بازار؛ گروه بورس: حدود هفت ماه از تصویب تاسیس صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در هیات دولت می گذرد. مصوبه هیات دولت در روز ۲۰ فروردین ۱۳۹۹ توسط اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس جمهور ابلاغ شد و قرار بود باقیمانده سهام دولتی بانک ها، بیمه ها، پالایشی ها و خودرویی ها، در قالب صندوق سرمایه گذاری عرضه شود.
اولین صندوق در اردیبهشت پذیره نویسی شد و پذیره نویسی دومین صندوق در شهریور سال جاری انجام گرفت. در حال حاضر خریداران سهام صندوق دارا یکم حدود ۸۸ درصد سود و خریداران سهام دارا دوم، حدود ۱۷ درصد ضرر کرده اند.
در گفت و گوی «بازار» با رضا قهرمانی، دانش آموخته رشته مدیریت مالی و فعال بازار سرمایه، چگونگی به سود و ضرر رسیدن صندوق های سرمایه گذاری دارا یکم و دوم بررسی شده است.
*****
*هیأت دولت در فروردین سال ۱۳۹۹ پیشنهاد وزارت اقتصاد را برای عرضه سهام شرکت های دولتی در قالب صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله تصویب کرد. سهام این شرکت هایی که امسال در قالب صندوق سرمایه گذاری عرضه شد قبلاً در قالب بلوکی، فروش نرفته بود. چطور دولت در ابتدای امسال به این نتیجه رسیده بود که سهامی که به صورت بلوکی فروخته نشده بود از طریق صندوق های سرمایه گذاری به فروش برود؟
-به نظر می رسد دولت می خواست نسبت به تامین مالی مورد نیاز اطمینان حاصل کند و از طرفی می خواست مدیریت این سهام و شرکت ها را در اختیار داشته باشد. دولت اگر می خواست سهام را واگذار کند باید به صورت عمده و بلوکی واگذار می کرد و این سهام می توانست در اختیار هر مجموعه ای قرار بگیرد و کنترل دولت بر این شرکت ها نیز به نوعی از بین می رفت.
البته بحث فرهنگ سازی هم بود و این که مردم وارد بازار سرمایه شوند ولی عمدتاً بحث های مدیریتی مطرح بود و دولت تمایل داشت هم تامین مالی کند و هم این که مدیریت این شرکت ها را از دست ندهد. بهترین روش برای واگذاری و رسیدن به این اهداف، همین صندوق های سرمایه گذاری بود.
*به چه علت این سهام در ماه ها و سال های قبل به صورت بلوکی و یک جا فروش نرفته بود؟
-در مورد شرکت های پالایشی، کلاً دولت می تواند مداخله کند و نرخ فروش آنها را تعیین کند. دولت می خواست به نوعی بر این شرکت ها مدیریت داشته باشد. معمولاً سرمایه گذار واقعاً خصوصی تمایل ندارد به این حوزه وارد شود. البته قیمت این نوع سهام هم، تا قبل از تغییرات قیمتی واقعاً گران بود.
*دولت تاسیس سه صندوق واسطه مالی مالی را تصویب کرده بود و قرار شد سهام باقیمانده شرکت های دولتی از این طریق به فروش برسد. سهام شرکت های بانکی و بیمه ای در قالب صندوق «دارا یکم» در اردیبهشت امسال پذیره نویسی شد و در حقیقت به فروش رفت ولی سهامن شرکت های دیگر چند ماه بعد فروخته شدند.
چرا تا این حد بین عرضه سهام دارا یکم و دارا دوم فاصله زمانی زیادی افتاد و این طور نبود که این سهام در چند هفته فروخته شوند و به سرعت تامین مالی هم برای دولت عملی شود؟
-در مورد دارا دوم بین وزارت نفت و وزارت اقتصاد، اختلاف وجود داشت و وزارت نفت، تمایلی به واگذاری شرکت های پالایشی در قالب صندوق های سرمایه گذاری نداشت. یکی از عواملی که به بورس شوک وارد کرد، همین موضوع بود.
