به گزارش بازار به نقل از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، علی شیرکانی: مدیرعامل صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در گفت‌وگوی مشروح با باشگاه خبرنگاران جوان، درباره همسان‌سازی حقوق مستمری‌بگیران این صندوق و اختصاص تسهیلات کرونایی به روستاییان، توضیحاتی ارائه داد.
روستاییان بعد از بیمه شدن، تا زمان بازنشستگی باید ۱۵ سال حق بیمه پرداخت کنند، در حالی که ممکن است برخی از آن‌ها از سنین بالا (به عنوان مثال ۶۵ سال) بیمه‌پردازی خود را آغاز کرده باشند و قبل از اینکه ۱۵ سال بیمه پردازی شان پر شود، فوت کرده و نمی‌توانستند از مستمری بازنشستگی بهره‌مند شوند. این قانون در حال حاضر به چه صورت اجرا می‌شود؟ همچنان باید ۱۵ سال بیمه پردازی کنند تا بازنشسته شوند؟
آن دسته از افرادی که با سن بالا وارد صندوق بیمه روستاییان و عشایر شدند، بعد از فوتشان به بازماندگان آن‌ها مستمری پرداخت می شود؛ این مبلغ کمک خوبی برای این خانواده‌ها است، هر چند که فشار زیادی بر پایداری صندوق بیمه روستاییان و عشایر ایجاد کرده است.
اما در کل صندوق بیمه روستاییان و عشایر یک صندوق بیمه اجتماعی است، پس باید ساختارهای اقتصادی و محاسباتی ما بر اساس محاسبات بیمه‌ای باشد. در یک برهه از زمان در صندوق بیمه روستاییان و عشایر سقف سنی را برداشتند و اعلام کردند افراد با هر سنی می‌توانند وارد صندوق شوند و خود را بیمه کنند.
قانون‌گذار بعد از مدتی این قانون را برداشت و سقف سنی برای ورود به صندوق بیمه روستاییان و عشایر قرار داد و در حال حاضر سقف سنی ورود روستاییان برای بیمه شدن ۵۰ سال است. وقتی افراد وارد این صندوق می‌شوند، حداقل باید ۱۵ سال بیمه پردازی داشته باشند تا بتوانند از خدمت بازنشستگی و مستمری بهره‌مند گردند، اما پیش از این افرادی وارد صندوق شدند که بعضاً ۷۰ سال داشتند و توقع داشتند بدون بیمه‌پردازی، یک سال بعد مستمری خود را دریافت کنند که با هیچ اصول محاسباتی بیمه‌ای همخوانی نداشت؛ به همین دلیل مجلس شورای اسلامی قانونی را مصوب کرد تا افرادی که بالای ۵۰ سال هستند، بیمه نشوند.
وقتی قرار است مستمری پرداخت شود، باید محاسبات بیمه‌ای آن انجام گردد. به عنوان مثال، چه زمانی بازنشسته می‌شوند؟ چه مدت بیمه‌پردازی انجام شده است؟ امید به زندگی در چه سنی است؟ این‌ها مولفه‌هایی است که برای بازنشستگی و پرداخت بیمه‌ای محاسبه می‌شود.
درباره خدمات رفاهی در نظر گرفته شده برای بیمه‌شدگان صندوق توضیح دهید.
صندوق بیمه روستاییان و عشایر ۳ خدمت تعهدی اصلی دارد؛ بازنشستگی، فوت و از کارافتادگی. اما این خدمات، از نوع بلندمدت هستند. به همین دلیل، در کنار این خدمات بلندمدت نیاز به ارائه خدمات کوتاه‌مدت هم داریم که برنامه‌ریزی‌هایی در این خصوص انجام داده‌ایم.
در این روزهای کرونایی سعی کردیم در کنار بیمه‌شدگان روستایی باشیم و وام با سود کم و پرداخت آسان به بازنشستگان داشته باشیم، چراکه روستاییان دسترسی کمتری به خدمات بانکی دارند، به همین دلیل وام بانکی به این بیمه‌شدگان دادیم که اصلاً نیاز به حضور در بانک نبوده است. مبلغ این وام بین ۳ تا ۵ میلیون تومان است که به ۱۵ هزار نفر تخصیص داده شد و پس از تصویب هیات مدیره و تامین اعتبار، به گروه‌های بعدی بیمه‌شدگان هم پرداخت خواهد شد. باز پرداخت وام به این صورت است که اقساط از میزان مستمری افراد کم می‌شود و مبلغ اقساط بر اساس مبلغ وامی است که دریافت کرده‌اند. افرادی که وام ۳ میلیونی را دریافت کردند حدود ۹۴ هزار تومان از مستمری آن‌ها به عنوان قسط کم می‌شود.
