بازار؛ گروه استانها: هر چند که طی سال جاری در خراسان جنوبی شاهد بارندگی‌های خوبی بوده‌ایم ولی به گفته کارشناسان و مسئولان هنوز در سفره‌های آب زیرزمینی تغییرات خاصی ایجاد نشده است و برای کاهش مصرف آب مردم باید همکاری داشته باشند و در بخش کشاورزی نیز تغییراتی ایجاد شود چرا که بر اساس آمار و ارقام اعلامی بیشترین مصرف آب استان در بخش کشاورزی است.
یکی از چالش‌های مهم خراسان جنوبی در حوزه کمبود آب است که برای مدیریت آن باید برنامه‌ریزی هایی در نظر گرفته شود و عده ای مقصر اصلی را حوزه کشاورزی می‌دانند و این در حالی است که مسئولان بخش کشاورزی این موضوع را قبول ندارند.
تغییرات در بخش کشاورزی
دانشیار علوم و مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند در گفتگو با بازار در زمینه خشکسالی و کم آبی در خراسان جنوبی عنوان کرد: بارش‌های خوب دو سال اخیر باعث شده است که در آبخوان‌های کشور و استان شاهد افت نباشیم و در بسیاری از دشت‌های بحرانی شاهد ثابت بودن سطح آب زیرزمینی باشیم.
علی خاشعی سیوکی تأکید کرد: از آنجایی که خشکسالی‌ها و برداشت بی رویه از منابع آبی زیرزمینی قریب به ۴۰ سال ادامه داشته است برای اینکه سفره‌های آب زیرزمینی تقویت شوند باید حدود ۴۰ سال به همین گونه، بارندگی داشته باشیم و برداشت از منابع آبی را کاهش دهیم تا شاهد افزایش سطح آب زیرزمینی باشیم.
به گفته وی در همین راستا باید بگوییم هنوز با مشکل کم آبی و خشکسالی رو به رو هستیم و باید در کشاورزی که بیشترین مصرف آب را به خود اختصاص داده است، تغییراتی ایجاد کنیم.
تنش آبی در برخی از شهرهای خراسان جنوبی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان جنوبی در گفتگو با بازار گفت: در پی شیوع ویروس کرونا و فصل گرما تاکنون حدود ۱۵ درصد افزایش مصرف آب، نسبت به مدت زمان مشابه را داشته‌ایم.
تأمین آب شهرهای استان در حال حاضر توسط ۱۳۶ حلقه چاه فعال انجام می‌شود که با اقدامات انجام شده بر روی منابع تأمین آب موجود در راستای پایدار سازی تأسیسات و همینطور مدیریت تقاضا با اصلاح، نشت‌یابی و رفع نشت شبکه‌های توزیع تا حدودی میزان تولید آب مدیریت شده است
حسن امامی تصریح کرد: تأمین آب شهرهای استان در حال حاضر توسط ۱۳۶ حلقه چاه فعال انجام می‌شود که با اقدامات انجام شده بر روی منابع تأمین آب موجود در راستای پایدار سازی تأسیسات و همینطور مدیریت تقاضا با اصلاح، نشت‌یابی و رفع نشت شبکه‌های توزیع تا حدودی میزان تولید آب مدیریت شده است.
وی ادامه داد: در صورت عدم بروز مشکلات پیش بینی نشده از جمله قطع برق طولانی مدت، طوری برنامه‌ریزی شده است که خللی در تأمین آب شرب مردم به وجود نیاید.
وی اعلام کرد: در تعدادی از شهرهای استان از جمله شهرهای بیرجند، طبس گلشن، فردوس و قاین با توجه به شرایط اقلیمی و خشکسالی‌های پی‌درپی و افت سطح منابع آب زیرزمینی، امکان بهره برداری از چاه‌ها بر اساس دبی مجاز پروانه‌های بهره برداری وجود نداشته و میزان تولید آب چاه‌ها کمتر از حد مجاز است.