بنابراین وزارت نفت تمایلی به واگذاری این سهام نداشت ولی بعداً دولت اجبار کرد که این سهام واگذار شود. در حالی که آقای زنگنه وزیر نفت مایل نبود سهام این شرکت ها فروخته شود. در مجموع سیاست آقای زنگنه این است که در حوزه شرکت های پالایشی، واگذاری سهام وجود نداشته باشد.
*سقف خرید سهام صندوق دارا یکم، برای هر نفر ۲ میلیون تومان تعیین شده بود. واقعاً دولت تصور می کرد که مردم به شدت استقبال می کنند و نباید سقف خرید رقم بالایی باشد؟
-یک اشتباه در واگذاری سهام شرکت های دولتی، همین تعیین سقف بود و اگر دولت، سقف خرید سهام را بالاتر می برد خیلی از افرادی که پول خوب داشتند در این صندوق ها مشارکت بهتری نشان می دادند.
بنابراین، یکی از ایرادات دولت همین بود و سقف خرید ۲ میلیون تومانی در مورد دارا یکم و سقف خرید ۵ میلیون تومانی برای دارا دوم، رقم های پایینی بود. وقتی دولت چنین رقمی را تعیین می کند باید ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور درک مناسبی از بازار سرمایه داشته باشند یا قیمت ها اینقدر مناسب باشد که این قیمت ها برای ۸۰ میلیون نفر جذابیت ایجاد کند.
از این ۸۰ میلیون نفر جمعیت کشور، من بعید می دانم بیش از ۱۰ یا ۱۵ میلیون نفر بدانند که بازار سرمایه چگونه است یا پذیرش این را داشته باشند که وارد بازار سرمایه شوند. به نظرم، این کار اشتباه محاسباتی و اشتباه نسبت به شناخت مردم بود.
*سقف خرید ۲۰۰ واحد از صندوق دارا یکم در حد ۲ میلیون تومان بود و در اوج افزایش قیمت سهام بورسی، آن قیمت ۲ میلیونی تا حدود شش میلیون و ۶۰۰ هزار تومان بالا رفت. بر این اساس، قیمت سهام و واحدهای هر فرد از این صندوق از اردیبهشت تا اواسط مرداد امسال حدود ۲۳۰ درصد رشد و بازدهی داشت.آیا کسانی که این سهام را خریداری کرده بودند در همان زمان اوج قیمت، فکر می کردند همچنان قیمت این سهام افزایش پیدا می کند؟
-مردم حتی انتظار افزایش همان ۱۰۰ درصد اول را هم نداشتند. اگر این انتظار وجود داشت سهام بیش تری خریداری می شد و دولت می توانست از طریق فروش این سهام، مقدار بیش تری تامین مالی کند. عدد تامین مالی صندوق دارا یکم، عدد بزرگی نبود.
*در زمان پذیره نویسی صندوق دارا یکم، در اردیبهشت امسال حدود ۵.۸ هزار میلیارد تومان سهم فروخته شد
-حتی ۵۰ درصد سهام صندوق دارا یکم هم فروش نرفت. البته در ماه مرداد امسال که خوشبینی زیادی نسبت به بورس به وجود آمده بود کسانی که در بازار بودند خودشان را کارشناس برجسته می دانستند و پیش بینی های جالبی ارائه می کردند.
این نوع افراد، برای شاخص کُل بورس تهران، ارقام در حد ۳ میلیون واحد را پیش بینی می کردند. به نظرم، در آن زمان انتظارات بی پایه و اساس نسبت به رشد بورس ایجاد شده بود.
وقتی چنین وضعی در مورد سهام ایجاد می شود به طور حتم، این نوع انتظارات غیر منطقی در مورد صندوق های سرمایه گذاری به عنوان ابزار مالی، وجود داشت و ممکن است دارندگان این سهام، شناسایی سود نکرده باشند و سهام خودشان را نگه داشته باشند.
