بازار؛ گروه استانها: بررسی‌ها نشان می‌دهد که بین بازار سکه و ارز، خانه و بورس بین مردم توازنی تقریبی برقرار است اما سکه و خانه با اختلافی اندک بیشترین طرفدار را بین مردم دارد و این نشان می‌دهد که تلاش‌های دولت برای جذب سرمایه‌ها به بورس در سطح استان کم نتیجه بوده است. هر چند بسیاری هم هستند که هنوز بورس را با همه بالا و پائین هایش ترجیح می دهند.
مردم از دارایی‌هایی که خرید می‌کنند دنبال یکی از این سه هدف هستند، ابتدا بحث ذخیره ارزش است یعنی اگر منابع، پس‌انداز و یا پولی دارند که می‌خواهند به دارایی تبدیل کنند به دنبال حفظ ارزش دارایی خود هستند به این معنا که در طول زمان ارزش خود را از دست ندهد و اگر امروز طلا، دلار یا ساختمانی را می‌خرند انتظار دارند که دریک سال آینده ارزش آن حفظ شود و حفظ ارزش یکی از خواسته‌ها و دلایل اصلی خرید دارایی از سوی مردم است.
با افزایش قیمت‌ها، در این شرایط عده‌ای از مردم به سمت بازار مسکن، برخی به سمت بازار سکه و طلا، برخی وارد سرمایه‌گذاری در بازار پرخطر دلار و برخی افراد هم که سواد بورس را دارند وارد بازار سرمایه‌گذاری بورس شده‌اند.
تمایل خراسانی‌ها به سرمایه‌گذاری در حوزه طلا
مدیرکل امور اقتصاد و دارایی خراسان رضوی با بیان اینکه انواع طلا از جمله سکه و زیورآلات نیز از ویژگی با دوام بودن برخوردار است، برای حفظ ارزش پول خود، می‌توانیم از این دارایی در موضوعات مختلف استفاده کنیم و به‌عنوان یک کالای مصرفی از آن کسب مطلوبیت کنیم، گفت: بعد از همه این مواردی که به‌تفصیل به آن اشاره شد می‌توان از تجربه نسلی به‌عنوان یکی از دلایل تمایل مردم به بازار طلا و مسکن اشاره کرد زیرا تجربه پدران ما شاهد این مدعاست که طلا و مسکن در طول زمان ارزش خود را حفظ کرده و رشد چشمگیری نیز داشته‌اند.
امیر رحیمی با بیان اینکه در سال ۹۸ و ۹۹ بازار سرمایه در شرایط مطلوبی قرار گرفت اما به‌جز این بازه زمانی همواره رغبت مردمی به بازار مسکن و طلا بیشتر بوده است و قبل از بازار سرمایه در بیست سال گذشته، ارزهای خارجی نیز مورد استقبال مردم قرارگرفته‌اند، ابراز کرد: ما بنا به دلایلی ازجمله تورم موجود در بازار، شرایط رشد نقدینگی در اقتصاد ایران در چهل سال گذشته که بیش از ۲۷ درصد رشد نقدینگی داشته‌ایم که به‌تبع آن پتانسیل بیش از ۲۷ درصد افزایش قیمت را در بازار دارد لذا تمامی این موارد باعث شده است که خانوارها به این نتیجه برسند که در مقایسه با پس‌انداز خود در بانک‌ها فرصت‌های کسب درآمد بیشتری در بازار ارز، طلا و مسکن دارند.
