بازار؛ گروه ایران: تورم به افزایش مستمر سطح عمومی قیمت ها گفته می شود. بنا به اعلام مرکز آمار ایران که زیر مجموعه سازمان برنامه و بودجه کشور و متولی اعلام نرخ تورم است، نرخ تورم یک ساله منتهی به مرداد نسبت به تیر ماه ۱۳۹۹، در حد شش دهم درصد کاهش پیدا کرده است.
به منظور بررسی این موضوع که آیا این مقدار کاهش تورم به معنای شکل گیری روند کاهشی نرخ تورم کشور است و نرخ تورم احتمالی سال ۱۳۹۹ چقدر خواهد شد، «بازار» با دکتر علی حسین صمدی اقتصاددان و استاد دانشگاه شیراز گفت و گو کرده است که متن کامل آن را می خوانید.
*مرکز آمار ایران نرخ تورم یک ساله منتهی به مرداد ۱۳۹۹ را اعلام کرده که ۲۵.۸ درصد است. این نرخ نسبت به نرخ تورم تیر ماه امسال که ۲۶.۴ درصد بود، یک مقدار کاهش پیدا کرده است. به نظر شما، آیا با این مقدار کاهش نرخ تورم مرداد نسبت به تیر ماه امسال، احتمالا یک روند را شروع کرده ایم و نرخ تورم از این به بعد کاهشی خواهد بود؟
ما اگر روند بلند مدت و پیش بینی ها را نگاه کنیم واقعیت این است که در طول سال های گذشته، ما میانگین نرخ تورم ۲۰ درصد را داشته ایم. در خرداد امسال، بانک مرکزی نرخ تورم کُل سال ۱۳۹۹ را در حد ۲۲ درصد پیش بینی کرد. پیش بینی های بانک جهانی برای امسال چیزی حدود ۲۹ درصد است. در نتیجه صعودی است و من بعید می دانم روند تورم با این وضعیت فعلی اقتصاد ما، روند کاهشی را نشان بدهد.
*علائم خاصی وجود دارد که شما روند تورم را کاهشی نمی بینید و به نوعی روند آتی تورم را افزایشی می دانید؟
اگر شما ریشه ها و علل تورم را در سال های گذشته و سیاست هایی که دولت ها اتخاذ می کنند بررسی کنید، حداقل در طول یک یا دو ماه اخیر یا در یک سال یا حتی در دو سال اخیر، سیاست خاصی را نمی بینید که بتواند موثرتر باشد و روند را تغییر بدهد. در بهترین حالت، پیش بینی من این است که نرخ تورم، روند افزایشی خفیفی داشته باشد. دلایل هم، دلایل متعددی می تواند باشد و اگر مایل باشید می توانم در مورد آنها توضیح بدهم.
عوامل تقاضا فشار بر افزایش قیمت ها دارد و ما حرکت مناسب یا درستی برای کاهش نمی بینیم. هم سمت عرضه، فشار بر افزایش قیمت ها می آورد و همه تقاضا فشار می آورد برای افزایش قیمت ها
*دلایل مهمتر از نظر شما شامل چه مواردی می شود؟
تورم به طور کلی برخی عوامل اقتصادی دارد و برخی عوامل غیر اقتصادی. بین اقتصاددانان و کارشناسان داخلی و حتی خارجی، در مورد این عوامل، اختلاف نظر وجود دارد. ما بازارهای طلا، سکه، ارز، زمین، مسکن، سپرده بانکی و بهره را داریم. مجموعه همه اینها، با هم حرکت می کنند و حرکت خاصی در این بازارها برای کاهش نمی بینیم. در حوزه عوامل اقتصادی تورم، ما باید سمت تقاضا و سمت عرضه را بررسی کنیم. ما شاهد این هستیم که تقاضای کاذب زیادی به جهت نگرانی از آینده اقتصاد ایران وجود دارد.
بر این اساس، عوامل تقاضا فشار بر افزایش قیمت ها دارد و ما حرکت مناسب یا درستی برای کاهش نمی بینیم. هم سمت عرضه، فشار بر افزایش قیمت ها می آورد و همه تقاضا فشار می آورد برای افزایش قیمت ها. لذا وقتی که همه عوامل اقتصادی را بررسی می کنیم من هیچ شواهدی از کاهش تورم را نمی بینم. عوامل غیر اقتصادی هم مطرح است از جمله کاهش سرمایه اجتماعی و به تعبیری اعتماد مردم به سیاست هایی که دولت ها اعلام می کند یا دولت فعلی اعلام می کند،
انتظارات تورمی مردم، به صورت نامناسبی، مدیریت می شود. بحث فشار در جامعه هست و بحث شیوع ویروس کرونا مطرح است. همچنین تحریم ها را داریم. همه این عوامل باعث می شود وقتی تورم زیاد می شود سیاست های اتخاذ شده، قدرت لازم را نداشته باشند که تورم را کاهش بدهند.
