بیرون کشیدن ۳۲۰هزار میلیارد تومان از بورس، حمایت از بازار سرمایه است؟!

پژمان مرادی؛ بازار: تحلیل‌های  برخی از صاحب نظران بازار سرمایه  نشان می‌دهد که آنها این احتمال را می‌دهند که یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی که قرار است به صورت درصدی به صندوق تثبیت بازار واریز شود، صرف خرید سهم‌های دولتی شود که بیشترین متقاضی را در بین سهامداران خرد دارد. هنوز توضیحی در خصوص اینکه این پول قرار است صرف خرید چه سهم‌های در بازار سرمایه شود داده نشده است، اما گمانه زنی‌ها می‌گوید که به خاطر قدرت دولت در بازار سرمایه احتمالا این پول صرف خرید سهم‌های دولتی شود.

 تزریق منابع مختلف به بازار سرمایه از طریق بانک‌ها و صندوق توسعه ملی طرحی بود که به منظور افزایش نقدشوندگی بازار از ابتدای سال جاری در رسانه‌های اعلام شد که با شروع ریزش بازار، آقای قالیباف اصل رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار گفته بود که به زودی قرار است یک درصد از منابع صندوق توسعه ملی به بازار سرمایه تزریق شود اما این کار حدود دو ماه طول کشید تا اینکه ۶آذرماه اعلام شد که ۱هزار میلیارد تومان از این منابع اکنون به صندوق تثبت بازار واریز شد.

اگر تمامی منابعی که به اسم حمایت از بازار به آن تزریق کردیم، پشتوانه انتشار اوراق در اختیار فروش تبعی می‌کردیم، بازار سرمایه مدت‌ها قبل از این وضعیت نجات پیدا می‌کرد

اینکه این منابع صرف خرید چه سهم‌های می‌شود؟ آیا مکانیزمی وجود دارد که منابع صندوق توسعه ملی صرف خرید سهام حقوقی‌های بزرگ بازار و شرکت‌های بزرگ دولتی نشود؟ آیا این منابع صرف نقدشوندگی سهم‌های حقیقی‌های خرد می‌گردد؟ و سوالات از این دست، که در خصوص تزریق منابع صندوق توسعه ملی وجود دارد.

اگر قرار باشد که منابع صندوق صرف خرید سهم‌های دولتی و عرضه‌های حقوقی‌ها شود یعنی اینکه پول از صندوق توسعه ملی به وسیله بازار به خزانه دولت واریز شود، اما نکته مهم این است که سهم‌های دولتی بیشترین استقبال را در میان سهامداران خرد دارند. رحمت الله صادقی عضو شورای عالی بورس گفته بود « بر اساس قراردادی که صورت گرفته است، سازمان بورس مبلغ یک درصد به صورت ریالی دریافت و به صورت ریالی پس از پنج سال در تاریخ مشخص اصل مبالغ و با سود تعریف شده بازپس داده خواهد شد.» با توجه به گفته او قرار است که این یک درصد به صورت درصدی یا همان اقساطی تا پایان سال به بازار تزریق شود. اولین قسط آن که یک هزار میلیارد تومان است،  به گفته محمد ابراهیم آقابابایی رییس هیئت عامل صندوق تثبیت بازار سرمایه ۶ آذر  به صندوق تثبیت واریز شد اما هنوز اطلاعاتی در مورد اینکه این منابع صرف خرید چه سهم‌های می‌شود و چگونه قرار است در بازار مصرف شود بیرون نیامده است.

 جدا از اینکه این منابع مبلغ جزئی  در برابر کل بازار، اما گفته صاحب نظران بازار این شائبه را به وجود می‌اورد که هنگام تزریق این منابع به بازار جهت خرید سهم، این شرکت‌های دولتی هستند که از آن منفعت می‌برند.

حقوقی ها زودتر از دیگران مطلع می شوند
سوری تحلیل‌گر بازار سرمایه می‌گوید: زمانی که دولت قصد داشته باشد با پول کارمزد کارگزاری‌ها و یک درصد صندوق توسعه ملی که به صندوق تثبیت واریز می‌شوند از بازار حمایت کند، اولین کسانی که از این حمایت با خبر می‌شوند حقوقی‌های بزرگ هستند که سهمشان را به فروش می‌رسانند.

مهدی سوری کارشناس بازار سرمایه در گفتگو با بازار در رابطه با حمایت دولت از بازار سرمایه گفت:  مشاهده می‌کنیم که وزیر اقتصاد می‌گوید، حقوقی‌ها نباید در بازار نزولی بفروشند و اگر بفروشند باید با آن‌ها برخورد شود این در حالی است که از یک سو دولت اقدام به افزایش عرضه بیشتر سهام دولتی می‌کند و همچنین شناوری سهم‌های دولتی را افزایش می‌دهد،  علاوه بر آن با افزایش سرمایه از محل صرف سهام از سهم‌های دولتی حمایت می‌کند به عبارت دیگر یعنی اینکه حقوقی‌ها  حق ندارید در بازار نزولی بفروشند ولی دولت حق فروش سهم خود را دارد، در صورتی که حقوقی‌ها احتمال اینکه پول سهمی را که به فروش ‌رساند به بازار سرمایه برگردانند زیاد است اما زمانی که دولت سهمی را می‌فروشد، پول آن را از بورس خارج می‌کند.