طلا از جمله سکه و زیورآلات نیز از ویژگی با دوام بودن برخوردار است، برای حفظ ارزش پول خود، می‌توانیم از این دارایی در موضوعات مختلف استفاده کنیم و به‌عنوان یک کالای مصرفی از آن کسب مطلوبیت کنیم
وی افزود: قسمت تأسف‌بار ماجرا این است که در چنین شرایطی بنگاه‌ها، منابعی برای رونق تولید و توسعه کار خود پیدا نمی‌کنند چون هر منبعی وجود دارد خانوار به‌صورت مستقیم به بازارهای موازی وارد می‌شود، از طرفی بنگاه مجبور به کاهش تولید خود می‌شود و گاهی اوقات خانوارها برای اینکه بتوانند دارایی بیشتری را تهیه کنند از مصرف بیشتر امساک می‌کنند و در چنین شرایطی تقاضای خانوار برای محصول کاهش می‌یابد و لذا با کاهش تقاضا بنگاه نیز نمی‌تواند محصول خود را به فروش برساند.
تمایل مردم چیست؟
مدیرکل امور اقتصاد و دارایی خراسان رضوی بیان کرد: خوب است که در اقتصاد خانوارها بخش عمده‌ای از درآمد خود را مصرف کنند و باقیمانده آن را در بانک پس‌انداز کنند که در این صورت بنگاه‌ها می‌توانند از محل پس‌انداز مردم تسهیلات دریافت کنند و با سرمایه‌گذاری و مصرف مردم تولید خود را افزایش دهند و خود این مردم را به‌عنوان شاغلین در بنگاه‌ها بپذیرند این‌یک چرخه کامل و سالم اقتصادی است.
رحیمی با بیان اینکه ر حال حاضر متأسفانه کارکرد نامعقولی میان خانوار و بنگاه رخ‌داده است. نکته جالب همین‌جاست که در شرایط فعلی بنگاه‌ها نیز به‌جای سرمایه‌گذاری، باقیمانده منابع خود را وارد بازار طلا و ارز می‌کنند تا از این بازار عقب نمانند.، بیان کرد: اگر مردم کارکرد ذاتی خود را که مصرف و پس‌انداز است را داشته باشند قطعاً افزایش قیمت‌ها به این شکلی که هم‌اکنون در اقتصاد ایران شاهد آن هستیم رخ نمی‌دهد.
تهرانی ها و سرمایه گذاری
تحقیقات میدانی خبرنگار بازار نشان می دهد تهرانی ها در رده سنی ۲۰ تا ۳۰ سال علاقه بیشتری به سرمایه‌گذاری در بازارهای سرمایه( بورس) و مسکن دارند و بازارهای ارز و مسکن برای رده سنی ۳۰ تا ۴۰ سال جذاب‌تر است و همچنین بازارهای مسکن و سکه وطلا برای رده سنی ۴۰ تا ۵۰ سال و نیز بالای ۵۰ سال جذاب‌تر است.
البته پرسش‌ها نشان می‌دهد، میزان سرمایه‌ای که رده سنی ۴۰ تا ۵۰ سال و نیز ۵۰ سال به بالا برای سرمایه‌گذاری وارد بازار می‌کنند، بیشتر از رده‌های سنی ۲۰ الی ۴۰ سال است، این امر و نیز جذابیت بازار مسکن برای هر چهار رده سنی جالب‌توجه و شاید دلیل افزایش قیمت‌های عجیب‌وغریب و لجام‌گسیخته قیمت مسکن در کشور باشد.
جذابیت بازارها
یک کارشناس و تحلیل‌گر بازار در گفتگو با خبرنگار بازار در خصوص میزان جذابیت بازارهای سرمایه برای رده‌های مختلف سنی و دلیل این امر اظهار داشت: اگر دقت کنید، هرچقدر رده سنی افراد بالاتر می‌رود، جذابیت از بازارهای نوظهوری مانند ارز، پول و سرمایه به‌سوی بازارهای با قدمت بیشتر و باثبات‌تر مانند مسکن و طلا می‌رود.
