بازار؛ گروه کشاورزی: فرشاد مومنی در وبیناری که در خصوص بودجه ۱۴۰۰ بخش کشاورزی برگزار شد گفت: تقریبا تمام نظریه های کلیدی دولت که طبقه بندی های توسعه گرا، غیر توسعه گرا یا ضد توسعه گرا را از دولت مبنا قرار دادند مساله مبارزه نهادمند و نظام وار با کوته نگری است. در رویه های گوته نگری هم در فرایند های کسب درآمد و هم در فرایندهای هزینه کرد درآمد امور کوتاه مدت و فوری در دستور کار قرار می گیرند و امور بلند مدت را قربانی می کنند. به عنوان مثال در چند سال اخیر ملاحظه کرده اید که با تصمیم سران قوا در حالی که از بخش های مولد کشور در بحران حاد منابع مورد نیاز غوطه ور بودند، اینها توانستند ۳۵هزار میلیارد تومان منافع بین نسلی کشور را تحت عنوان «ساماندهی موسسه های غیر مجاز» هزینه کنند.
وی تصریح کرد: کشوری که دورنگری و توسعه گرایی در آن حرف اول را می زند اولین وجه بلوغ اندیشه ای که از خود ظاهر می کند این است که «دستاوردهای بزرگ تمدنی بشر که توسط نظریه پردازان مطرح توسعه صورت بندی مفهومی و نظری شده می گوید که اساس بقا و بالندگی هر کشوری به بالندگی تولیدی آن بر می گردد» و از این نظر صنعت و کشاورزی نه تنها در برابر یکدیگر قرار ندارند بلکه کاملا مکمل یکدیگر هستند و شما در تجربه تاریخی انقلاب صنعتی نیز به وضوح مشاهده می کنید که پدیده انقلاب صنعتی از دلِ توسعه کشاورزی بیرون آمد و بخش کشاورزی هم بزرگترین متقاضی محصولات و فراورده های صنعتی بود. الان نیز متفکران بزرگ توسعه می گویند راه نجات اقتصاد ملی از مسیر ارتقای بنیه تولید کشاورزی کشور می گذرد.
متفکران بزرگ توسعه می گویند راه نجات اقتصاد ملی از مسیر ارتقای بنیه تولید کشاورزی کشور می گذرد
این اقتصاددان کشور خاطر نشان کرد: گونه های متفاوتی از مطالعات در ایران وجود دارد که نشان دهنده این است که کشاورزی ما به طور نسبی بیشتر از بخش صنعت ما مقهور اراده رانت خوارن، رباخواران و دلالان است. همچنین مطالعاتی وجود دارد که نشان می دهد در ۵۰ سال گذشته سهم تولید کنندگان بخش کشاورزی از هر یک واحد ارزش افزوده ای که ایجاد می کنند، بین ۱۳ تا ۳۰ درصد در نوسان بوده است؛ یعنی همواره بین ۳ تا ۷ برابر ارزشی که توسط تولیدکنندگان در اقتصاد ایران ایجاد می شود نصیب کسانی شود که مستقیما هیچ نقشی در تولید محصولات کشاورزی و خلق ارزش نداشته اند! و شبهه‌ناک‌ترین قسمت ماجرا این است که بالاترین سهم در میان آنهایی که به صورت موجه و غیر موجه شیره جان تولید کشاورزی ایران را می مکند به ۳ گروه عمده تعلق می گیرد و تا زمانی که حکومت راجع به این سه گروه عمده هزینه مفت خوارگی آن را بالا نبرد ایران نجات پیدا نخواهد کرد.