در بهترین حالت، پیش بینی من این است که نرخ تورم، روند افزایشی خفیفی داشته باشد
*بر اساس اعلام مرکز آمار ایران نرخ تورم مرداد امسال ۲۵.۸ درصد است ولی گزارش تفصیلی اعداد و ارقامی در خصوص نحوه محاسبه نرخ تورم اعلام شده. از بین ۱۲ مولفه و گروه اصلی شاخص تورم، گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها ضریب اهمیت ۲۶ درصدی در کل ۱۰۰ درصد ضریب های شاخص دارد و نرخ تورم ۲۲.۴ در این گروه داشته ایم که کمتر از نرخ کلی تورم ماه مرداد است.
این که حدود ۳ درصد نرخ تورم آشامیدنی ها و خوراکی کمتر از نرخ تورم کلی است، آیا وضعیت نسبتاً بهتری در این بخش داریم؟
ما باید ببینیم مرکز آمار یا هر نهاد دیگری، چه مدل و مکانیسمی را طراحی کرده و عملاً با آن نرخ تورم را محاسبه می کند یا پیش بینی می کند. اساساً پیش بینی در اقتصادی مثل اقتصاد یاران، کار سختی است. به دلیل این که هر لحظه، اتفاقاتی رخ می دهد و عملاً سیاستی که اعلام می شود می تواند آن نتایج و مدل ها را کنار بگذارد.
برای مثال به یکباره، اعلام می شود که واردات برنج در ۲ ماه آینده ممنوع است. طبیعی است که چنین تصمیمی، مردم را نگران می کند یا این که ۳ هزار میلیارد تومان در روز یک شنبه ۲ شهریور ۱۳۹۹ از بورس خارج شد و این وضع، انتظارات تورمی را ایجاد کرده و به نوعی تقاضای کاذب را افزایش می دهد.
تورم، افزایش عمومی سطح قیمت کالاهای مختلف است و معنایش این نیست که این تورم اقلام خوراکی که ۲۲.۴ درصد است، حتما باید نرخ تورم هم در همین حد باشد. امکان دارد قیمت یک گروه کالایی، کاهش پیدا کند.
*ضریب اهمیت گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها ۲۶.۶ درصد است و ضریب گروه اصلی مسکن، آب، برق و گاز در حد ۳۵.۵ درصد. از طرفی ضریب پوشاک و کفش ۴.۷ درصد است یا ضریب گروه حمل و نقل ۹.۴ درصد است. آیا این نوع ضریب اهمیت هایی که به گروه های اصلی شاخص داده شده، متناسب با وضعیت اقتصاد ایران بوده و منطقی است؟
ما الان در شرایطی هستیم که مشکلات اقتصادی وجود دارد و یک مقدار نگرانی دیده می شود. شیوع ویروس کرونا را هم داریم و تحریم ها نیز وجود دارد. انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هم برگزار می شود. مسائل بازار بورس را هم داریم. همه این مسائل، یک مقدار مردم را نگران کرده است. تورمی که در گروه های خوراکی ها و مسکن اتفاق می افتد، بسیار زیاد است و به نظر من در شرایط فعلی کاملاً منطقی است.
*بین گروه های اصلی شاخص تورم، گروه حمل و نقل بالاترین سطح از نرخ تورم را در ماه مرداد امسال داشته است. این گروه ضریب اهمیت ۹.۴ درصد دارد ولی تورم این بخش در ماه مرداد ۴۷.۲ درصد بوده است که با تورم کلی مرداد یعنی ۲۵ درصد فاصله زیادی دارد. چه اتفاقی در ارتباط با این گروه شاخص اتفاق افتاده که بالاترین تورم در این حوزه رخ داده است؟
شرایط اقتصادی جامعه و ترس بیماری ناشی از کرونا، یک مقدار فضای حمل و نقل را نسبت به سال های قبل یا حتی ماه های قبل تغییر داد. در کلانشهری مثل شیراز، در اغلب روزهای مرداد ماه، مترو تعطیل بود و اتوبوسرانی تعطیل بود. برخی شرکت های تاکسی تلفنی و تاکسی های اینترنتی، به واسطه این مشکل، نرخ ها را به شدت افزایش دادند. کاهش سهم حمل و نقل عمومی، باعث شد فرصت برای افزایش قیمت ها در این حوزه به وجود بیاید.