مسعود مویدی بابیان اینکه قیمت سکه و طلا ارتباط نزدیکی باقیمت ارز دارد، گفت: باور مردم این است، که مسکن و طلا در درازمدت هرگز ضرر ندارد و سرمایه‌گذاری مطمئنی است و به همین دلیل بیشتر به‌سوی این بازارها جذب می‌شوند و نیز اگر دقت کنید، بر میزان علاقه مردم به بازار پول نیز با افزایش سن افزوده می‌شود و دلیل آن نیز این است، که در سنین بالاتر از سودهای بانکی به‌عنوان یک حقوق و مستمری استفاده می‌شود و بعضاً افراد روی آن حساب می‌کنند.
وی گفت: افراد با سن بالاتر ظرفیت ریسک‌پذیری کمتری دارند و از سویی دیگر کمتر و دیرتر با بازارهای جدید وفق پیدا می‌کنند، اما از سویی دیگر جوان‌ترها بازارهایی با هیجان بیشتر، ریسک‌پذیری بالاتر و البته امکان نوسان و سوددهی بیشتر را ترجیح می‌دهند و بسیاری از آن‌ها نیز در این زمینه مطالعه کرده و یا حتی در کلاس‌های آموزشی مرتبط شرکت می‌کنند.
باور مردم این است، که مسکن و طلا در درازمدت هرگز ضرر ندارد و سرمایه‌گذاری مطمئنی است و به همین دلیل بیشتر به‌سوی این بازارها جذب می‌شوند
اقبال مردم تهران
یک کارشناس دیگر بازارهای مالی نیز در خصوص دلایل افزایش اخیر اقبال مردمی به بازار سرمایه گفت: بازار سرمایه در سال جاری سوددهی بیشتری نسبت به بازارهای رقیب داشت و همین امر سبب روی آوردن تعداد بیشتری از سرمایه‌گذاران خرد به‌سوی این بازار شد، چراکه این روزها افزایش قیمت‌ها به نحوی است، که مردم به دنبال حفظ ارزش سرمایه خود و به‌اصطلاح عقب نماندن از تورم هستند.
رحمان خاوری گفت: در ابتدای سال با کنترل حدودی قیمت ارز و سیاست‌های درست، سرمایه‌ها به‌سوی بازار بورس آمد، اما پس‌ازآن شاهد رکود در بازار بورس و برخی بازارسازی هایی که منشا دولتی داشت، بودیم، که در ادامه رشد قیمت ارز و به‌تبع آن طلا، سرمایه‌ها از بازار بورس خارج و به‌سوی طلا و ارز رفت.
وی بابیان اینکه بازار مسکن علاقه‌مندان خاص خود را دارد، گفت: در کمتر موردی می‌توان دید، که سرمایه از بازار مسکن خارج و به‌سوی بازارهایی چون طلا، ارز، پول و بورس برود و اصولاً باید این بازارها به‌طور جداگانه‌ای از بازار مسکن بررسی شود.
مرکزی و جذابیت های بازار
جذابیت بازارهای سرمایه‌گذاری در استان مرکزی مانند دیگر نقاط کشور بین بازارهای معمولی چون خودرو، مسکن، طلا و ارز و بورس و ... متغیر است اما کدام یک از این بازارها برای مردم استان، دارای جذابیت‌های بیشتری هستند.
سینا کرمانیان یکی از فعالان خریدوفروش خودرو در اراک در گفتگو با خبرنگار بازار، در خصوص وضعیت اقتصادی و سرمایه‌گذاری اظهار داشت: حال‌وروز این روزهای کرونایی و اقتصاد وحشت‌زده اصلاً معلوم نیست، پیش‌ازاین‌ها تا حدودی می‌توانستیم حداقل در حوزه خودرو پیش‌بینی و اظهارنظرهایی داشته باشیم و با خریدوفروش سودی ببریم اما اکنون با بازار فعلی و سخت‌گیری‌هایی که وجود دارد دیگر این مورد میسر نیست.
