ارائه می شودو همانطور که در بالا ذکر کردیم، این توضیحات شامل یک گنجینه اطلاعات است که ممکن است مشکلات مربوط به سلامت مالی شرکت را نشان دهد و دلیل درج این اطلاعات در یادداشت ها و نه در صورت های مالی این است که آنها بسیار زیاد و پیچیده هستند و درج آنها در صورت های مالی منجر به تحریف داده ها می شود و برای  سرمایه گذار فقط آشفتگی و پراکندگی را افزایش می دهد و موارد زیادی در توضیحات وجود دارد که  در خطوط بعدی به مهمترین آنها خواهیم پرداخت.

اولین موردی که ممکن است هنگام بررسی دقیق توضیحات به چشمانتان بیفتد، خلاصه ای از مهمترین سیاست های حسابداری است که شرکت از آن پیروی می کند. این مورد در عین حال مهم و خطرناک است زیرا شرکتهایی که در یک بازار کار می کنند لزوماً از سیاستهای حسابداری یکسانی استفاده نمی کنند و هر سیاست حسابداری تأثیر متفاوتی در ظاهر آن دارد. در نتیجه  ممکن است شرکت ناگهان تصمیم بگیرد که اصلاحیه ای در سیاست حسابداری خود ارائه دهد و بنابراین سیاست های حسابداری یک موضوع  کلیدی مهم برای درک بهتر صورتهای مالی شرکت است.

از جمله موارد مهمی که در توضیحات نیز گنجانده شده است، مورد مربوط به خریدها و واگذاری ها است، در این مورد شما می توانید کلیه اطلاعات مربوط به هرگونه خرید یا واگذاری شرکت در دوره تحت پوشش گزارش مالی و تأثیر پیش بینی شده این فرآیند را بدست آورید و به احتمال زیاد شرکت نقش این فرآیند را روشن خواهد کرد. این که آیا این یک کسب درامد است یا واگذاری در استراتژی رشد آن؟

مورد مهم دیگری که معمولاً در توضیحات یافت می شود، مورد مربوط به وقایع مهم فعلی و تأثیرات مورد انتظار آنها در شرکت و بخشی است که در آن فعالیت می کند. به عنوان مثال، در ابتدای سال جاری، اپیدمی کرونا به جهان ضربه زد و بسیاری از شرکت ها را زیر و رو کرد و سرنوشت بسیاری از شرکت ها و بخش ها را تغییر داد. مسئله اقتصادی مورد تردید است و در نتیجه، بسیاری از شرکتها در بخش توضیحات، تأثیرات پیش بینی شده بحران "کرونا" را بر آنها و بر روی تجارتشان شرح داده اند.

در مورد مهمترین مورد در بخش توضیحات، که نباید هیچ سرمایه گذار مشتاق پول خود فراموش کند، موردی است که در آن شرکت در مورد بدهی یا وام صحبت می کند. در این مورد هر آنچه مربوط به بدهی های بلند مدت و کوتاه مدت شرکت است و همچنین تاریخ سررسید آن بدهی ها، این به شما کمک می کند تا به عنوان یک سرمایه گذار چیزهای زیادی را بفهمید، از جمله اندازه اهرم استفاده شده توسط شرکت و توانایی شرکت در پرداخت بدهی هایش  با توجه به جریان های نقدی رایگان که در لیست جریان ها نشان داده شده است.

سرانجام، همه موارد ذکر شده نشان دهنده ضرورت سرمایه گذار برای غلبه بر خستگی و تربیت چشم و ذهن او برای بررسی دقیق توضیحات مندرج در صورتهای مالی است، و درست همانطور که مرد قوی هنگام تمرین عضلات خود به کارو تمرین نیاز دارد و از داشتن توانایی جسمی خود لذت می برد، سرمایه گذار باهوش از فعالیت ذهنی صرف شده در کوچکترین تجزیه و تحلیل در داده های مالی، در هر نتیجه گیری درجه ای از ذکاوت را نشان می دهد که  از نظر مردم شبیه شعبده بازی و یا کاری ماورا طبیعی است.  

منابع: ارقام،  مقاله، آیا کسی برای درک آنها می تواند پاورقی های حسابداری را بخواند؟  کتاب: هوش مالی و کتاب: Shenanigans مالی