بازار؛ گروه کشاورزی: سموم باقی مانده در محصولات کشاورزی یکی از عمده دلایلی است که گاهی مواقع شاهد هستیم کشورهای هدف ما محموله های ارسالی را بر می گردانند چرا که برخی از سموم باقی ماننده سرطان زا هستند. به عنوان مثال در حالی که محصول پسته ایران یکی از با کیفیت ترین ها در سطح جهان است چند سال پیش اتحادیه اروپا وارد کردن پسته ایرانی را به دلیل وجود آفلاتوکسین ممنوع کرد و به این ترتیب صادرکنندگان ما بخش زیادی از بازار خود را در کشورهای اروپایی از دست دادند.
برای باقی ماندن سموم در محصولات کشاورزی، کارشناسان دلایل و راه حل های مختلفی عنوان می کنند. به عنوان مثال «دکتر علی بامدادیان، عضو هیات علمی بخش گیاه پزشکی سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی» در این خصوص به «بازار» گفت: در ابتدا باید بدانیم که آفلاتوکسین یک زهرآبه مربوط به قارچ آسپرژیلوس فلاووس است که سمی است و پسته را سیاه رنگ و کوچک می کند.
بامدادیان افزود: در واقع افلاتوکسین در زمان تلقیح و در شرایطی که حشره هایی که روی گل میوه می نشینند ممکن است آلوده باشند و هسته اولیه آلودگی را در آنجا بگذارند، ترشح می شود.
بامدادیان: بیشترین سمومی که در محصولات کشاورزی باقی می ماند در واقع حشره کش ها و کنه کش ها هستند
وی در پاسخ به این سوال که چه عواملی باعث می شود وجود آفلاتوکسین سال به سال متفاوت باشد، گفت: وقتی تعداد حشرات ناقلی که باعث انتقال این قارچ می شوند زیاد باشد و کشاورز به خوبی با آنها مبازره نکرده باشد مسلما میزان آفلاتوکسین بیشتر می شود.
بامدادیان ادامه داد: برخی مواقع نیز وقتی مدت سرمای هوا طولانی می شود این آفت از داخل لارو درون خاک دیرتر خارج می شوند و در نتیجه اگر گل‌دهی درختان میوه مصادف با خروج این لاروها نشود همین باعث می شود میزان افلاتوکسین کمتر شود.
وی خاطر نشان کرد: علاوه بر مبازره شیمیایی و بیولوژیک با آفات یک نوع مبارزه مکانیکی نیز داریم که شامل جمع آوری علف های هرز و همچنین جمع آوری میوه های حاوی افلاتوکسین از زیر درختان می شود. لذا اگر کشاورز این اقدامات را نیز انجام داده باشد احتمال اینکه سال بعد میزان آفلاتوکسن کاهش یابد بسیار زیاد است اگرچه این کاری زمان بر است.
نیترات؛ عنصری سرطان زا که رشد محصولات را افزایش می دهد
این عضو هیات علمی گیاه پزشکی سازمان تحقیقات کشاورزی در پاسخ به این سوال که با توجه به گران بودن انواع کود و سموم شیمیایی و وجود این احتمال که کشاورزان از سموم استاندارد استفاده نکرده باشند چقدر می تواند در آلوده شدن محصولاتی همچون پسته به سم آفلاتوکسین موثر باشد، گفت: این امکان نیز وجود دارد چون اگر سموم و کودهای شیمیایی با کیفیت پایین تر استفاده شود اثربخشی لازم را ندارد و می تواند موجب بروز آلودگی ها شود.
بامدادیان در مورد دلایل بالا بودن سموم باقی مانده در میوه و دیگر محصولات کشاورزی کشور نیز گفت: همانطور که می دانید گاها شاهد هستیم که برخی محصولات کشاورزی صادراتی ما به دلیل بالا بودن نیترات از سوی کشورهای مقصد بازگردانده می شود؛ نیترات از جمله کودهایی است که رشد محصولات کشاورزی را زیاد می کند و به نوعی محصول را بازار پسنده تر می کند و به دلیل بالا بودن وزن مزایای مالی نیز برای کشاورز به همراه دارند، اما این مواد سرطان زا هستند و باید کنترل شود.
روش استاندارد و قابل قبول برای کنترل سموم باقی مانده در محصولات کشاورزی روشی است که در کشورهای پیشرفته صورت می گیرد؛ به این صورت که در میادین تره بار و مرکز اصلی توزیع به صوت راندومی نمونه برداری های درست انجام می دهند واگر باقی مانده سموم در حد استاندارد مجوز توزیع را صادر می کنند
وی افزود: البته دانش کشاورزان ما نسبت به ۱۰ سال پیش رشد کرده و بسیاری از کشاورزان کشور امروز تحصیل کرده هستند در نتیجه حساسیت بالاتری نسبت به وجود سموم در محصولات دارند و بیشتر کنترل می کنند.
