روح‌اله کهن هوش نژاد؛ بازار: ماه هاست که قیمت نفت به دلیل ادامه شیوع ویروس کرونا در کانال قیمتی ۴۰ تا ۵۰ دلار محبوس شده است. بنابر این پرسش نخست سال ۲۰۲۱ این است که چه زمانی نفت به شکل پایداری از این کانال قیمتی خارج خواهد شد. پاسخ این پرسش برای کشورهای تولیدکننده نفت، سرمایهگذاران خارج شده از این بازار و نفت شیل آمریکا که در رکود به سر می‌برد، بسیار حیاتی است.
یک سال پیش چشم‌اندازهای روشن بود و پیش‌بینی‌های خوش‌بینان‌های از نفت ۷۰ دلاری برای ابتدای سال ۲۰۲۰ وجود داشت. اما ناگهان ویروسی شیوع پیدا کرد که تقریباً هیچ کشوری برایش برنامه‌ریزی نکرده بود. این ویروس در نگاه اول این بیماری چیزی با نام سارس-کوو ۲ بود؛ جهان ویروس سارس ۱ در اوایل دهه ۲۰۰۰ با حدود ۸ هزار مبتلا و ۸۰۰ قربانی را تجربه کرده بود.
اما از اواخر اسفندماه ۹۸ (مارس ۲۰۲۰) ویروس کرونا به شدت در جهان شیوع پیدا کرد و بدترین رکود جهانی ۷۴ سال گذشته را رقم زد. این رکود در بازار نفت باعث کاهش شدید تقاضا و سقوط قیمت نفت به قیمت‌های حیرت‌آور زیر صفر یا منفی شد. تانکرهای ذخیره‌سازی مملو از نفت شدند و تولیدکنندگان حاضر بودند حتی مبلغی را برای خلاص شدن از نفتی که روی دستشان مانده بود، بپردازند.
بازگشت از قیمت‌های نفتی و تثبیت بازار با کاهش بی سابقه تولید گروه موسوم به اوپک پلاس متشکل از ۱۳ کشور عضو اوپک به رهبری عربستان و ۱۰ کشور غیراوپک به رهبری روسیه ممکن شد. آمریکا نیز که صنعت نفت شیل خود را بسیار متضرر میدید، در به سرانجام رسیدن این توافق تأثیرگذار بود.
این توافق قیمت نفت را وارد کانال ۴۰ تا ۵۰ دلار کرد. در این کانال، سقف ۵۰ دلار به دلیل وجود ویروس بود و کف ۴۰ دلار به دلیل وجود امیدهایی برای دستیابی به واکسن.
ویروس کرونا بدترین رکود جهانی ۷۴ سال گذشته را رقم زد. این رکود در بازار نفت باعث کاهش شدید تقاضا و سقوط قیمت نفت به قیمت‌های حیرت‌آور زیر صفر یا منفی شد. تانکرهای ذخیره‌سازی مملو از نفت شدند و تولیدکنندگان حاضر بودند حتی مبلغی را برای خلاص شدن از نفتی که روی دستشان مانده بود، بپردازند
نفت به کانال ۶۵ دلار بازمی گردد؟
اکنون که واکسن به دست آمده، قیمت نفت به سقف کانال یعنی ۵۰ دلار رسیده است. اما سوال مهم اینجاست که آیا قیمت میتواند این سقف را بشکند و وارد محدوده ۵۰ تا ۶۵ دلار شود تا شرکتهابتوانند سرمایه گذاریهای خود را از سر بگیرند و سرمایهگذاران را جذب کنند؟
به نظر می‌رسد صعود به این محدود در کوتاه مدت چندان محتمل نیست چرا که اوج‌گیری مجدد ویروس باعث تعطیلی های گستره شده و فعالیت‌های اقتصادی را کاهش داده به گونه‌ای که تقاضای بنزین در جشن‌های آخر سال ۲۰۲۰ در آمریکا به سطح سال ۱۹۹۷ بازگشته است. براساس برآوردهای موجود، با در دسترس قرار گرفتن واکسن در بهار ۲۰۲۱، رشد اقتصاد جهان در این سال به ۴.۵ درصد خواهد رسید و ۴ درصد تنزل یافته در سال ۲۰۲۰ را جبران خواهد کرد اما بسیاری از کسب و کارهای کوچک و سایر بخش‌ها همچنان تحت تأثیر رکود قبلی باقی خواهند ماند.