همچنین از دیگر خدمات رفاهی در نظر گرفته شده برای بازنشستگان و بیمه‌شدگان صندوق، راه‌اندازی کاروان زیارت اولی‌ها بود. در ۲ استان این کاروان راه‌اندازی شد، اما متأسفانه به کرونا برخوردیم و این طرح رها شد. این یک اقدام مشترک بین صندوق بیمه روستاییان و عشایر و آستان قدس رضوی بود. در استان‌های مازندران و هرمزگان این طرح اجرا شد و روستاییانی را که در ۷ سال اخیر یک بار هم به زیارت حرم امام رضا(ع) مشرف نشده‌اند، اعزام کردیم و قرار بود که این طرح را در کل کشور اجرا کنیم، اما به کرونا برخوردیم.
پرداخت بخش زیادی از هزینه سفر این افراد برعهده صندوق بود و هزینه اقامت نیز بر عهده آستان قدس رضوی قرار داشت و هماهنگی و همکاری مشترکی را در طول سفر با آستان قدس رضوی داشتیم. این اقدام تأثیرگذاری برای بیمه‌شدگان صندوق بیمه روستاییان و عشایر است. در مدتی که این طرح اجرا شد، توانستیم حدود هزار نفر از بیمه‌شدگان و بازنشستگان صندوق بیمه روستاییان و عشایر از استان مازندران و حدود ۴۰۰ نفر از استان هرمزگان را به مشهد مقدس اعزام کنیم.
با شیوع ویروس کرونا چه اقداماتی برای روستاییان انجام داده‌اید؟
از همان ابتدای شیوع کرونا سعی کردیم در کنار روستاییان و عشایر باشیم. همزمان با شیوع کرونا، به روستاییان، بسته‌های بهداشتی اهدا کردیم و کمک هزینه‌ای نیز برای بیمه‌شدگان مبتلا به ویروس کرونا پرداخت شد. در این مدت سعی کردیم بسته‌های آموزشی در خصوص ویروس کرونا را در بین خانواده‌های صندوق بیمه روستاییان و عشایر توزیع کنیم. در اسفند ماه که اقلام بهداشتی نایاب شده بود از طریق ۱۸۰۰ کارگزاری فعال صندوق این مشکل را حل کردیم و بسته‌های بهداشتی را خریداری و به کارگزاری‌ها ارسال می‌کردیم تا به دست بیمه‌شدگان برسد. این اقدام به خصوص در استان‌هایی که در وضعیت قرمز داشتند، انجام شد.
صدور دفترچه درمانی روستاییان و عشایر با سازمان بیمه سلامت است، اما اغلب برای صدور و تمدید دفترچه‌های درمانی هزینه زیادی از روستاییان گرفته می‌شود، هر چند که بیمه سلامت اعلام کرده برای روستاییانی که در دهک ۱ تا ۳ هستند، صدور این دفترچه رایگان است. در کل برای حل این موضوع و صدور دفترچه‌های درمانی برای روستاییان چه اقداماتی انجام داده‌اید؟
در روز اولی که قانون‌گذار صندوق بیمه روستاییان و عشایر را به راه انداخت، خدمات بیمه اجتماعی را در این صندوق و خدمات بیمه درمانی را در وظایف بیمه سلامت قرار داد. زمانی که بیمه سلامت زیر مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی بود، هماهنگی‌ها به راحتی انجام می‌شد، اما در سال‌های اخیر که بیمه سلامت زیر مجموعه وزارت بهداشت شده، این هماهنگی‌ها کمی سخت شده است.
در قانون بودجه امسال اعلام شد افرادی که می‌خواهند از دفترچه بیمه سلامت بهره‌مند شوند، مشمول آزمون وسع هستند؛ اگر جزو دهک ۱ تا ۳ باشند نیاز به پرداخت هزینه برای صدور دفترچه درمانی نیست، اما اگر خارج از این ۳ دهک باشند، باید هزینه پرداخت کنند. در بودجه امسال اعلام شد بیمه‌شدگان روستایی و عشایر نیز مشمول این قانون شده‌اند. رایزنی‌هایی انجام دادیم و مذاکراتی با مجلس شورای اسلامی و وزارت بهداشت داشتیم و امیدواریم در قانون بودجه سال بعد، در این خصوص بازنگری شود.
