بازار؛ گروه استانها: در طی ماه‌های گذشته با اولین شوک‌هایی که توسط کارگزاران به بورس وارد شد شاهد شکل گرفتن صف‌های فروش و فقدان خریدار بودیم و مرتباً بر تعداد فروشندگان افزوده شد درحالی‌که خریداری وجود نداشت.
با ریزش بورس برخی کارشناسان پای فضای مجازی و موج ایجادشده توسط آن را به میان کشیدند اما در این میان همواره انگشت بسیاری کارشناسان به سمت دولت بلند بود که دولتمردان برای جبران کسری بودجه توسط بورس دخالت داشتند.
در همین رابطه به‌منظور واکاوی این موضوع با حضور تنی چند از کارشناسان بورس مشهد و هم‌چنین بورس کالا به گفت‌وگو نشستیم که در این رابطه نظراتی موافق و مخالف داشتند.
رشد بورس ناشی از دخالت دولت نبود
دکتر حسین امیر رحیمی مدیرکل امور اقتصاد و دارایی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار در خصوص این شائبه که بیشتر سهامداران ما در بورس ایران حقوقی هستند و غالب سهام شرکت‌ها در دست نهادهای دولتی است اظهار کرد: باید به این نکته دقت کرد این‌گونه نیست که نهادهای دولتی به وجود آمده و سهام شرکت‌های بزرگ را خریداری کرده‌اند و به همین خاطر سهم دولت در بورس رشد کرده است چون در ایران برعکس این اتفاق افتاده است.
وی اذعان کرد: بخشی از شرکت‌های دولتی در بازار عرضه‌شده و هنوز بخشی از آن نیز در اختیار دولت یا نهادهای دولتی و شرکت‌های وابسته به آن قرار دارد. موضوع دیگری که می‌بایست به آن توجه کنیم باید فرهنگ‌سازی برای شناسایی بازار سرمایه میان فعالان بنگاه‌های اقتصادی نیز اتفاق بیفتد.
امیر رحیمی افزود: در حال حاضر ازنظر من ضریب نفوذ بورس در ایران در میان مردم، ضریب خوب و قابل قبولی است، اگر جمعیت ایران را هشتاد میلیون نفر در نظر بگیریم نیمی از جمعیت با احتساب سهام عدالت یا سهام‌دارند و یا کد بورسی دریافت کرده‌اند.
وی عنوان کرد: با این توصیف، چهل میلیون نفر از جمعیت ما از بازار سرمایه باید مطلع باشند یا هستند و این موضوع در مقایسه با سایر کشورهای منطقه ضریب نفوذ بسیار قابل قبولی است.
رحیمی ادامه داد: برای این موضوع باید فرهنگ‌سازی کنیم چون صنعتی که در استان‌های مختلف کشور به‌ویژه استان خراسان رضوی توسط بنگاه‌های متوسط و کوچک و یا شرکت‌های بزرگ به‌صورت سهامی خاص اداره می‌شوند اگر این اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی مبنی بر بهره‌گیری بنگاه‌های اقتصادی از بورس فراگیر شود و این دانش ایجاد شود قطعاً سهم بنگاه‌های بخش خصوصی یا غیردولتی نیز می‌تواند در بازار سرمایه رشد کند.
از شاخص‌های سبز تا قرمز
مدیرکل امور اقتصاد و دارایی خراسان رضوی بابیان اینکه در یک سال گذشته تابلوی بورس تا شهریورماه همواره سبز بود و تقریباً تمامی بورس‌های معتبر دنیا رنگ قرمز داشتند و منفی بودند اظهار کرد: اما این سؤال برای مردم ما ایجاد نشد چرا بورس ما در چنین شرایطی مثبت است؟
امیر رحیمی اذعان کرد: بورس، ویژگی‌های ذاتی دارد که همه آن‌ها قابل پیش‌بینی و بررسی نیست و رفتاری از جامعه، شامل پیش‌بینی‌های آینده و وضعیت صنعت را در خود منعکس می‌کند و در قیمت شاخص نمایش می‌دهد .
وی بیان کرد: این حرف که بورس همواره مثبت یا همواره منفی باشد یک حالت غیرممکن است و به‌هیچ‌عنوان امکان ندارد همیشه برای یک سهم یا بازار شرایط همیشه مثبت یا همیشه منفی اتفاق بیافتد زیرا بورس بشدت سهل المبادله است و قابلیت مبادله سهم در آن بسیار بالاست از طرفی بورس متأثر از سایر شاخص‌های اقتصادی جامعه نیز هست.
مدیرکل امور اقتصاد و دارایی خراسان رضوی خاطر نشان کرد: این نکته‌ای است که باید موردتوجه قرار گیرد وقتی ما وارد بازاری مانند زمین، مسکن، خودرو و غیره می‌شویم هرکدام ویژگی‌های مخصوص به خود رادارند به‌عنوان‌مثال در بازار خودرو نمی‌توانیم خودرویی را که خریده‌ایم در صرافی تبدیل به ارز کنیم و این بازار چنین امکانی را ندارد، بورس نیز به همین شکل است و از ویژگی‌های خاص خود برخوردار است اولین ویژگی آن نوسان آن است و امکان ندارد بورس همیشه موارد مثبت را منعکس کند و موارد منفی را در خود پوشش ندهد.
سیگنال‌های دولتی
گفتنی است در همین راستا رامین رحمتی یکی از کارشناسان بورس کالا نظری مخالف داشته و مشکلات ریزش شاخص ها را به پای دولت می نویسد و لذا گفت و گو با بازار اظهار می کند: صاحبان عمده سهام، شستا، بنیاد مستضعفان، شرکت و مؤسساتی بودند که با فروش خود از بازار خارج شدند لذا در اینجا دخالت دولت کاملاً مشهود است و آن‌ها توانستند به مبلغی بین ۸۰ تا ۱۰۰ هزار میلیارد تومان دست پیدا کنند.
