سهیلا روزبان؛ بازار: صادرات ایران در سال ۲۰۱۹ حدود ۵۵ درصد نسبت به سال ۲۰۱۵ کاهش یافته است. واردات هم نسبت به سال‌های قبل خیلی اوضاعش روبراه نیست و طبق گزارش ورلد اکسپورت در سال گذشته میلادی حدود ۳۲ درصد نسبت به ۴ سال قبل تر از آن افت کرده است. در حالی آمارها از حال ناخوش تجارت خارجی ایران حکایت می‌کند که سخنگوی گمرک معتقد است مقایسه صادرات و واردات ایران در سال گذشته با سالی که برجام در آن اتفاق افتاده مقایسه نادرستی است.
روح اله لطیفی به بازار می‌گوید: هم اکنون شرایط اقتصادی کشور همانند شرایط جنگی است، تحریم‌های اقتصادی به اوج خود رسیده و نقل و انتقال پول به سختی صورت می‌گیرد و سیستم مالی دنیا به روی اقتصاد ایران کاملا بسته است. به همین دلیل میزان صادرات کالا کمتر شد۴ه است. جدای از این به دلیل شرایط تحریمی بخش بیشتری از نیازمان را از محل تولیدات داخلی تامین می‌کنیم و همین مساله در روند کاهشی صادرات بی تاثیر نبوده است. در حالیکه در سال بررسی شده به دلیل برجام شاهد گشایش های اقتصادی بودیم. نقل و انتقال ارز امکان پذیر بود و محدودیتی در تجارت با ایران وجود نداشت.
صادرات ایران در سال ۲۰۱۹ حدود ۵۵ درصد نسبت به سال ۲۰۱۵ کاهش یافته است. اما سخنگوی گمرک می گوید: این مقایسه درستی نیست. هم اکنون شرایط اقتصادی کشور همانند شرایط جنگی است، تحریم‌های اقتصادی به اوج خو رسیده و نقل و انتقال پول به سختی صورت می‌گیرد و سیستم مالی دنیا به روی اقتصاد ایران کاملا بسته است. در حالیکه در سال بررسی شده به دلیل برجام شاهد گشایش های اقتصادی بودیم
هرچند که این مقام مسئول در گمرک سعی دارد که نصف شدن صادرات کشور را به عواملی بیرونی ربط دهد، اما رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت مشکل اصلی را در نبود برنامه ریزی برای توسعه تجارت می‌داند. کیومرث فتح اله کرمانشاهی به بازار می‌گوید که هیچ برنامه‌ریزی برای توسعه صادرات و افزایش بازارهای صادراتی نداریم. اتفاقی کالا صادر می‌کنیم و نمی دانیم که اولویت اصلی صادرات کشور چه کالایی است. در مجموع می‌توان گفت که بدون هیچ گونه هیچ استراتژی در این بخش حرکت می‌کنیم.
او گریزی هم به وضعیت تجارت خارجی در سال‌های گذشته زد و گفت: در سال ۹۳ حجم تجارت خارجی بدون نفت کشور ۱۰۳ میلیارد دلار بود. اگر طبق برنامه ششم توسعه هر سال تنها ۱۰ درصد به تجارت کشور افزوده شده بود، امروز میزان تجارت غیر نفتی ما از مرز ۱۷۰ میلیارد دلار هم گذر کرده بود. اما نداشتن برنامه ریزی موجب شده که نه تنها رشد نداشته باشیم بلکه تجارتمان در سال گذشته حدود ۱۸ درصد نسبت به آن سالها کاهش پیدا کرده است. به عبارت دیگر نه تنها برنامه ای نداشته‌ایم بلکه به تکالیفی که برنامه ششم توسعه دولت را مکلف به اجرای آن کرده هم هیچ توجهی نشده است.