برای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیران صندوق بیمه روستاییان و عشایر چه اقداماتی را انجام داده‌اید؟
صندوق بیمه روستاییان و عشایر مانند سایر صندوق‌های بیمه‌ای موضوع همسان‌سازی حقوق بازنشستگان را اجرا می‌کند. اقدامات اولیه برای این کار انجام شده تا یک همسان‌سازی خوب و به معنی واقعی را در صندوق ایجاد کنیم و برای افرادی که در سطوح مختلف قرار دارند، تفاوتی بین مبلغ مستمری سطوح‌های مشابه آن‌ها نباشد. طرح اولیه این اقدام آماده شده است و در حال دریافت مجوزهای قانونی هستیم. امیدواریم بتوانیم هرچه زودتر این مجوزها را دریافت کنیم و هر زمان که مجوز اجرای طرح همسان‌سازی داده شود، ما از تاریخ ۱ فروردین ۹۹ محاسبات خود را انجام می‌دهیم و معوقات برای بازنشستگان واریز خواهد شد. امیدواریم تا پایان نیمه اول امسال، این همسان‌سازی انجام شود.
قصد داریم در این همسان‌سازی، مثلا دریافتی فردی که ۱۰ سال پیش بازنشسته شده است با فردی که در سال گذشته بازنشسته شده و هر دو در یک سطح حقوق قرار دارند، همسان‌شود. همانطور که می‌دانید صندوق بیمه روستاییان و عشایر ۸ سطوح درآمدی دارد و افراد در روز اول انتخاب می‌کنند که می‌خواهند در کدام یک از این سطوح قرار گیرند و بیمه‌پردازی هم بر همین مبنا انجام می‌شود. ۱۵ درصد هر سطح، به‌عنوان حق بیمه در نظر گرفته می‌شود که ۵ درصد را بیمه‌پرداز و ۱۰ درصد را دولت پرداخت می‌کند؛ به‌نوعی دو سوم حق بیمه روستاییان را دولت پرداخت کرده و حکم کارفرما را دارد.
در هر یک از این سطوح که افراد بیمه‌پردازی کرده‌اند، قصد داریم کاری کنیم تا بیمه‌شدگانی که در سال‌های گذشته بازنشسته شده‌اند با بیمه‌شدگانی که در سال‌های اخیر بازنشسته شده‌اند و هر دو در یک سطح بیمه‌پردازی هستند، یک میزان حقوق را دریافت کنند.
مبلغ مستمری بازنشستگان صندوق کم است. به نظر شما این مبالغ کفاف هزینه‌های بازنشستگان را می‌دهد؟
بر اساس اصول بیمه ای، میزان مستمری که صندوق های بازنشستگی پرداخت می کنند باید با میزان حق بیمه ای که دریافت کرده اند و سنوات بیمه پردازی متناسب باشد؛ اگر این تناسب وجود نداشته باشد و مستمری بیش از حق بیمه دریافتی باشد، پایداری صندوق به خطر خواهد افتاد. علاوه بر این، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر یک میکروپنشن یا صندوق خرد بازنشستگی است و مستمری‌ای که می پردازد، یک کمک هزینه است. هنگامی که این مبلغ مستمری را با میزان حق بیمه‌ای که از بیمه‌شدگان دریافت می‌کنیم مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که بیش از آنچه پرداخت کرده‌اند، دریافت می‌کنند. امسال برای حق بیمه سطح یک که حدود ۵۵۰ هزار تومان است از هر روستایی تنها ۲۷ هزار تومان در ماه گرفته می‌شود؛ حق بیمه صندوق در سطح ۸ بیمه‌پردازی هم فقط ۷۰ هزار تومان است. به عبارت بهتر، اگر یک فرد روستایی ۱۴ سال بیمه‌پردازی کرده و بعد از آن ۱۹ سال مستمری دریافت می‌کند، به نرخ روز اگر محاسبه کنیم، ۱۸ برابر حق بیمه‌ای که پرداخت کرده از صندوق مستمری گرفته است.