وی می گوید: گرچه کسری بودجه دولت بیش از این رقم‌ها است، ولی آن‌ها با مهار بازارهای موازی موفق شدند که به بخشی از خواسته‌های خود برسند.
این فعال اقتصادی بیان می کند: در این راستا البته نباید از عواملی مانند صدور بی‌سابقه کدهای بورسی جدید (نزدیک ٦ میلیون) در سه‌ماهه نخست سال، افزایش حجم معاملات، افزایش تعداد سهامداران درنتیجه آزادسازی سهام عدالت، کاهش نرخ بهره واقعی، سختی معاملات در بازارهای موازی نظیر ارز و حجم بالای نقدینگی غافل شد.
وی بابیان اینکه حتی در حالت خوش‌بینانه دولت را به‌طور مستقیم متهم نکنیم اما غیرمستقیم دولتمردان در دخالت و سوق دادن سرمایه‌ها در ای بازار نقش داشتند ادامه می‌دهد: دولتمردان از ابتدای سال جاری به‌صورت آشکارا و دستوری از این بازار حمایت کردند و به‌نوعی به مردم این سیگنال را دادند که این بازار موردحمایت دولت است و لذا صف‌های خرید بر همین اساس شکل گرفت و این ورود حجم عظیم نقدینگی به بازار سرمایه موجب رونق بی‌علت این بازار شد.
وی ابراز می‌کند: سیگنال‌های دولت در این مدت کاملاً تأثیرگذار و در رفتار سرمایه‌گذاران تأثیرپذیر بود و جالی اینجاست که حتی دولتمردان سیگنال های خود را معطوف به برخی از موسسات خاص کرده بودند و لذا با این شیوه رفتاری نمی توان گفت دولتمردان در بورس بدون دخالت بودند.
رحمتی بیان خاطر نشان می کند: دخالت دولت این بود که به صورت دستوری اعلام کرد از چند نماد شاخص ساز حمایت شود و لذا این موضوع خود این سیگنال را به سهامداران می‌داد که سایر سهام خود را به فروش برسانند و همین چند نماد شاخص ساز را خریداری کنند و همین مسئله موجب ریزش بیشتر بازار شد.
استفاده دولت از هیجان مردم
نوید دلاوری کارشناس بورس در مشهد نیز در این رابطه به بازار می‌گوید: زمانی که دولت متوجه شد بازار سرمایه بسیار افسارگسیخته رو به رشد است و دیگر از منظر بنیادی و ارزش‌گذاری‌هایی مانند P بر E ، توجیهی برای بسیاری از قیمت‌ها برای سهام شرکت‌ها نیست اما به‌جای قرار دادن قوانینی برای کند کردن این صعود افسارگسیخته و متوجه کردن مردم به این امر، همچنان مردم را به بورس فراخواند.
وی عنوان می‌کند: حتی رئیس‌جمهور نیز بابیان این جمله که«مردم همه‌چیز خود را به بورس بسپارند» باعرضه سهام‌های دولتی مردم را بیشتر تشنه این بازار پر ریسک کردند.
این کارشناس بورس مشهد بیان می‌کند: اینجا بود که بسیاری از مردم حتی املاک و مستغلات خود را فروختند و به بازار تخصصی سرمایه آوردند اما بدون اطلاع از کمترین آموزشی در این بازار و صرفاً به گفته و اعتماد به مسئولین این کار را انجام دادند.
وی ادامه می‌دهد: اما در مرداد ۹۹ جدال بر سر عرضه پالایش اول یا به‌اصطلاح همان دارا دوم ، مسئولان دولت اولین ضربه خود را به بازار سرمایه و اعتماد مردم زدند حتی بعد از مدتی دوباره عرضه این صندوق برقرار شد اما ریزش بازار شروع‌شده بود و حتی در اینجا هم بسیاری از مسئولان به این اشاره داشتند که اصلاح ساده و کوتاه‌مدتی است اما این اصلاح به‌ظاهر ساده و کوتاه‌مدت باعث ریزش تقریباً ۹۰۰ هزار واحدی شاخص کل در مدت‌زمانی بیش از سه ماه و حتی در بعضی از سهام‌ها تا ۷۰ درصد ریزش شد.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته که دارای بازارهای کارا می‌باشند کاملا حساب شده در راستای اعتماد سازی، جمع‌آوری پول‌های خرد و سرگردان مردم برای جلوگیری از تورم در بازارهای موازی را ایفا می کنند می افزاید: این در حالی است که در کشور ما دولتمردان به دلیل نبود شفافیت و عدم پاسخگویی چه در زمان صعود و نزول و هم چنین بی توجهی به نقش صیانت از سرمایه مردم دچار ریزش اعتماد به بازار سرمایه در ایران شدند.
دولت دخالت می‌کند؟
تا هنگامی که شاخص های سبز موجب رضایت سهامداران به نقل از رئیس دفتر رئیس جمهور اعلام شد «بورس مورد حمایت جدی دولت است» اما امروز که این شاخص ها ریزش کرده و نارضایتی مردم را در بر داشته رئیس دفتر رئیس جمهور اذعان می کند «دولت در بورس دخالت نمی‌کند» و لذا فاصله میان این دو جمله همان نتیجه ای است که بسیاری از کارشناسان و البته سهامداران به دنبال رمز گشایی آن هستند!
نظر شما