بامدادیان اظهار داشت: با این وجود برای از بین بردن آفاتی مانند کرم سیب از آفت‌کش‌ها باید استفاده شود که خود می تواند خطر ساز باشد؛ اگرچه سازمان حفظ نباتات مدتها است سعی دارد از سموم کم خطرتر همراه با مبارزه بیولوژیک با آفات استفاده کند.
روش استاندارد کنترل سموم باقی مانده از طریق نمونه برداری در سازمان میادین کشور است
این فعال بخش کشاورزی ادامه داد: از سوی دیگر سمومی که مصرف می شود از زمان سمپاشی تا زمان برداشت یک دوره پایداری دارند که برای هر سمی متفاوت و معین است. لذا باید دوره پایداری محصول تمام شده باشد تا باقی مانده سموم در محصول نداشته باشد و به عبارتی سم از محصول خارج شده باشد.
بامدادیان در خصوص اینکه کدام سموم بیشتر در محصولات کشاورزی باقی می ماند، خاطر نشان کرد: بیشترین سمومی که در محصولات کشاورزی باقی می ماند در واقع حشره کش ها و کنه کش ها هستند. که کنه به طور خاص در محصول سیب، گلابی و دیگر درختان میوه زیاد می زند.
وی ادامه داد: اخیرا نیز علف کشها که غالبا از طریق ریشه جذب گیاه می شود در میوه ها و محصولات کشاورزی باقی می ماند.
بامدادیان خاطر نشان کرد: درست است که سازمان حفظ نباتات سعی دارد از سموم کم خطر بیشتر استفاده شود اما روش استاندارد و قابل قبول برای کنترل سموم باقی مانده در محصولات کشاورزی روشی است که در کشورهای پیشرفته صورت می گیرد. به این صورت که در میادین تره بار و مرکز اصلی توزیع به صوت راندومی نمونه برداری های درست انجام می دهند و ظرف یک تا ۲ ساعت اگر باقی مانده سموم در حد استاندارد باشد توزیع آن را بلامانع اعلام و مجوز توزیع را صادر می کنند.
میر، سخنگوی سازمان حفظ نباتات: تعداد ۲۹ قلم آفت‌کش متوسط خطر و پر خطر از سبد سم کشور حذف و به جای آن سموم کم‌خطر را جایگزین کرده ایم که این اقدام به صورت غیر مستقیم بر میزان سموم باقی مانده در محصولات کشاورزی تاثیر دارد
حذف ۲۹ قلم آفت‌کش پر خطر و متوسط خطر از سبد سم کشور توسط سازمان حفظ نباتات
سید محمدرضا میر، مدیر روابط عمومی و سخنگوی سازمان حفظ نباتات کشور نیز در خصوص اقدامات سازمان برای کنترل سموم باقی بمانده به «بازار» گفت: اگرچه بحث باقی مانده سموم در محصولات کشاورزی ارتباطی با سازمان حفظ نباتات ندارد و مرجع رسیدگی به آن سازمان غذا و داروی وزات بهداشت است اما ما اقداماتی در راستای استفاده از سموم کم خطر و جایگزینی سموم کم خطر به جای سموم پر خطر در سبد سم کشور انجام داده ایم.
میر افزود: همچنین طی ۳ سال گذشته در راستای استفاده از سمومی که دوره پایداری کمتری دارند؛ یعنی وقتی استفاده می شود بعد از ۲ تا ۳ روز اثرات اش در محصولات کشاورزی از بین می رود نیز اقداماتی انجام داده ایم.
وی ادامه داد: به عبارت دیگر توسط سازمان حفظ نباتات تعداد ۲۹ قلم آفت‌کش متوسط خطر و پر خطر از سبد سم کشور حذف شده و به جای آن از سموم کم‌خطر جایگزین شده است که این اقدام به صورت غیر مستقیم بر میزان سموم باقی مانده در محصولات کشاورزی تاثیر دارد.
میر در پایان تاکید کرد: حتی سموم پر خطری هم که الان برای جوندگان استفاده می شود و به اصطلاح موش کش هستند در شورای نظارت بر سموم کشور ثبت می شود و هیچ سم پرخطر و کم خطری قبل از ثبت در این دبیر خانه اجازه تولید و توزیع ندارد و باید حتما ابتدا مجوزها را کسب کند.
نظر شما