علاوه بر این، ذات روستا با ذات شهر متفاوت است؛ در شهر وقتی یک کارمند بازنشسته می‌شود، دیگر نمی‌تواند کاری انجام دهد و فقط باید با حقوق بازنشستگی خود امرار معاش کند، اما در روستا این‌طور نیست. در صندوق روستاییان و عشایر، ملاک بیمه شدن شغل افراد نیست و افراد عموما حتی پس از بازنشستگی نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهند. یک روستایی پس از بازنشستگی، زمین کشاورزی خود را از دست نمی‌دهد و می‌تواند فعالیت خود را بر روی زمین خود ادامه دهد و هیچ کس هم نمی‌گوید دیگر اجازه کار در مزرعه خود را ندارد. صندوق بیمه روستاییان و عشایر از روستاییانی که سنشان بالا رفته و دیگر مانند گذشته نمی‌توانند بر روی زمین‌های کشاورزی خود کار کنند حمایت می‌کند و مبلغی را به عنوان مستمری پرداخت می‌کند. این مستمری یک کمک هزینه برای روستاییان است و وقتی این رقم در کنار سایر درآمدهای‌های روستاییان قرار می‌گیرد، در افزایش کیفیت زندگی‌شان کمک زیادی خواهد بود.
وضعیت اداره شرکت‌های تابعه صندوق بیمه روستاییان و عشایر به چه صورت است؟ درباره بورسی شدن شرکت‌هایی صندوق توضیح دهید.
صندوق بیمه روستاییان و عشایر مانند سایر صندوق‌های بیمه‌ای شرکت‌داری نمی‌کند. این صندوق کلا در ۳ شرکت مالکیت دارد که دو شرکت ماموریتی هستند و یک شرکت بورسی است و ۵۰ درصد در این شرکت سهام داریم. نزدیک به ۹۵ درصد پورتفوی ما بورسی است، به این معنا که ۹۵ درصد کل سرمایه‌گذاری‌های صندوق بیمه روستاییان و عشایر کاملاً شفاف و مشخص است. هدف‌گذاری ما این بوده که به سمت شرکت‌داری نرویم و در کل فقط سهام داری کنیم. ترجیحا سهام خرد و زیر ۵ درصد را خریداری می‌کنیم تا سیت مدیریتی نداشته باشد و سود خوبی به ما دهد تا بتوانیم در جهت منافع روستاییان و عشایر سبدگردانی خوبی داشته باشیم.
چقدر از درآمد حاصل از این سرمایه گذاری‌ها را برای بازنشستگان هزینه می‌کنید؟
درآمد حاصل از سرمایه گذاری‌ها، متعقل به صندوق و این صندوق هم متعلق به روستاییان و عشایر است. در صندوق‌های بیمه اجتماعی، افراد مالک سابقه خود هستند؛ با این وجود سعی کردیم از محل سود این سرمایه‌گذاری‌ها کمک هزینه خاص و ویژه‌ای برای بیمه‌شده‌ها در نظر بگیریم و مثلا بخشی از هزینه‌هایی که بابت شیوع ویروس کرونا متحمل شده‌اند را جبران کنیم. خوشبختانه به دلیل اصلاح نظام سرمایه گذاری صندوق، بازده خوبی از سرمایه گذاری ها گرفته ایم و ارزش روز پرتفوی صندوق حدودا ۹ برابر شده است.
صندوق بیمه روستاییان و عشایر در طرح‌های روستایی و اشتغال روستاییان سرمایه‌گذاری داشته است؟
خیر. یکی از خطوط قرمز صندوق بیمه روستاییان و عشایر "بنگاه داری" است. ما به کارهای غیرتخصصی ورود نمی‌کنیم، چراکه می‌خواهیم یک صندوق بیمه‌ای پایدار داشته باشیم. فعالیت‌هایی را انجام نمی‌دهیم که بعد از آن به ما بگویند مثلا چرا در طرح آبرسانی که تخصص صندوق نبوده است، ورود کردید؟ ورود به چنین طرح‌هایی خط قرمز ما بوده و زمینه بنگاهداری را فراهم می‌کند، به همین منظور از چنین فعالیت‌هایی دوری کرده‌ایم؛ اما در کنار سرمایه‌گذاری‌هایی که خود افراد انجام می‌دهند ما حمایت‌های بیمه‌ای از آن‌ها می‌کنیم.
باتوجه به اینکه تعداد بیمه‌شدگان شما افزایش یافته و این نشانگر مهاجرت معکوس روستاییان است. آماری از روستاییان دارید؟
اگر نگاهی به آمارهای موجود کنیم، در سال ۹۶ تعداد تقاضای انتقال سابقه از سازمان تأمین اجتماعی به صندوق بیمه روستاییان و عشایر زیر ۱۰۰ بوده است، اما در سال ۹۸ تعداد این تقاضا بیش از ۲ هزار پرونده شده که نشانگر مهاجرت از شهر به روستا است و می‌تواند به‌نوعی نشاندهنده مهاجرت معکوس باشد. در حال حاضر جمعیت روستاییان کشور حدود ۲۰ میلیون نفر برآورد می‌شود
نظر شما