بازار؛ گروه استان ها: مرزهای فعال نقش مهمی در ایجاد درآمد مرزنشینان و شهرهای مرزی دارد، همچنین ایجاد همکاری‌های مشترک با کشورهای همسایه و مبادلات مرزی و تجاری در ابعاد مختلف را ایفا می‌کنند.
استان خراسان جنوبی با داشتن ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان، دارای چهار بازارچه مرزی است که تنها مرز ماهیرود فعال است و سه مرز دیگر به دلایل مختلف از سال ۹۳ تعطیل شده‌اند و مسئولان نتوانسته‌اند برای بازگشایی دوباره آنها کاری انجام دهند.
ایجاد اشتغال و امنیت پایدار و درآمدزایی از محل صادرات و واردات قانونی کالا از مزایای بزرگ مرز برای مرزنشینان است و از مهمترین اهداف ایجاد بازارچه‌ها و مرزهای رسمی برای مبادلات تجاری و ارزی و صادرات و واردات کالا، توجه به وضعیت اقتصادی و جمعیتی مناطق مرز نشین، ایجاد اشتغال و درآمد برای مردمان مستقر در نواحی مرزی، ایجاد امنیت اجتماعی در مناطق مرزی، برقراری روابط حسنه و حسن همجواری با مردم مرزنشین کشورها یا کشورهای همجوار و ایجاد امنیت پایدار در مرزها است.
همچنین کمک به رونق تولید کالاهای صنعتی، معدنی، کشاورزی و نیز محصولات صنایع دستی استان‌های مرزی، کمک به توسعه صادرات، کسب درآمد ارزی، جلوگیری از گسترش پدیده قاچاق کالا، پیشگیری از مهاجرت مردم مرزنشین و کمک به توسعه روابط سیاسی، فرهنگی و اقتصادی با کشورهای همسایه از دیگر اهدافی است که از قبل ایجاد مرزهای رسمی و بازارچه‌های مرزی در خور توجه است.
اما نکته‌ای که در این بین وجود دارد باید به زیرساخت‌ها و مشکلات گمرک‌ها و مرزها توجه ویژه‌ای شود تا بتوانند به درستی این امور را انجام دهند.
مشکل نیروی انسانی و زیرساخت در مرزهای خراسان جنوبی
مدیرکل سابق گمرکات خراسان جنوبی در گفتگو با بازار با اشاره به مشکلات اصلی گمرک و مرزهای استان گفت: کمبود نیروی انسانی و زیرساخت‌ها مشکل اصلی است.
محمدعلی خاشی که طی هفته جاری مراسم تودیع او در استان برگزار شد، تصریح کرد: این درخواست را داده‌ایم و کمک‌هایی کرده‌اند که چندان اثرگذار نبوده چرا که ما کمبود نیروی انسانی زیادی داریم ولی فقط یک نفر به پرسنل این بخش افزوده شده است.
وی با بیان اینکه درخواست داده‌ایم که اجازه استخدام را به ما دهند تا از افراد ماهر و بومی منطقه استخدام داشته باشیم، بیان داشت: همچنین برای بهبود زیرساخت‌ها تقاضای اعتبار ۲۰ میلیارد تومانی داشتیم ولی فقط یک میلیارد تومان به استان اختصاص یافت که با وجود قیمت‌های کنونی نمی‌توان با این مبلغ کاری انجام داد.
به گفته وی از زمان تأسیس مرز ماهیرود تاکنون شاهد توسعه چشم گیر آن بوده‌ایم ولی با گسترش کار و خدمات باید به زیر ساخت‌ها و نیروی انسانی نیز توجه شود که به همان نسبت افزایش و بهبود داشته باشند.
وی اظهار کرد: اکنون در مرز ماهیرود سه واحد گمرکی، پایانه مرزی، بازارچه مرزی و منطقه ویژه اقتصادی فعال است.
رونق در مرز ماهیرود
وی بیان داشت: در هشت ماهه امسال بیش از ۴۲۱ میلیون دلار صادرات داشته‌ایم که اگر مشکلات رفع شود این مبلغ به بیش از ۸۰۰ میلیون دلار هم می‌رسد.
به گفته وی ترانزیت خارجی هم در مرز ماهیرود طی ۸ ماهه ۱۱ برابر رشد داشته است.
مدیرکل سابق گمرکات خراسان جنوبی با بیان اینکه مرز ماهیرود در دوران کرونا حتی یک دقیقه نیز تعطیل نبوده است، عنوان کرد: اقتصاد کشور مریض است و چگونه مرز که به عنوان درمانگر اقتصادی شناخته می‌شود می‌تواند، تعطیل باشد.
خاشی اعلام کرد: مرز ماهیرود به عنوان سریع‌ترین مرز در تخلیه بار معرفی شده و اگر زیرساخت‌ها و نیروی انسانی تأمین شود این عنوان برای ما خواهد ماند و سریع‌تر کار خواهیم کرد.