در سال ۹۳ حجم تجارت خارجی بدون نفت کشور ۱۰۳ میلیارد دلار بود. اگر طبق برنامه ششم توسعه هر سال تنها ۱۰ درصد به تجارت کشور افزوده شده بود، امروز میزان تجارت غیر نفتی ما از مرز ۱۷۰ هزار میلیارد دلار هم گذر کرده بود. اما نداشتن برنامه ریزی موجب شده که نه تنها رشد نداشته باشیم بلکه تجارتمان در سال گذشته حدود ۱۸ درصد نسبت به آن سالها کاهش پیدا کرد
تجارت ایران باید ۳۸۰ میلیارد دلار باشد تا ۸۵ میلیارد
آمارهای اعلامی از طرف گمرک نشان می‌دهد که ایران در سال گذشته حدود ۴۱.۳ میلیارد دلار صادرات و ۴۳.۷ میلیارد دلار هم واردات داشته است. در حالی مجموع تجارت ایران در سال ۹۸ حدود ۸۵ میلیارد دلار را اعلام شده که معاون اسبق سازمان توسعه تجارت ایران معتقد است سهم واقعی ایران از تجارت جهانی باید ۳۸۰ میلیارد دلار باشد. به گفته او، ایران سهمی حدود یک درصدی از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده و متناسب با این باید یک درصد از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهد.
ایران سهمی حدود یک درصدی از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده و متناسب با این باید یک درصد از تجارت جهانی را به خود اختصاص دهد. با این فرمول باید تجارت ایران به ۴ تا ۵ برابر مقدار فعلی یعنی ۳۸۰ تا ۳۸۰ میلیارد دلار برسد
افت ۴۰ درصدی تجارت نسبت
اما در حالی متولی اسبق توسعه تجارت ایران معتقد است که تجارت ایران باید به ۴ تا ۵ برابر مقدار فعلی افزایش یابد که افت صادرات و واردات ایران در ۵ ماهه نخست امسال خبر می‌دهد. البته افت تجارت تنها محدود به ایران نیست. بر اساس گزارشی که سازمان تجارت جهانی در بهار امسال منتشر کرد پیش بینی می‌شود که تجارت دنیا در سال ۲۰۲۰ بین ۱۳ تا ۳۳ درصد کاهش یابد. اما متولی اسبق سازمان توسعه تجارت وضعیت بدتری را برای اقتصاد ایران متصور است و از احتمال ۴۰ تا ۴۵ درصد حجم تجارت کشور در سال جاری سخن می‌گوید.
تجارت دنیا در سال ۲۰۲۰ بین ۱۳ تا ۳۳ درصد کاهش می‌یابد. اما متولی اسبق سازمان توسعه تجارت وضعیت بدتری را برای اقتصاد ایران متصور است و از احتمال ۴۰ تا ۴۵ درصد حجم تجارت کشور در سال جاری سخن می‌گوید
رشد قیمت دلار، صادرات را افزایش می‌دهد؟
تجارت کالایی ایران با سایر کشورها در ۵ ماهه نخست سال حدود ۲۴.۶ میلیارد دلار بوده که نسبت به ارزش ۳۵.۶ میلیارد دلاری تجارت ایران در ۵ ماهه نخست سال ۱۳۹۸ حدود ۳۱ درصد کاهش داشته است. بررسی انجام شده در سوی اتاق بازرگانی تهران از صادرات ۱۰.۹ میلیارد دلاری کالاهای غیر نفتی و واردات ۱۳.۷ میلیارد دلاری واردات حکایت می‌کند. اما در حالی تراز تجاری ایران منفی ۲.۹ میلیارد دلار است که سخنگوی گمرک معتقد است رشد قیمت ارز پتانسیل افزایش صادرات را در کشور ایجاد کرده است. او می‌گوید: در حال حاضر اختلاف زیادی بین ارزش ریال و سایر ارزها همچون دلار و یورو وجود دارد به همین دلیل توجیه اقتصادی صادرات بسیار بالا رفته است.
با این وجود رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت نگران روی دیگر گرانی دلار برای تجارت کشور است. او می‌گوید: قیمت ارز همانند یک چاقوی دو لبه است. افزایش قیمت ارز به نفع صادرات و به زیان واردات است. البته به شرطی اینکه مشکل تولید در کشور حل شده باشد. در حال حاضر بسیاری از تولیدکننده‌ها در تامین مواد اولیه خود به مشکل برخورده و قادر به ادامه حیات نیستند. از آن سو با تصمیم‌های خلق الساعه ای که هر روز گرفته می‌شود، نفس کشیدن را برای صادرکننده سخت کرده‌ایم. ضمن اینکه صادرکنندگان را متخلف ارزی نشان می دهیم و حرف از محکومیت صادرکنندگانی می زنیم که به دلیل کوتاهی های مسئولین موفق به انتقال ارز خود نشده‌اند.
او معتقد است، در حال حاضر مهم‌ترین عاملی که می‌تواند به توسعه تجارت کشور کمک کند حذف قوانین غیر ضرور و بهبود فضای کسب و کار و البته ایجاد ثبات در بهای ارز است.