وی ادامه داد: از منظر بخش کشاورزی سه گروه عمده که بالاترین سهم را از عایدی بخش کشاورزی دارند «رباخواران، دلالان و سلف خرها» هستند؛ یعنی هزینه فرصت مفت خوارگی برای آنها بسیار اندک است و این یک ماجرایی ایجاد کرده که به شکل دیگری برای بخش صنعت هم مطرح است. البته در سال های اخیر باید یک گروه چهارم یعنی واردکنندگان را هم اضافه کنیم که متاسفانه یک قدرت مافیایی غیر متعارف پیدا کرده اند که اگر در این باره هم فکر نکنیم گرفتاری های ایران دائما رو به افزایش خواهد گذاشت. لذا از یک طرف ما خوشحال و امیدواریم که کانون گرفتاری روشن است و یک اراده و یک برنامه ساماندهی مناسب می خواهد و از طرف دیگر جای دریغ و تاسف است که تصمیم گیران کشور نه تنها فرصت مفت خوارگی را بالا نمی برد بلکه با ندانم کاری ها یا تسخیر شدگی ها یا منافع شخصی ضد منافع ملی که برای خود پدیدار کرده اند دقیقا در جهت عکس آنچه باید حرکت کنند، حرکت می کنند.
مازاد عملیاتی که از ناحیه فعالیت های سوداگرانه ایجاد می شود
مومنی گفت: گونه دیگر استدلال ها این است که در محاسبه هایی که بر اساس جداول داده-ستانده در ایران توسط «دکتر بانویی در دانشکده اقتصاد علامه طباطبایی» صورت گرفته نشان داده اند که مازاد عملیاتی که از ناحیه فعالیت های سودا گرانه ایجاد می شود بین ۷ تا ۱۳ برابر مازاد عملیاتی است که برای کشاورزان اتفاق می افتد؛ یعنی آنان که به سمت غیر تولید می روند در این ابعاد تکان دهنده عایدی شان بیشتر از آنهایی است که شرافتمندانه منافع ملی را به منافع کوته نگرانه شخصی خودشان ترجیح می دهند.
وی گفت: از سوی دیگر یک استدلال بسیار کلیدی دیگر نیز وجود دارد که مخاطبان این استدلال قوه مجریه و مقننه هستند و این دو گروه باید به واسطه شرایط خاصی که کشور با آن روبه رو است سطح دانایی و سلامت خود را بالا ببرند و آسیب پذیری شان را در برابر فساد و تسخیر شدگی کاهش بدهند. در غیر این صورت با این شیوه تصمیم گیری و تخصیص منابع، ایران قطعا چشم اندازهای نگران کننده تری پیدا خواهد کرد.
مطالعات نشان داده که همواره بین ۳ تا ۷ برابر ارزشی که توسط تولید کنندگان در اقتصاد ایران ایجاد می شود نصیب کسانی شود که مستقیما هیچ نقشی در تولید محصولات کشاورزی و خلق ارزش نداشته اند!
مومنی افزود: مطالعه دیگری که در موسسه پژوهشگاه توسعه کشاورزی و روستایی انجام شده است در یک افق دورمدت روند تحولات سهم بخش کشاورزی را در تولید ناخالص داخلی، اشتغال و در تشکیل سرمایه مورد توجه قرار داده است. یافته های این مطالعه به طرز وحشتناکی تکان دهنده است و نشان می دهد یک عدم تناسب ضد توسعه ای و فاجعه ساز در این زمینه وجود دارد.
وی خاطر نشان کرد: در این مطالعه یک دوره بلند مدت یعنی از نخستین سال پیروزی انقلاب تا سال های اخیر را بررسی و مشاهده کرده اند که در حالی که سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی به طور متوسط در طول این دوره ۴۰ ساله حدود ۱۳.۵ درصد بوده و سهم آنها از اشتغال حدود ۲۵ درصد بوده، سهم بخش کشاورزی از تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی حدود ۴ درصد است که این بسیار تکان دهنده است؛ یعنی نشان می دهد هم بی اعتنایی و تسخیر شدگی هایی که در فرایندهای تصمیم گیری ها و تخصیص منابع وجود دارد و هم سهل انگاری هایی که باعث شده شیره جان تولیدکننده ها را غیر مولدها بمکند، باعث شده که ما دچار یک بحران حاد در زمینه توسعه و با یک سقوط وحشتناک در بنیه تولیدی روبه رو شده ایم.