مرز ماهیرود به عنوان سریع‌ترین مرز در تخلیه بار معرفی شده و اگر زیرساخت‌ها و نیروی انسانی تأمین شود این عنوان برای ما خواهد ماند و سریع‌تر کار خواهیم کرد
به گفته وی در زمینه محورهای مواصلاتی به مرز نیز راه و شهرسازی و راهداری زحمات زیادی می‌کشند ولی برای سرعت بخشیدن به آن باید اعتبارات بیشتری داده شود.
وی با اشاره به اینکه اگر سه مرز دیگر هم بازگشایی شوند شاهد رشد و توسعه بیشتری خواهیم بود، بیان کرد: سه بازارچه مرزی دوکوهانه، گلورده و یزدان از سال ۹۳ به صورت یک جانبه از سوی کشور افغانستان تعطیل شده است.
خاشی با بیان اینکه درخواست بازگشایی یکی دیگر از مرزها را داده‌ایم ولی هنوز موافقت نشده است، عنوان کرد: مهمترین مزیت مرز برای مردم هر دو منطقه اشتغال‌زایی است به گونه‌ای که اکنون حدود ۴ تا ۵ هزار نفر در مرز مشغول به کار هستند.
فرصت ها و مزیت های مرزی خراسان جنوبی
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی هم در گفتگو با بازار در زمینه مزیت‌های مرز در توسعه اقتصادی استان گفت: فراهم کردن زمینه مبادلات تجاری سالم بین مرزنشینان دو کشور، کمک به تأمین و بهبود معیشت و رفع محرومیت در نواحی مرزی از طریق اشتغال سالم، پیشگیری از مهاجرت مرزنشینان، تأمین امنیت پایدار و تأمین بخشی از نیازهای استان و کشور به ویژه در زمینه مواد اولیه و کالاهای اساسی از جمله مزیت‌ها است.
حسین موهبتی ادامه داد: بازار مصرف بالقوه محصولات صادراتی در افغانستان، امکان صادرات سوخت (انواع فرآورده‌های نفتی) به افغانستان با توجه به نیاز این کشور، فعال شدن صنایع و تولیدات دو کشور در شهرها و روستاهای حاشیه مرز، امکان انجام سرمایه گذاری اتباع افغانستان در بازارچه مرزی ماهیرود و همچنین سایت مرزی منطقه ویژه اقتصادی از دیگر مزیت‌های مرزی این استان است.
وی افزایش حجم و ارزش مبادلات تجاری دو کشور در مناطق مرزی، مقرون به صرفه بودن صادرات و ترانزیت کالاها از مبادی این استان به افغانستان به جهت کوتاهی مسیر و وجود جاده‌های مواصلاتی امن به مرز افغانستان را هم از مزیت‌های مرز ماهیرود اعلام کرد.
وی با تاکید بر اینکه برای استفاده از این مزیت‌ها و فرصت‌ها برای توسعه استان باید اقداماتی انجام شود، گفت: بازگشایی مجدد و فعال نمودن همه بازارچه‌های مشترک مرزی استان با افغانستان، تبدیل بازارچه یزدان (شهرستان زیرکوه) به گمرک و مرز رسمی از جمله این اقدامات است.
وی اضافه کرد: انجام خرده فروشی در بازارچه‌ها جهت توسعه و رونق اقتصادی منطقه، پیگیری مجوز واردات برخی اقلام کشاورزی از افغانستان، راه اندازی مراکز خدمات درمانی و بهداشتی در بازارچه‌های مرزی و تسهیل و توسعه توریسم درمانی و تأمین نیروی انسانی از دیگر اقدامات مهمی است که باید انجام شود.
پیگیری تأمین و اختصاص اعتبار
مسئول مرز و بازارچه‌های مرزی خراسان جنوبی عنوان کرد: پیگیر تأمین و اختصاص اعتبار مورد نیاز پروژه‌های مهم و اولویت دار مرز و تجارت خارجی استان هستیم که از جمله این پروژه‌ها می‌توان به اتمام راه ترانزیتی ماهیرود به فراه افغانستان، احداث و تکمیل زیرساخت‌های بازارچه‌های مرزی و تسریع در واگذاری و استقرار X-Ray کامیونی در مرز ماهیرود اشاره کرد.
وی بر فعال شدن اتاق مشترک ایران و افغانستان و افزایش تعامل و همکاری تاکید کرد و افزود: تسریع در انجام امور کنسولی و صدور گذرنامه و ویزا نیز باید پیگیری شود.