در ۵ ماهه نخست امسال ۸۵ درصد واردات صورت گرفته مربوط به دو گروه اول و دوم وارداتی بوده است. این دو گروه شامل کالاهای اساسی و مواد اولیه و مرتبط با تولید است. ۱۵ درصد دیگر واردات هم مربوط به گروه سوم است
واردات هدفمند شده است
بخش دیگری از گزارش اکسپورت ورلد مربوط به واردات است آنگونه که در این گزارش آمده واردات کشور حدود ۳۲ درصد کاهش یافته است. افتی که سخنگوی گمرک دلایل جالبی برای آن بیان می‌کند. او می‌گوید: واردات ما در حال حاضر هدفمند تر شده است. سال ۲۰۱۵ یا همان ۹۳ تا ۹۴ مذاکرات هسته ای به نوعی به نتیجه رسیده بود و گشایش‌هایی اقتصادی در کشور ایجاد شده بود. به همین دلیل شرایط ارزی کشور در شرایط بسیار مناسبی قرار داشت. در آن سالها حتی شاهد واردات کالاهای لوکس و غیر ضرور و کالاهایی که مشابه داخلی داشتند، به کشور بودیم.
به گفته لطیفی، در ۵ ماهه نخست امسال ۸۵ درصد واردات صورت گرفته مربوط به دو گروه اول و دوم وارداتی بوده است. این دو گروه شامل کالاهای اساسی و مواد اولیه و مرتبط با تولید است. ۱۵ درصد دیگر واردات هم مربوط به گروه سوم است.
او با بیان اینکه در یک سال گذشته واردات ۲۵۰۰ ردیف تعرفه ای ممنوع شده است، گفت: در حال حاضر وارداتی به اسم کالای لوکس و غیر ضرور و کالاهایی که مشابه آن را در داخل داریم، وجود ندارد. به عبارت دیگر واردات به نوعی مدیریت شده است.
فرصت کرونا برای واردات ماشین آلات ارزان قیمت
لطیفی در حالی نسبت به کاهش واردات ابراز رضایت می‌کند که معاون اسبق سازمان توسعه تجارت معتقد است کاهش واردات هوشمندانه خود می‌تواند منجر به افت تولید شود. کرمانشاهی ادامه داد : قرار نیست در شرایط تحریم کالای لوکس وارد کشور شود. ابزارهای همچون تجارت بدون انتقال ارز، مثل ورود موقت، مثل ترانزیت را باید در کشور اجرایی کرد. اما اصولا برای این بخش از تجارت خارجی برنامه ای وجود ندارد.
به گفته او، ما وقتی صحبت از واردات کالا می‌کنیم منظور واردات مواد اولیه است ماشین آلات، قطعات یدکی و تجهیزات است. چطور می‌توان واردات مواد اولیه و واسطه ای نداشت و انتظار رشد و جهش تولید را داشت.
رئیس اسبق سازمان توسعه تجارت نه تنها کاهش واردات را به نفع اقتصاد کشور نمی داند، بلکه پاندمی ایجاد شده فرصتی برای افزایش واردات می‌داند. او در توضیح ادعای خود گفت: به دلیل رکودی که در اقتصاد جهانی حاکم است بسیاری تولیدکنندگان ماشین آلات و تجهیزات خود را با قیمت کمتری عرضه می‌کنند و ایران می‌توانست از این فرصت استفاده کرده و مواد اولیه یا تجهیزات مورد نیاز خود را با قیمت ارزان تری خریداری و وارد کشور کند.
تجارت ایران که در سال های گذشته از نبود مدیریت و برنامه ریزی رنج می برده، حالا میزبان مهمان ناخوانده ای شده است. در ماه های گذشته در بسیاری از روزها شاهد بسته بودن مرزهای تجاری خود و تشکیل صف های طولانی کامیون‌ها در پشت مرزهای کشور بودیم. برخی از محموله های صادراتی (فرآورده های نفتی) روزها و هفته‌ها بلاتکلیف پشت مرزها ماندند و برخی دیگر هم تن به امحای دردناک محصولات صادراتی(امحای هندوانه های صادراتی ایران در مرز ترکیه) خود در مرزهای مشترک دادند. بدون شک اگر چاره ای نیاندیشیم باید با رویای توسعه صادراتی خود خداحافظی کنیم.
نظر شما