فعال کردن مکانیسم ماشه از سوی آمریکا از جنبه حقوقی باطل است

بازار؛ گروه بین الملل: دولت آمریکا با ارائه نامه‌ای رسماً سازمان ملل را از خواست خود برای بازگرداندن تمامی تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران مطلع کرد.

آمریکا نامه‌ای را تقدیم اعضای شورای امنیت سازمان ملل کرده که ایران را به عدم پایبندی به توافق هسته‌ای برجام متهم می‌کند.

این نامه، روند ۳۰ روزه‌ای را آغاز می‌کند که از لحاظ تئوریک می‌تواند به «بازگشت خودکار» تحریم‌ سازمان ملل علیه ایران منجر شود.

درخواست آمریکا در حالی مطرح می شود که این کشور از برجام خارج شده است. اما آمریکا مدعی است مطابق قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که بر اساس تفسیر واشنگتن مستقل از برجام است و آمریکا نیز «مشارکت کننده» در آن است، حق فعال ساختن مکانیسم ماشه به معنای بازگشت تحریمهای بین المللی(تحریمهای سازمان ملل) را دارد.

در خصوص این موضوع خبرگزاری بازار گفتگویی با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا انجام داده است که در ادامه می خوانیم. انتصار از کارشناسان مطرح مسائل هسته ای ایران است و کتاب «توافق هسته‌ای ایران» را به همراه «کاوه افراسیابی» در خصوص مسائل هسته ای ایران به نگارش درآورده است. این اثر از سوی انتشارات «رومن و لیتل‌فید» چاپ شده است.

* آمریکا از فعال سازی مکانیسم ماشه علیه ایران خبر داده است. از جنبه حقوقی چگونه می شود این اقدام را خنثی کرد؟
این اقدام از جنبه حقوقی باطل است. چون آمریکا بطور رسمی با دستور ترامپ از برجام خارج شده است و نمی تواند به لحاظ قانونی درخواست فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران را بکند.

رئیس کنونی شورای امنیت و دبیر کل سازمان ملل می توانند در جواب به درخواست آمریکا بگویند که چون آمریکا از برجام خارج شده است نامه آمریکا ارزش قانونی ندارد. اعضای دیگر برجام نیز می توانند همین را به آمریکا بگویند.  

ما نمی دانیم که در عمل این تاثیری در رفتار آمریکا خواهد داشت یا نه. آنچه که ما باید به یاد داشته باشیم این است شورای امنیت سازمان ملل بیش از هر چیزی یک مجمع سیاسی است و ساختار این مجمع به کشوری مانند آمریکا اجازه قلدری می دهد. لذا فقط  روی جنبه حقوقی برجام تأکید کردن به جائی نمیرسد.  

بعلاوه رژیم حاکم در آمریکا به حقوق بین الملل اهمیتی نمی دهد. به طور خلاصه برداشت ایران و آمریکا از برجام متفاوت است. ایران همواره برجام را قراردادی قانونی تعبیر کرده است در صورتیکه آمریکا برجام را به عنوان اهرمی سیاسی برای مهار ایران در منطقه و تضعیف قدرت اقتصادی و دفاعی ایران محسوب کرده است. به یک دزد هیچوقت نمی توان گفت که دزدی نکند چون بر خلاف قانون است. برای چنین شخصی قانون مطرح نیست چون اجرای قانون به یاغیگری او پایان می دهد و بساط زندگیش را بر هم می ریزد.

* اگر کشورهای دیگر نتوانند مانع از اقدام آمریکا در شورای امنیت شوند، در واقع این بی اعتباری برای این شورا است که کشوری که ناقض یک توافق بوده از طریق همان توافق، توانسته خواسته خود را تحمیل کند. جدا از مباحث سیاسی، این نشان از فقدان ضمانت اجرایی برای قطعنامه های شورای امنیت دارد که ممکن است توسط سایر قدرتها نیز به عنوان عرف دنبال شود. ارزیابی شما چیست؟
من با این ارزیابی کاملا موافقم. قبول کردن قانون شکنی آمریکا، حالا چه به میل یا چه به زور، در مورد برجام و ناتوانائی کشورهای دیگر از اقدام غیر قانونی این کشور به بی اعتباری شورای امنیت سازمان ملل می افزاید و نشان خواهد داد که قطعنامه های این شورا زمانی ضمانت اجرایی دارند که چند قدرت بزرگ جهان، به خصوص آمریکا، به آنها احترام بگذارند.

* آمریکا اعلام کرده کشورهایی که از تحریمهای ایران پیروی نکنند مجازات خواهد کرد. با توجه به این موضوع آمریکا در تلاش هست تا خود ضامن اجرای تحریمهای بین المللی علیه ایران باشد. آمریکا تا چه اندازه می تواند این کار را انجام دهد؟
تاریخ چند ساله اخیر نشان داده است که بسیاری از کشورهای جهان یا از ترس یا با میل از تحریمهای آمریکا بر علیه ایران پیروی کرده اند. اکثر تحریمهای ثانوی آمریکا بر خلاف قوانین بین المل هستند و کشورهائی که زیر بار این تحریمها رفته اند بخوبی می دانند که تحریمهای ثانوی آمریکا  قانونی نیستند ولی برای حفاظت منافع اقتصادی خود ترجیح داده اند که از سیاست آمریکا دنباله روی کنند.

این بار نیز آمریکا از اهرم تحریمها استفاده خواهد کرد و تعداد زیادی از کشورها را مجبور به پیروی از سیاستهای ضد ایران خود خواهد کرد. البته ممکن است که برخی از کشورها اعلامیه صادر کنند و اظهار تأسف کنند و به قول معروف از هر دو طرف دهانشان حرف بزنند. این بخصوص در مورد اروپا صادق خواهد بود. ولی اکنون زمان شعارهای بی معنی و اعلامیه های تو خالی گذشته است و این خیمه شب بازی دیگر کاربرد ندارد.

*  اگر مکانیسم ماشه فعال شود در این صورت ماندن ایران در برجام بی معناست. اینکه همه به ایران توصیه کنند که علیرغم هر اقدام آمریکا در برجام بماند نیز غیر منطقی است. ارزیابی شما چیست؟
اگر مکانیسم ماشه فعال شود، دیگر برجام که مدتی است در حال اغما به سر می برد به پایان عمر خود خواهد رسید. یعنی دیگر برجامی وجود نخواهد داشت که ایران عضویت خود در آن را ادامه دهد. آنهایی که به ایران توصیه می کنند که علیرغم هر اقدام آمریکا  بهتر است ایران در برجام باقی بماند یا دشمن ایران هستند یا اگر دشمن نیستند باید توضیح بدهند چگونه کشوری میتواند در قراردادی که دیگر وجود حقیقی ندارد باقی بماند، بخصوص اگر این قرارداد کاملا یکطرفه است و فقط یک کشور باید مفاد آن را  بدون دریافت بهره ای اجرا کند.