موهبتی در پاسخ به این سوال که چه فرصت‌هایی در مرز تاکنون نادیده گرفته شده است هم گفت: فرصت‌ها و مزیت‌های مرز و بازارچه‌های مرزی استان نادیده گرفته نشده و پیگیری‌ها و اقدامات خوبی تاکنون در این زمینه انجام شده و برنامه‌ها و اقداماتی نیز در دست پیگیری و اجرا است.
وی به راه اندازی ۲۰ غرفه خدماتی جدید در بازارچه مرز ماهیرود اشاره کرد و گفت: صادرات سوخت به افغانستان و تکمیل و اجرای پروژه‌های زیرساختی و برق رسانی و آبرسانی به مرز ماهیرود افغانستان در راستای بهره گیری از ظرفیت های مرزی انجام شده است.
عدم ثبات در تصمیمات مرتبط با تجارت خارجی و تغییر مسئولان این حوزه در افغانستان، عدم تمایل دولت افغانستان به وجود بازارچه‌های مرزی، ضعف زیرساخت‌ها و محورهای مواصلاتی مرزی از جمله موانع و مشکلات است
به گفته وی برگزاری ملاقات مرزی با مسئولان طرف افغانستانی در مرز ماهیرود و برگزاری جلسات کمیته هماهنگی مرز ماهیرود بمنظور ساماندهی و تقویت مدیریت مبادی ورودی و خروجی این مرز به صورت منظم و مستمر با مسئولیت گمرک مرزی ماهیرود انجام می‌شود.
موانع و مشکلات برای بهره برداری اصولی از مرز
مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری خراسان جنوبی با اشاره به مهمترین چالش‌ها، مشکلات و کمبودها برای بهره برداری اصولی از مرز و بازارچه‌های مرزی استان گفت: عدم ثبات در تصمیمات مرتبط با تجارت خارجی و تغییر مسئولان آنها در افغانستان، عدم تمایل دولت افغانستان به وجود بازارچه‌های مرزی، ضعف زیرساخت‌ها و محورهای مواصلاتی مرزی بخشی از این مشکلات است.
موهبتی ادامه داد: همچنین موانع و مشکلات مربوط به نقل و انتقال پول از طریق سیستم بانکی و صرافی‌های مجاز، مشکلات اتباع افغانستانی در فرآیند صدور و تمدید روادید و صدور ویزای بلند مدت برای تجار، تشدید تحریم‌ها علیه ایران، از دیگر موانع و محدودیت‌هایی است که باعث می‌شود از بهره برداری اصولی جلوگیری شود.
پیگیری تبدیل بازارچه مرزی یزدان به مرز رسمی
مسئول مرز و بازارچه‌های مرزی خراسان جنوبی در زمینه چگونگی وضع موجود مرزهای استان اعلام کرد: اکنون مرز رسمی ماهیرود و در کنار آن، بازارچه مرزی میل ۷۸ و سایت مرزی منطقه ویژه اقتصادی فعال و مبادلات تجاری در آنها در حال انجام است.
موهبتی بیان کرد: میزان صادرات از مرز ماهیرود در مقایسه با مدت مشابه سال قبل افزایش چشمگیری داشته است.
وی تصریح کرد: سایر بازارچه‌های مرزی استان که شامل دوکوهانه در شهرستان نهبندان، گلورده یا میل ۷۳ در شهرستان درمیان و مرز یزدان در شهرستان زیرکوه می‌باشد، به صورت یکطرفه از سوی افغانستان تعطیل و فقط در برخی مقاطع فعالیت موردی داشته است.
موهبتی درباره بازگشایی سه مرز دیگر عنوان کرد: در حال حاضر استان دارای یک مرز رسمی زمینی در جوار گمرک مرزی ماهیرود و یک مرز رسمی هوایی در فرودگاه بین‌المللی بیرجند است.
وی با اذعان به اینکه داشتن بازارچه‌های مرزی بیشتر توجیه نداشته و لزومی ندارد، گفت: وزارت کشور موافق ایجاد گذرهای مرزی و یا بازارچه‌های مرزی موقت و غیر رسمی در استان نیست.
به گفته وی برنامه مشخص استان در این خصوص پیگیری و اقدام لازم جهت بازگشایی و فعال نمودن سه بازارچه رسمی موجود است.
وی بیان داشت: پیگیری جهت تبدیل بازارچه مرزی یزدان به مرز رسمی با توجه به سوابق پیگیری‌ها و اقدامات انجام شده و موافقت مقامات افغانی با این موضوع است.
بازارچه های مرزی و رونق آن از گام‌ها و روش‌های مؤثر جهت تامین امنیت پایدار، تثبیت و ماندگاری جمعیت و ایجاد اشتغال در مناطق مرزی است که متاسفانه در نگاه دولتمردان فقط از جنبه شعاری و تبلیغاتی مطرح شده است و تاکنون در عمل کاری مثبت برای بهره گرفتن از ظرفیت‌های سه بازارچه مرزی تعطیل استان انجام نشده است.
نظر شما