کرمانیان در خصوص وضعیت سرمایه‌گذاری در حوزه خودرو گفت: با بالا رفتن قیمت خودرو بسیاری از افراد یک‌شبه پول هنگفتی نصیبشان شده و کسانی که جیبشان از قبل پر بوده و خودرو خریده‌اند جیبشان پرتر شده و مردم عادی هم که به‌زور و با پس‌انداز می‌خواستند یک خودرو بخرند دیگر توان خرید ندارند، تا سال گذشته بسیاری از افراد بودند که در این حوزه سرمایه‌گذاری می‌کردند اما با وضعیت کنونی تعداد این افراد بسیار کاهش داشته است.
سرمایه گذاری بجای بورس
حسین مظاهری یکی از متخصصان بازار بورس در پاسخ به این سؤال خبرنگار بازار، که چرا مردم به‌جای بورس و سرمایه‌گذاری در تولید به سمت بازارهای دیگر مثل طلا و ارز سوق پیدا می‌کنند بیان داشت: اصطلاحاتی در علم اقتصاد وجود دارد که قانون هستند مثل «عرضه و تقاضا» و این موضوع یکی از مبانی اصلی علم اقتصاد محسوب می‌شود.
این کارشناس بازار بورس بابیان اینکه بورس ایران یک بازار نوپا بوده و اطلاعات عامه مردم نسبت به آن محدود و البته کم‌تجربه است گفت: «بورس نیویورک» یا همان «وال‌استریت» بیش از یک قرن است که فعالیت دارد و تجربه سنگینی در این زمینه در اختیار جهان قرار داده است که این خود کمک بزرگی برای بازارهای تازه‌کار این‌چنینی محسوب می‌شود و در این راستا عامه مردم آمریکا می‌دانند که سرمایه‌گذاری در بازار بورس، سرمایه‌داری است و بعد از بررسی، یک یا چند سهم را خریده و در آن سرمایه‌داری می‌کنند یعنی برای مدت تقریباً طولانی و بنا بر نیاز و استراتژی معامله آن را نگه می‌دارند.
بورس ایران یک بازار نوپا بوده و اطلاعات عامه مردم نسبت به آن محدود و البته کم‌تجربه است
وی بابیان اینکه یکی از مواردی که در عرصه سهام و بورس به آن توجه شده و تقریباً همه جای دنیا کاربرد دارند «زودبازده» و یا «دیر بازده» بودن سهم است افزود: مردم کشورهای بورس‌های تازه حرفه‌ای شده انتظار سرمایه‌گذاری زودبازده دارند، اما این کار مختص اصطلاحاً سفته‌بازها و نوسان گیران است، که این کار خود موجب بی‌ثباتی می‌شود که من شخصاً با آن مخالف هستم، اما نفس اقتصاد با این عملیات موافق است و این در حالی است که بازار بورس بازاری با بازدهی حداقل میان‌مدت و بلندمدت است که این خود انتظار اکثریت مردم با اطلاعات عام از بورس را برآورده نمی‌کند.
اتفاقات سیاسی و سرمایه گذاری
یکی دیگر از کارشناسان اقتصادی بازار بورس با اشاره به اینکه بازارهای دلار، ارز، طلا و بورس این روزها به اتفاقات سیاسی گره‌خورده و اغلب مردم اتفاق‌نظر دارند که در صورت روی کار آمدن فلان شخص بازار بورس رشد خوبی خواهد داشت و با انتخاب شخص دیگر بازار در رکود فرو می‌رود گفت: این بازار هم‌اکنون در حال توقف است و فعالیت‌ها متوقف‌شده‌اند و قیمت‌ها فضایی و روی کاغذ می‌مانند، چراکه عرضه وجود دارد اما تقاضایی نیست که عرضه‌ها را بپوشاند، به‌طور مثال قیمت فضایی پراید و یا دلار کنونی که همچنان در حال افزایش قیمت است، عرضه می‌شوند اما تقاضا و خرید کم است.