بهبود در تقاضای نفت بدین معناست که کشوری مانند چین در دوره پسا کرونایی خود طی ماه‌های گذشته مصرف بالاتری از سال ۲۰۱۹ داشته است. براساس آمارهای موجود به نظر می‌رسد مجموع تقاضا جهانی نفت در ابتدای سال جدید میلادی حدود ۸ درصد پایینتر از سال ۲۰۱۹ خواهد بود. این بدان معناست که مصرف در اواخر سال ۲۰۲۰ یا اوایل سال ۲۰۲۱ به سطوح قبلی خود باز خواهد گشت.
توافق عربستان و روسیه در ریاض به معنای کنار گذاشتن جنگ قیمتی بهار گذشته بود اما تاریخ نشان داده با گذشت چند ماه و نیاز کشورها به درآمد بیشتر، آنها بلای یک جنگ قیمتی دیگر و سقوط قیمت‌ها را به جان میخرند تا سهم بازار بیشتری به دست آورند
چه ریسک هایی بازار را تهدید می کنند
با وجود در دسترس قرار گرفتن واکسن در سال جدید، بازهم به نظر می‌رسد همچنان ریسک‌هایی بازار نفت را احاطه کرده اند. اوپک پلاس همچنان تولید بیش از ۷ میلیون بشکه در روز را معلق کرده است. در ماه دسامبر گذشته، اعضای این ائتلاف محتاطانه بر افزایش ۵۰۰ هزار بشکه از ابتدای سال ۲۰۲۱ به توافق رسیدند. توافق عربستان و روسیه در ریاض به معنای کنار گذاشتن جنگ قیمتی بهار گذشته بود اما تاریخ نشان داده با گذشت چند ماه و نیاز کشورها به درآمد بیشتر، آنها بلای یک جنگ قیمتی دیگر و سقوط قیمت‌ها را به جان میخرند تا سهم بازار بیشتری به دست آورند.
جدای از این حدود ۱.۵ تا ۲ میلیون بشکه دیگر سهم ایران است که به دلیل تحریم‌های ظالمانه آمریکا از بازار خارج شده و درصورت بازگشت دولت بایدن به توافق هسته‌ای میبایست این تحریم‌ها در سال ۲۰۲۱ ملغی شوند. بنابر این در مجموع حدود ۹ میلیون بشکه به صورت بالقوه آماده اضافه شدن به بازار بوده و این مسأله عبور قیمت از ۵۰ دلار را مشکل می‌سازد.
در نظر گرفتن قیمت نفت ۴۰ دلار در لایحه بودجه ۱۴۰۰ مناسب و محتاطانه است اما احتساب فروش ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز که اگرچه شامل فروش داخلی و خارجی نفت ایران می‌شود، دور از واقعیت است
پایان رشد شیل
همچنین صنعت نفت شیل آمریکا از قربانیان کووید ۱۹ بود که مجبور به کاهش سرمایه گذاری و حفاری شد. اگرچه آمریکا همچنان بزرگترین تولیدکننده نفت جهان است، اما تولید این کشور با ۲ میلیون بشکه در روز نسبت به ابتدای سال ۲۰۲۰، به ۱۱ میلیون بشکه در روز رسید.
صنعت شیل درحال تغییر شیوه فعالیت خود است زیرا به خوبی دریافته که زمان رشد مستمر و بیوقفه به سر رسیده است. این صنعت در آینده نیز به کاهش هزینهها و تضمین بازدهی سرمایهگذاران نیاز دارد. تولید آمریکا زمانی مجدداً رشد خود را آغاز خواهد کرد که نسبت به خروج کامل از کانال ویروسی اطمینان یافته باشد. این زمان احتمالاً زودتر از نیمه دوم ۲۰۲۱ نخواهد بود. البته در شرایط کنونی این رشد به معنای افزایش یک و نیم یا دو میلیون بشکه در روز نبوده و سرعت بسیار کمتری خواهد داشت.
شایان ذکر است باتوجه به تحلیل فوق، در نظر گرفتن قیمت نفت ۴۰ دلار در لایحه بودجه ۱۴۰۰ مناسب و محتاطانه است اما احتساب فروش ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار بشکه نفت در روز که اگرچه شامل فروش داخلی و خارجی نفت ایران می‌شود، دور از واقعیت است.
نظر شما