*قیمت سهام صندوق دارا یکم از ۲ میلیون تومان اردیبهشت امسال به سه میلیون و ۷۷۹ هزار تومان در روز دوشنبه ۱۲ آبان رسید. از زمان فروش تا الان جمعاً حدود ۸۹ درصد افزایش داشته و از زمان اوج قیمت در مرداد به بعد حدود ۱۴۰ درصد از سود و بازدهی آن از بین رفته است.فکر می کنید قیمت سه میلیون و ۷۷۹ هزار تومان، رقم واقعی قیمت این سهام است یا این که احتمال افزایش قیمت، دوباره وجود دارد؟
-این قیمت نسبت به ارزش ذاتی سهام (NAV) کمتر است و زیر ارزش واقعی است مثل سایر صندوق ها و حتی شرکت های سرمایه گذاری. معمولاً قیمت سهام شرکت های سرمایه گذاری ۷۰ تا ۸۰ درصد ارزش ذاتی سهام بود ولی الان صندوق های بازار با ضریب کمتر از یک معامله می شوند و صندوق دارا یک نیز مستثنی نیست.
*سهام باقیمانده دولتی بانک های صادرات، ملت و تجارت و سهام شرکت های بیمه ای امین و البرز در صندوق دارا یکم عرضه شد. این سهم ها در سال ۱۳۹۹ در بورس مجموعا چه فراز و نشیبی داشتند؟
اگر به طور خاص بخواهیم صحبت کنیم الان سهم بانک ملت، واقعاً ارزنده است. بانک ملت با نرخ دلار ۲۷ یا ۲۸ هزار تومانی، حدود ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ تومان تراز ارزی مثبت دارد و فکر می کنم حدود ۱۷ میلیارد دلار است.
به نظرم، بانک ملت و بیمه البرز، شرکت های ارزنده هستند و با توجه به ریزش اخیر بازار، به قیمت های قابل بررسی رسیده اند. در هفته های قبل که قیمت این سهام بالاتر بود، خرید آنها ریسک داشت ولی الان تک تک سهام این صندوق به جای خوبی رسیده اند، می توانیم بگوییم که صندوق هم دیگر ارزندگی خاص خودش را دارد مخصوصاً الان که زیر ارزش ذاتی سهام (NAV) معامله می شوند.
*از نظر شما ۸۹ درصد رشد قیمت دارا یکم از اردیبهشت به بعد و تا آبان طبیعی تر است تا رشد ۲۳۰ درصدی رمان اوج قیمت در مرداد؟
-به نظرم آن رشد ۲۳۰ درصدی، عددی واقعی نبود و ان موقع نگرانی در مورد ریزش قیمت وجود داشت. خیلی از کارشناسان بازار سرمایه، الان شاکی هستند که چرا بازار ریزش کرده است ولی آن موقع همه می دانستیم که بازار، خیلی رشد کرده و عددها واقعی نیست.
در آن زمان، قیمت سهام خیلی گران بود ولی الان فکر می کنم عددهای منطقی تری داریم. نمی خواهم بگویم خیلی گران است یا خیلی ارزان است ولی عددها واقعاً در حال منطقی شدن هستند. این عددها به نرخ دلار ۲۴ یا ۲۵ هزار تومانی می خورد.
الان قیمت دلار بالاتر است و اگر بایدن پیروز شود و نرخ دلار به ۲۴ هزار تومان برسد، همه چیز با هم تناسب دارد. اگر اتفاقی بیفتد و نرخ دلار به بالای ۳۰ هزار تومان برود، وضع فرق می کند. چون بازار سرمایه نسبت به بازارهای موازی از جمله بازار دلار، بازار ملک یا بازار خودرو، ارزان تر است، آن موقع باید بگوییم قیمت این صندوق ارزان است.