رضا تقوی ، در پاسخ به این سؤال که چرا در ایران به‌جای اینکه طلا و مسکن در ید اختیارات دولت باید در اختیار مردم است و بورس در دست دولت قرارگرفته است اظهار داشت: با شیوع کرونا و شدیدتر شدن تحریم‌ها تنها راه نجات و کورسوی امید برای اقتصاددانان کشور استفاده از پتانسیل و ظرفیت مغفول مانده بازار بورس بود که به مدد آن بتوانند اندکی از هزینه‌ها و کسری‌های بودجه را جبران کنند درصورتی‌که مداخله بی‌مورد دولت مخرب اقتصاد سالم است و ازآنجاکه بسیاری از شرکت‌های بورسی دولتی بوده و هستند این مداخله پررنگ‌تر شده است.
وی با اشاره به اینکه با کاهش نرخ سود بانکی دولت به دنبال هدایت سرمایه و نقدینگی‌ها به سمت بورس بوده است و دیدیم که نقدینگی‌ها از بانک خارج شدند، گفت: چون ورود به بورس برای کسانی که سرمایه‌های خود را از بورس خارج می‌کنند همواره با تردید و ریسک زیاد همراه بوده است به‌ناچار وارد بازارهای دیگر مثل طلا و دلار و سکه می‌شوند که این مورد طی ماه‌های اخیر به‌خوبی قابل‌مشاهده بوده است.
سبقت خانه از بورس و طلا در سمنان
بررسی‌ها نشان می‌دهد که بین بازار سکه و ارز، خانه و بورس بین مردم استان سمنان توازنی تقریبی برقرار است اما سکه و خانه با اختلافی اندک بیشترین طرفدار را بین مردم دارد و این نشان می‌دهد که تلاش‌های دولت برای جذب سرمایه‌ها به بورس در سطح استان کم نتیجه بوده است. یک هم استانی در پاسخ به جذابیت کدام نوع سرمایه‌گذاری برای شما بیشتر است، به خبرنگار بازار، گفت: قطعاً مسکن و سکه بدون شک پاسخ این سؤال در برهه کنونی همین است اگرچند ماه پیش این سؤال پرسیده می‌شد شاید بورس را نیز انتخاب می‌کردم اما امروز در وهله نخست مسکن و در وهله بعد طلا و ارز.
علی‌محمد ابراهیمی بابیان اینکه قیمت مسکن در سال‌های اخیر اصلاً کاهش نیافته بلکه به‌صورت صعودی مسیر سربالایی را طی می‌کند، گفت: کدام بازار به‌اندازه مسکن می‌تواند سود بدهد؟ خانه‌ای که من در سال ۶۹ با یک‌میلیون تومان ساخته‌ام امروز سه میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان قیمت دارد این در حالی است که سه سال پیش قیمتش ۴۰۰ میلیون تومان هم نبود. کجا بورس می‌تواند چنین رشدی کند؟
وی می‌افزاید: موضوع بعد ریسک است من اصلاً به بورس اعتماد ندارم زیرا فکر می‌کنم یک نوع نمایش در پس آن قرار دارد که دولت و شرکت‌ها بیشتر از مردم سود می‌کنند نمونه آن سودها و نقدینگی است که مردم در چهار ماه اول سال ۹۹ نصیب خود کردند و گویا قرار است تا قران آخر آن را ضرر دهند!
اعتماد به مسکن
دیگر هم استانی نیز چنین نظری دارد. حسین شاه‌حسینی بابیان اینکه من در بورس کار می‌کنم اما اگر بخواهم منصفانه قضاوت کنم قطعاً بازار مسکن دارای اعتماد بیشتری است و پس‌ازآن طلا و سکه و ارز هستند که بیشترین سود را می‌دهند، می گوید: مسکن تداوم بیشتری نسبت به دیگران دارد.
شاه‌حسینی گفت: مردم سرمایه میلیاردی برای حضور در بازار مسکن را ندارند وگرنه شک نکنید اگر نقدینگی مردم به سطح بازار مسکن می‌رسید لحظه‌ای درنگ نمی‌کردند و خریدوفروش خانه یک‌باره اوج می‌گرفت و خانه‌ها به ۱۰۰ میلیارد تومان هم می‌رسید.