*در رتبه دوم بالاترین نرخ گروه ها، گروه پوشاک و کفش است که ضریب ۴.۷ درصد دارد و تورم این گروه ۳۲ درصد بوده است. در حوزه پوشاک و کفش به طور مشخص چه اتفاق افتاده که این مقدار تورم آن بالاتر بوده است؟
قطعاً دلایل اقتصادی نمی تواند داشته باشد. بیش تر دلایل غیر اقتصادی است که شاید افزایش بدون دلیل قیمت ها اتفاق افتاده باشد. جامعه ما در حوزه خوراکی ها و آشامیدنی ها و پوشاک و کفش، همواره متقاضی است.
در کلانشهری مثل شیراز، در اغلب روزهای مرداد ماه، مترو تعطیل بود و اتوبوسرانی تعطیل بود. برخی شرکت های تاکسی تلفنی و تاکسی های اینترنتی، به واسطه این مشکل، نرخ ها را به شدت افزایش دادند. کاهش سهم حمل و نقل عمومی، باعث شد فرصت برای افزایش قیمت ها در این حوزه به وجود بیاید
*تفریح و فرهنگ به عنوان یک گروه اصلی دیگر در شاخص تورم، ضریب اهمیت ۱.۶ درصد از کل را دارد. آیا این مقدار ۱.۶ درصد ضریب دادن به گروه اصلی تفریح و فرهنگ، قابل دفاع است؟
این ضریب ها جنبه قضاوتی و ارزشی ندارد که بگوییم این عدد منطقی هست یا نیست.
*آیا ضریب اهمیت گروهای اصلی شاخص تورم مناطق شهری و روستایی باید متفاوت باشد؟
قطعاً رفتار مصرفی افراد در مناطق روستایی و شهری، متفاوت است و ضریبی هم که دارد ضریب متفاوتی خواهد بود.
*در شاخص تورم مناطق شهری، ضریب گروه اصلی خوراکی و آشامیدنی ۲۴.۲ درصد از کُل است و در شاخص تورم مناطق روستایی، ضریب آن ۳۸.۴ درصد است. آیا می توان تا این حد بین ضریب دادن های تورم شهری و روستایی تفاوت قائل شد؟
ما اگر دقیقاً تحلیل رفتار مصرفی افراد را در نظر بگیریم می توان متوجه شد که خانوارهای شهری عمدتاً در چه مواردی هزینه می کنند و خانوارهای روستایی در چه مواردی. بدون توجه به اعداد و ارقام، می توان تشخیص داد که عمده هزینه های خانوارهای روستایی، صرف خوراکی ها و آشامیدنی ها می شود. در مناطق شهری، هزینه های مسکن و مسائل اینچنینی هزینه های زیادی دارد.
به نظر نرخ تورم حول و حوش ۳۰ درصد و بیش تر خواهد شد. وقتی بانک مرکزی نرخ ۲۲ درصد را اعلام می کند یعنی مطلوب بانک مرکزی این است که ۲۲ درصد شود ولی ما قطعاً باید انتظار رقم بالاتر از ۲۲ درصد را داشته باشیم
*بانک مرکزی به طور رسمی نرخ تورم را اعلان نمی کند ولی نرخی که برای سال ۱۳۹۸ محاسبه کرده بود اعلام شد که در حد ۴۱ درصد بود. با این حال آقای همتی، رئیس کل بانک مرکزی پیش بینی نرخ تورم ۲۰ تا ۲۲ را برای سال ۱۳۹۹ را ارائه کرد ولی در عین حال تاثیر اضافی کرونا را هم مطرح کرد. از طرفی هم فعلاً مرکز آمار نرخ تورم ۲۵.۸ درصد را برای مرداد امسال اعلام کرده است و نرخ تورم سال ۱۳۹۸ را نیز ۳۴.۸ درصد اعلام کرد. با این وضعیتی که وجود دارد، به نظر شما نرخ تورم امسال به چه رقمی خواهد رسید؟
به نظر نرخ تورم حول و حوش ۳۰ درصد و بیش تر خواهد شد. وقتی بانک مرکزی نرخ ۲۲ درصد را اعلام می کند یعنی مطلوب بانک مرکزی این است که ۲۲ درصد شود ولی ما قطعاً باید انتظار رقم بالاتر از ۲۲ درصد را داشته باشیم.
من بر اساس تحولات روز یک شنبه ۲ شهریور ۱۳۹۹ می گویم طی یک روز ۳ هزار میلیارد تومان از بازار بورس، پول خارج شده است. در مجموع پیش بینی من این است که نرخ تورم سال ۱۳۹۹ بالای ۳۰ درضد خواهد بود.
نظر شما