عمیق تر شدن وابستگی کشور به دنیای خارج نتیجه پشت کردن دولت به تولید است
وی ادامه داد: معنای یک وجه این سقوط وحشتناک در بنیه تولیدی این است که وابستگی های ذلت آور به دنیای خارج برای تامین نیازهایی که اجداد و نیاکان ما خیلی بهتر از ما از پس آن بر می آمدند در حالی که به ظاهر سطح سوادشان از ما بسیار کمتر بوده است. یک وجه مهم دیگر آن نیز این است که نشان می دهد با این شیوه پشت کردن به تولید ما نه تنها قادر به رفع فقر نیستم و باید دائما منتظر گسترش و عمق فقر باشیم که بلکه قادر به رفع عقب ماندگی نیز نیستیم. شما می توانید از کانال شاخص هایی که نشان می دهد عمق خام فروشی و مونتاژکاری و فریب به نام تولید و تبدیل کردن تولید به یک محمل برای کسب رانت به وضوح این امر را ببینید. پس هم وابستگی های ما به دنیای خارج عمیق تر شده و هم فقر و عقب ماندگی های مان بیشتر شده است!
بنابراین این یک پرسش بنیادی است که می توان از آقایان «روحانی، نیکبخت، قالیباف و دیگر آقایان» پرسید و آن اینکه «لمَ تقولونَ ما لا تفعلون»؟
وقتی یک مجموعه سه قوه پشت به تولید می کند و مفت خوارها را در مرکز توجه خود قرار می دهد به طور نسبی آسیب پذیری و شکنندگی بخش کشاورزی نسبت به صنعت بیشتر است
در طی ۴۵ سال گذشته حتی یک بار هم تولید سرانه کشور ۲ برابر نشده است
وی با بیان اینکه بحث بر سر این است که راه نجات ایران از مسیر تولید می گذرد و این غفلت و سهل انگاری می تواند به صورت آرام و فزاینده به یک تهدید برای امنیت ملی کشور تبدیل شود، گفت: مطالعه دیگری که در دفتر موسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی مشهد انجام شده که روند سقوط توان مقاومت و توان رقابت اقتصادی ملی را از طریق مقایسه اوضاع و احوال ایران با کشورهای موفق قرن ۲۰ و ربع اول قرن ۲۱ به وضوح نشان می دهد. وقتی شما هزینه فرصت مفت خوارگی را به طرز وحشتناکی پایین آورده اید و ایران را تبدیل به بهشت رباخواران، دلالان و وارد کنندگان و جهنم تولیدکنندگان گرده اید و وقتی که تاب این حد در سیاست گذاری هایی که مشخصه اش گسترش نابرابری ها و فساد است سهل انگاری می شود و همچنین وقتی تا به این اندازه سهل انگاری های نابخشودنی در حمایت توسعه گرا از تولیدکنندگان می شود چه انتظاری دارید!
این اقتصاددان کشور ادامه داد: در حالی که مطالعه ای نشان می دهد چینی ها در یک بازه ۳۳ ساله از طریق بالا بردن هزینه مفت خوارگی، مبازره با فساد و تقویت توسعه گرای تولید کنندگان خود در بخش کشاورزی و صنعت ۴ مرتبه تولید سرانه چین دو برابر شده است! در همان مطالعه نشان داده اند که کره جنوبی نیز در یک بازه زمانی ۴۵ ساله۷ مرتبه تولید سرانه اش ۲ برابر شده. در حالی که در ایران طی ۴۵ سال گذشته هنوز حتی برای یک بار هم تولید سرانه دو برابر نشده است. به همین دلیل است که از این زاویه می شود این شکاف فزاینده فقر شکنندگی آور و عقب ماندگی ها نسبت به رقبای بیرونی و تشدید وابستگی های ذلت آور به دنیای خارج را به وضوح نشان می دهد.
مومنی گفت: بنده تاکید می کنم که تقریبا مطالعاتی که کادر اندیشه توسعه پایدار، بیماری هلندی و نفرین منابع و مطالعات توسعه کشاورزی و روستایی انجام شده همگی یافته های تکان دهنده ای دارند. از این زاویه که وقتی یک مجموعه سه قوه پشت به تولید می کند و مفت خوارها را در مرکز توجه خود قرار می دهد به طور نسبی آسیب پذیری و شکنندگی بخش کشاورزی نسبت به صنعت بیشتر است.
ادامه دارد..
نظر شما