وی افزود: مردم حق‌دارند من می‌خواهم از شما بپرسم که در این‌یک دهه اخیر شما چه زمانی سراغ دارید که مسکن ارزان شده باشد ؟ سؤال دیگر اینکه چه زمان شاهد بوده‌اید که طلا ارزان شود؟ حال به این سؤال پاسخ دهید که بورس و سرمایه‌گذاری‌هایی که دولت در میان است مثل اوراق قرضه و ... چه زمان سود بازارهای هم‌طراز را داشته‌اند؟ مسلماً هیچ بازاری بازار مسکن نمی‌شود اما تأکید می‌کنم ورود به آن نیازمند سرمایه زیادی است.
مردم حق‌دارند من می‌خواهم از شما بپرسم که در این‌یک دهه اخیر شما چه زمانی سراغ دارید که مسکن ارزان شده باشد ؟ سؤال دیگر اینکه چه زمان شاهد بوده‌اید که طلا ارزان شود؟ حال به این سؤال پاسخ دهید که بورس و سرمایه‌گذاری‌هایی که دولت در میان است مثل اوراق قرضه و ... چه زمان سود بازارهای هم‌طراز را داشته‌اند؟ مسلماً هیچ بازاری بازار مسکن نمی‌شود
اشتیاق مردم به خانه
اظهارنظرهای غیرمنطقی نیز در بین مردم دیده می‌شود مثلاً یکی از شهروندان استان سمنان به خبرنگار بازار، می‌گوید: اگر شما گزینه هیچ‌کدام را داشتید من آن را انتخاب می‌کردم زیرا اصلاً اعتمادی به هیچ سرمایه‌گذاری ندارم.
محمدحسن تیموری بابیان اینکه بازار مسکن اولاً سرمایه‌ای چند میلیارد تومانی می‌خواهد و وقتی صاحب‌خانه‌ای می‌شوی دیگر مشتری ندارد! دلار و سکه هرلحظه ممکن است سقوط کنند کافی است یک اتفاقی در جهان رخ دهد مثلاً انتخابات آمریکا و درنهایت بورس هم دخالت‌های دولتی نمی‌گذارد که رشد کند از سوی دیگر اصلاً تولیدی در استان و کشور وجود ندارد که بخواهد تولید و بورس را رونق دهد.
وی می‌افزاید: این اندک سرمایه‌هایی هم که مردم با بورس جمع کردند به دلیل نداشتن پشتوانه درست درزمینهٔ تولید به صفر نزدیک خواهد شد از سوی دیگر مسکن این روزها خریدار ندارد و به‌جز سه الی چهار درصد مردم متمول استان دیگر چه کسی می‌تواند این روزها خانه بخرد؟ درنتیجه معقولانه‌ترین حالت به نظر من دلار است هرچند آن را هم نمی‌پسندم و پاسخ من بازهم هیچ‌کدام محسوب می‌شود.
اعتماد مردمی
در بین اظهارنظرهای بالا می‌توان چند کلیدواژه را دریافت. نخست اعتماد مردم به بازارهای سرمایه‌گذاری هم‌طراز که به نظر می‌رسد به دلیل رشد فزاینده قیمت‌ها کفه ترازو را به نفع بازار و سکه و دلار کند اما دیگر کلیدواژه دولت است که به‌زعم بسیاری کارشناسان نتوانسته شرایط اقتصادی را به‌خوبی مدیریت کند.
دیگر کلیدواژه مهم در این گزارش رشد است که مدت‌ها است در بازار مسکن و خانه و دلار و طلا دیده می‌شود مقوله‌ای که بورس در مقطعی از آن برخوردار می‌شود و در مقطع دیگر خیر! به نظر می‌رسد شرایط امروز نوعی سرمایه‌گذاری احساسی مضر را برای اقتصاد کشور فراهم کرده است.
نظر شما