اگر ما بخواهیم قاعده بازی را با این نوع از حمایت‌ها بهم بزنیم، یک بی سر و سامانی در بازار شکل می‌گیرد و در این فضای بی سر و سامان است که قوی‌ها می‌توانند به ضعیف‌ها بیشتر ظلم کنند

سوری با بیان این سوال که مگر قبل از ورود دولت به بازار، بورس چه شکلی بود؟ به دخالت دولت در بازار سرمایه واکنش نشان داد و اضافه کرد: دولت اگر به بازار سرمایه وارد شد، نه به عنوان یک ریگلاتور یا ناظر بلکه به عنوان بازیگری وارد بورس شد که از همه بازیگرانی که شما نگران آنها هستید، قوی‌تر است که تنها از این بازار پول بیرون می‌کشد.

دولت تنها از بورس پول خارج کرده است
این کارشناس بازار سرمایه  در استناد به ادعای خود مبنی بر اینکه دولت تنها از بازار سرمایه پول خارج کرده است به صحبت‌های وزیر اقتصاد که گفته بود «در ۶ماه ابتدا سال ۹۹ حدود ۳۲۰هزار میلیارد تومان از بازار تامین مالی کردیم»، اشاره کرد و افزود: طبق سخنان آقای دژپسند دولت از محل فروش دارایی‌ها خود در کل سال گذشته ۶هزار میلیارد تومان تامین مالی کرده اما در ۶ماه ابتدای سال جاری  این رقم به ۳۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است یعنی اینکه دولت یک تنه با استناد به صحبت وزیر اقتصاد ۳۲۰هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه پول بیرون کشیده است، آیا اینکه پول از بازار خارج کنیم، اسمش حمایت است؟ اگر دولت، مجلس یا هر کس دیگر می‌خواهد از بازار سهام حمایت کند باید در چارچوب قواعد و استانداردهای بازار سرمایه این کار را انجام دهد.

وی ادامه داد: اگر ما بخواهیم قاعده بازی را با این نوع از حمایت‌ها بهم بزنیم، یک بی سر و سامانی در بازار شکل می‌گیرد و در این فضای بی سر و سامان است که قوی‌ها می‌توانند به ضعیف‌ها بیشتر ظلم کنند چون معمولا هر زمانی که دچار نابسامانی اقتصادی می‌شویم که شما می‌توانید این موضوع را در کلیت اقتصاد هم مشاهده کنید، مثل وقتی که ما با جهش ارز و یا مسئله دیگر با نوسانات شدید اقتصادی و نابسامانی روبه رو هستیم واردات خودروی لوکس افزایش پیدا می‌کند، این یعنی اینکه در آب گل آلود و شرایط مبهم همیشه قویترها راه خودشان را پیدا کردند، در نهایت فاصله طبقاتی در جامعه عمیق‌تر می‌شود که همین شرایط هم در بازار سرمایه وجود دارد.

به گفته او زمانی که دولت قصد داشته باشد با پول کارمزد کارگزاری‌ها و یک درصد صندوق توسعه ملی که به صندوق تثبیت واریز می‌شوند از بازار حمایت کند، اولین کسانی که از این حمایت با خبر می‌شوند حقوقی‌های بزرگ هستند که سهمشان را به فروش می‌رسانند.

این کارشناس اظهار کرد: اگر بازار جای امن و استانداری باشد و افراد بتوانند روی ثبات قوانین آن حساب کنند، پول خودش وارد بازار می‌شود و افراد به صورت تحلیل اقدام به خرید یا فروش سهم خود می‌کنند که ممکن است عده‌ای سود کنند و عده‌ای هم دچار زیان شوند. ما اصلا به منفی شدن بازار هیچ اعتراضی نداریم ما به این دستکاری کردن، به عدم به رسمیت شناختن استقلال بورس، به کنار گذاشتن ابزارهای استاندارد بورس و تعریف ابزارهای جدید و به این دست اقدامات اعتراض داریم، چون بازار وقتی غیر استاندارد می‌شود از خسیسه اصلی خودش یعنی قدرت نقدشوندگی خارج می‌شود.

طبق سخنان آقای دژپسند دولت از محل فروش دارایی‌ها خود در کل سال گذشته ۶هزار میلیارد تومان تامین مالی کرده اما در ۶ماه ابتدای سال جاری  این رقم به ۳۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است یعنی اینکه دولت یک تنه با استناد به صحبت وزیر اقتصاد ۳۲۰هزار میلیارد تومان از بازار سرمایه پول بیرون کشیده است، آیا اینکه پول از بازار خارج کنیم، اسمش حمایت است؟

فروش تبعی بهترین ابزار بازار
سوری در پاسخ به این سوال که با توجه به شرایط کنونی بازار که در آن وجود داریم چه راهکاری را عنوان می‌کنید؟ گفت: ابزاری که ما پیشنهاد کردیم به صورت ناقص اجرا شد، یکی از آن‌ها بحث اختیار فروش تبعی بود، اگر ما به اندازه شناوری سهم‌ها اختیار فروش تبعی منتشر کنیم و قیمت اختیار فروش را بر روی یک ریال ثابت نگه داریم، مطمعنن سهامداران با خیال راحت این سهم را که حداقل تا شش ماه آینده در صورتی که فروشنده نباشند، به اندازه سود بانکی سود خواهند برد، می‌خریدند دیگر نگران از دست رفتن سرمایه خود نبودند؛ این اختیار فروش اجرایی شد اما اولا قیمت آن را روی ریال نگه نداشتند و دوم اینکه حجم عرضه آنقدر کم بود که افراد نمی‌توانستند به عنوان یک ابزار حمایتی از آن استفاده کنند.

 وی افزود: اگر تمامی منابعی که به اسم حمایت از بازار به آن تزریق کردیم، پشتوانه انتشار اوراق در اختیار فروش تبعی می‌کردیم، بازار سرمایه مدت‌ها قبل از این وضعیت نجات پیدا می‌کرد.