وی تصریح کرد: جابه‌جایی، احیا و باز سازی چاه‌ها برای تعدادی از منابع انجام و همچنان در دستور کار است و در بعضی از شهرهای کوچک استان که به دلیل تک منبع بودن نگرانی‌هایی وجود دارد، اخذ مجوزهای چاه جدید و افزایش حجم ذخیره سازی با احداث مخازن آب در برنامه کاری است.
به گفته وی همچنین در شهر بیرجند پروژه‌های جابه‌جایی، احیا و بازسازی برای تعدادی از چاه‌ها انجام شده که افزایش دبی بهره‌برداری را در پی داشته است و در راستای مدیریت تقاضا و کاهش هدر رفت آب نیز پروژه‌های اصلاح شبکه، نشت‌یابی و رفع نشت شبکه‌ها، بازسازی انشعابات دارای نشت و تراکم اتفاقات از چند سال قبل در برنامه کاری بوده و همچنان در دست اجرا است.
وی عنوان کرد: با اقدامات انجام شده و همراهی مردم در مصرف آب مشکلی در تأمین آب در فصل تابستان نخواهیم داشت.
امامی افزود: در تعدادی از شهرهای استان در وضعیت تنش آبی هستیم (شرایطی است که منابع آبی موجود برای تأمین آب، معادل میزان آب مورد نیاز در اوج مصرف باشد) اما با اقدامات انجام شده و در دست اقدام برای پایدار سازی منابع و همینطور تأمین تعدادی مولد برق اضطراری برای مواقع قطع برق امیدواریم با همکاری سایر سازمان‌ها از جمله شرکت آب منطقه‌ای و شرکت توزیع برق استان مانند گذشته، در تابستان سال جاری نیز با مشکل کمبود آب مواجه نشویم.
۹۲ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب شهری خراسان جنوبی با بیان اینکه منابع تأمین آب استان از چاه‌های عمیق آب شرب است و فقط در شهر طبس از منابع آب سطحی (سد نهرین) قسمتی از آب مورد نیاز تأمین می‌شود، عنوان کرد: بیشترین مصرف آب در استان با ۹۲ درصد مصرف، مربوط به بخش کشاورزی است.
بارندگی‌های مناسبی که در دو سال گذشته شاهد آن بودیم تأثیر مثبتی در کاهش افت سفره‌های زیرزمینی داشته است اما چون میزان برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی بیشتر از ظرفیت تغذیه آن می‌باشد دچار کسری منابع آب زیرزمینی هستیم
امامی تصریح کرد: بارندگی‌های مناسبی که در دو سال گذشته شاهد آن بودیم تأثیر مثبتی در کاهش افت سفره‌های زیرزمینی داشته است اما چون میزان برداشت از سفره‌های آب زیرزمینی بیشتر از ظرفیت تغذیه آن می‌باشد دچار کسری منابع آب زیرزمینی هستیم.
به گفته وی راهکار مؤثر، تنها مدیریت مصرف به ویژه در حوزه کشاورزی است چرا که با توجه به اینکه بزرگترین مصرف کننده است و با توجه به برنامه سازگاری که تدوین شده این بحث هم مدیریت خواهد شد و در یک برنامه کوتاه و بلندمدت موضوع بهبود بیلان سفره‌های آب زیرزمینی جبران خواهد شد.
۳۱درصد آب خراسان جنوبی هدر می رود
وی اظهار کرد: در بخش آب شرب مصرفی مردم نیز فرسودگی شبکه عامل اصلی هدر رفت آب بوده که رفع این مشکل و رسیدن به استانداردهای کشوری نیازمند اعتبارات خاص و ویژه است.
امامی گفت: هدر رفت آب در استان ۱۰ درصد از میانگین کشوری بالاتر است و تلاش ما این بوده که با اجرای برنامه کوتاه‌مدت در خصوص اصلاح و بازسازی شبکه‌ها و خطوط انتقال به میانگین کشوری برسیم.
مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب خراسان جنوبی با بیان اینکه بخش عمده‌ای از منابع آبی خراسان جنوبی غیر کیفی است گفت: از سوی دیگر به دلیل عمر شبکه و فرسودگی لوله‌ها ۳۱ درصد آب استان نیز هدر می‌رود.
آمار ۹۲ درصدی مصرف آب در بخش کشاورزی را قبول نداریم
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی هم در زمینه مصرف آب بخش کشاورزی و مدیریت منابع آب در گفتگو با بازار عنوان کرد: بر اساس آخرین آماری که عنوان کرده‌اند حدود ۹۱.۵۸ درصد مصرف آب در بخش کشاورزی است که به این آمار اعتراض داریم.
محمد اکبری با بیان اینکه در استان سه هزار و ۲۰۰ حلقه چاه داریم و از این تعداد ۲۲۴ حلقه چاه در بخش کشاورزی استفاده می‌شود، گفت: این نشان می‌دهد باقی منابع آبی در سایر بخش‌ها مصرف می شود.
وی با اشاره به کنتور گذاری چاه های کشاورزی گفت: نصف ذخیره آبی را مصرف می‌کنیم و در بخش مدیریت آب، امور آب سخت گیری هایی داشته‌اند و قوانینی را در نظر گرفته‌اند.
وی عنوان کرد: در همین راستا برای جلوگیری از تبخیر آب و مدیریت آب تا زمین‌های کشاورزی، سطح آبیاری نوین را افزایش داده‌ایم و لوله گذاری انجام شده است.
جهش تولید در محصولات
معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصادی سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به اینکه در حجم محصولات خود به دنبال جهش تولید هستیم، گفت: جهش تولید به این معنا است که بهره‌وری از سطح زیر کشت را افزایش دهیم و اگر در هر متر مکعب ۷۰۰ تن محصول داشته‌ایم در سال ۹۹ به ازای هر متر مکعب یک میلیون تن بهره‌وری داشته باشیم.
طرح سازگاری با کم آبی و اجرای نهضت گلخانه‌ای در راستای مدیریت منابع آبی و افزایش بهره وری اجرا می شود
اکبری افزود: طرح سازگاری با کم آبی و اجرای نهضت گلخانه‌ای در راستای مدیریت منابع آبی و افزایش بهره وری اجرا می شود.
وی اظهار کرد: گلخانه‌ها برای کشاورزان و سرمایه گذاران سودآوری زیادی دارد چرا که در همان مقدار سطح می‌توانند چندین برابر بهره‌وری داشته باشند.
به گفته وی اکنون در بخش گلخانه داری در حال اجرای تأمین زیرساخت‌ها هستیم که ۸ گلخانه آماده شده است و در کنار گلخانه‌های قدیمی، گلخانه‌های جدید داریم و با تفاهم نامه‌ای که استانداری خراسان جنوبی و جهاد کشاورزی استان با شرکت شهرک‌های گلخانه‌ها داشته است، ۱۹۰ میلیارد تومان برای توسعه این بخش در نظر گرفته شده است.
به گفته وی ۱۴۰ میلیارد این اعتبارات از محل اعتبارات شرکت شهرک‌های گلخانه‌ای کشور و مابقی از محل اعتبارات استانی تأمین می‌شود.
وی ادامه داد: تاکنون حدود ۸ میلیارد تومان محقق شده است و مابقی در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ تخصیص پیدا می‌کند چرا که عملیات اجرایی مجتمع‌های گلخانه‌ای در حال اتمام است.
شعار «آب مایه حیات» را سال ها است می شنویم و بی توجه به عمق معنای آن، از کنارش عبور می کنیم. اما اینک رسیده ایم به مرحله ای که آب نه در کنار واژه حیات و زندگی که در کنار واژه بحران ایستاده است.
آنچه مسلم است اینکه مدیریت درست منابع آبی استان به ویژه در بخش کشاورزی و توجه به بازسازی شبکه های آبی که عامل ۳۱درصد هدر رفت آب است جز با تعامل میان مدیران استانی و تامین اعتبارات برای بازسازی امکان پذیر نخواهد بود.
نظر شما