*سهام شرکت های پالایشی با چند ماه تاخیر نسبت به دارا یکم، در شهریور عرضه شد. باید در اوایل آبان خرید و فروش این سهام آزاد می شد ولی تا ۱۲ آبان آزاد نشد. حد سقف خرید ۵ میلیون تومان برای سهام دارا دوم یا پالایشی یکم، بود. الان آن قیمت ۵ میلیون تومان دچار ۱۷ درصد کاهش ارزش شده و ارزش آن به چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تومان کاهش پیدا کرده است. با آن تشویق دولت و حمایت دولت از بورس، این کاهش ارزش صندوق پالایشی یکم را چگونه می شود تحلیل کرد؟
-دولت اگر می خواست از طریق فروش سهام تامین مالی کند، خیلی دیر شروع کرد. قبل از این که شاخص به عددهای خیلی سنگین برسد و وقتی صف سنگین وجود داشت دولت باید عرضه های مناسب و استراتژی مناسب داشته باشد. اگر دولت با حقوقی ها مذاکره می کرد بازار به آن شاخص بالا نمی‌رسید.
دولت باید برای تامین مالی زودتر دست به کار می شد. چرا که هم بیشتر می توانست تامین مالی کند و هم این که بازار به اینجا نمی‌رسید.
*تا الان ۹۰۰ هزار تومان از ارزش سهام صندوق دارا دوم یا همان پالایشی یکم برای هر فرد خریدار از بین رفته است و کسانی که با قیمت ۵ میلیون خریده اند در حال حاضر ضرر کرده اند. آیا این افراد نسبت به دولت بی اعتمادی پیدا کرده اند ویا بی اعتماد می شوند؟
-بی اعتمادی به بازار سرمایه، به نحوی بی اعتمادی به دولت است. در مورد این که بخواهیم بگوییم نسبت به دولت بی اعتماد شده، به طور مستقیم نه ولی اگر افراد نسبت به بازار سرمایه بی اعتماد شوند، نسبت به دولت بی اعتمادند.
دولت در زمان اوج بازار، مردم را تشویق کرد که به بازار سرمایه بیایند یا عرضه سهام شستا را موفقیت دولت دانست. اگر این نوع موارد را در نظر بگیریم به نظر می آید یک مقدار بی اعتمادی به دولت ایجاد شده.
*قرار بود که صندوق دارا سوم تاسیس شود و باقیمانده سهام دولتی شرکت های خودرویی و فلزی عرضه شود. با وضعیتی که به وجود آمده، آیا فکر می کنید دولت این سهام را بفروشد و پذیره نویسی سهام را انجام بدهد یا این که احتمالاً شرایط عوض شده و مناسب برای فروش نیست؟
-بعید می دانم و الان دولت، حتی جسارت این را ندارد که نماد شستا را در بورس باز کند. همین طور دولت می توانست خیلی زودتر نماد دارا دوم را باز کند و تقریباً دو هفته است که پالایشی یک وارد سبد سهام خریداران شده ولی این نماد هنوز بازگشایی نشده است.با توجه به این که دولت حتی جرات بازگشایی نمادهای شاخص ساز را ندارد، بعدی است بتواند دارا سوم را اعلام رسمی کند.
*یعنی ارزش دارا دوم یا پالایشی یکم در صورت بازگشایی، بیش از چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تومان فعلی ریزش خواهد کرد؟
-با توجه به این که پایین تر از ارزش ذاتی سهام، معامله شدن صندوق ها چیز عجیبی نیست، به نظرم کمتر از چهار میلیون و ۱۰۰ هزار تومان خواهد شد.
*به هر حال کسانی که سهام دارا یکم را در اردیبهشت امسال خریده بودند نسبتاً شانس آورده اند و فعلا روی سود هستند و در حال حاضر ۸۹ درصد سود کرده اند
-اگر آن را به شانس تعبیر کنیم، بله و آنها شانس آورده اند. دولت کاری کرد که بی اعتمادی ایجاد شود. در حالی که دولت می توانست بهتر تامین مالی کند و اگر این بی اعتمادی ایجاد نمی شد محیط بازار سرمایه می توانست محیطی باشد که دولت در میان مدت و بلند مدت، به راحتی در آن تامین مالی انجام بدهد.
نظر شما