تهمینه غمخوار؛ بازار: کاهش شدید درآمدهای نفتی و کسادی بخش انرژی در سال های اخیر و ضربه ای که کرونا به همراه نرخ بالای تورم و تعطیلی مشاغل به اقتصاد کشور الجزایر به عنوان کشوری غنی از نظر منابع طبیعی و سومین منبع نفتی آفریقا، پس از لیبی و نیجریه، وارد کرده، بحران اقتصادی این کشور افریقایی را عمیق تر نموده است.
بر اساس گزارش نیویورک تایمز، بخش انرژی این کشور، به عنوان یکی از اعضای اوپک و صادرکننده گاز، در سه ماهه نخست سال جاری افت ۱۳.۴ درصدی را تجربه کرده که در مقایسه با نرخ ۷.۱ درصدی در سال ۲۰۱۹، دو برابر شده است.
همچنین، درآمدهای حاصل از نفت و گاز در سه ماه نخست سال جاری به دلیل کاهش تولیدات و صادرات و افت قیمت جهانی نفت ناشی از گسترش ویروس کرونا و تاثیرات مخرب آن بر تقاضای جهانی، معادل ۲۶ درصد افت کرده است.
علاوه بر آن، بخش‌های حمل و نقل نیز با افت ۴.۸ درصدی مواجه شده در حالی که رشد این بخش در سال ۲۰۱۹ معادل ۵.۳ درصد بوده است. همچنین بخش صنایع در مقایسه با رشد ۴.۹ درصدی سال گذشته ، رشد ۰.۵ درصدی را به ثبت رسانده و بخش خدمات نیز منفی ۲.۸ درصد را در حالی که این رقم در سه ماهه نخست سال گذشته مثبت پنج درصد بوده، گزارش داده است.
بنابراین، وجود این افت ها و فشار های مالی، دولت الجزایر را مجبور کرده تا هزینه‌های دولتی را کاهش و پیشبرد پروژه‌های سرمایه گذاری را در سال جاری در بخش‌های اصلی از جمله انرژی به تعویق اندازند، زیرا این کشور به دلیل تهدیدات کرونا، شاهد رشد منفی در تمامی بخش ها بوده است.
در همین راستا خبرنگار بازار گفتگویی را با دکتر جعفر قنادباشی، سفیر سابق ایران در لیبی و کارشناس ارشد مسائل آفریقا در رابطه با وضعیت اقتصادی کشور افریقایی الجزایر و روابط تجاری فی ما بین در طول سالهای اخیر و همچنین بیشترین رابطه تجاری جمهوری اسلامی ایران با کشورهای افریقایی ترتیب داده که در ادامه می خوانید:
* از دیدگاه شما اقتصاد کشور الجزایر بر چه پایه ای استوار و آیا اقتصاد این کشور در حال رونق یافتن است؟
اقتصاد کشور افریقایی الجزایر بر پایه صنعت نفت و گاز استوار است که در حوزه گازی برخی از کارشناسان اقتصادی بر این باورند که در دنیا مقام دوم را بعد از روسیه از آن خود کرده است. از طرفی نفت و گاز آن نیز به بازارهای مصرف نزدیک است و همین امر موجب شده تا این کشور به دلیل آنکه در جنوب دریای مدیترانه قرار گرفته و عمده ترین مصرف کنندگان گاز در شمال دریای مدیترانه هستند، از درآمدهای سرشار نفتی و گازی برخوردار شود.
اما در این میان، در رابطه با هزینه کردن در این دو حوزه مشکلات عمده ای مانند نرخ تورم بالا و رشد منفی اقتصادی مشاهده می شود که مرتبط با ساختار سیاسی این کشور است که روند درستی را طی نکرده و موجب بروز اعتراضات مردمی به دلیل وضعیت دشوار اقتصادی طی سالهای اخیر شده و نتوانسته قابلیتهای لازم برای هزینه کردن و کسب این درآمد سرشار را در کشور ایجاد کند. با این حال پیش بینی ها نشان می‌دهد که اقتصاد الجزایر در سال ۲۰۲۰، با وجود جمعیت جوان و رویکردهای مالی و اقتصادی بر پایه همین دو منبع درآمد، موثر و رو به رشد تر از گذشته عمل کند.
* روابط جمهوری اسلامی ایران با کشوری افریقایی الجزایر در طی سالهای اخیر در چه سطحی بوده است؟ آیا تدابیر و تلاشهایی در جهت گسترش این روابط و همکاری ها صورت گرفته است؟
جمهوری اسلامی ایران و الجزایر هر دو به عنوان اعضای اوپک از مواضع مشترکی برخوردارند و در جبهه کشورهای صادرکننده و تولید کننده نفت قرار گرفته اند که این مواضع یکسان، می تواند به نفع کشورهای نفت خیز تمام شود. همچنین در حوزه انرژی از جمله گاز کشورهایی چون ایران، قطر، الجزایر و روسیه نشستهای مشترکی را تاکنون برگزار کرده اند که نشانگر جبهه و منافع مشترک ما با این کشور افریقایی می باشد، اما روابط اقتصادی آن طور که باید و شاید رشد و گسترش خوبی نداشته است.
مسئله قابل توجه و پر اهمیت در حوزه گاز این است که ما می توانیم از قیمت جهانی گاز دفاع کنیم و اینطور نباشد که کشورهای مصرف کننده تنها تعیین کننده نرخ گاز باشند، بلکه ما نیز نقش تعیین کننده ای ایفا کنیم. زیرا، از آن جایی که تعداد کشورهای گاز خیز جهان کمتر از کشورهای نفت خیز است، لذا این کشورها می توانند زودتر و سریعتر از اوپک به نتیجه های خوبی دست پیدا کنند، به خصوص انتظار منطقه و کشورهای بزرگ در این زمینه و نفوذی که در اوپک دارند و در این حوزه ندارند، می تواند عملکرد آنها را موثرتر سازد.
اگر بخواهیم به آسیب شناسی عدم وجود روابط اقتصادی گسترده با کشور الجزایر بپردازیم باید چند موضوع را مد نظر قرار دهیم. یکی از این موضوعات، دوری مسافت و موقعیت جغرافیایی دو کشور است که اگر الجزایر در همسایگی ما قرار داشت، قطعا مراودات بیشتری به لحاظ اقتصادی داشتیم.
موضوع دیگر قابل طرح در این خصوص به این مسئله باز می گردد که سیاست خارجی و بازرگانی ما با مجموعه کشورهای جهان سوم بالاخص افریقا امکان فعالیت های تجاری لازم در جهت گسترش روابط را فراهم نیاورده و زمینه های فعالیتهای بخش خصوصی را مهیا ننموده و موانع را برطرف نکرده اند. متاسفانه عدم توجه وزارت خارجه و کارشناسان بازرگانی به قابلیتها و ظرفیتهای موجود در جهان سوم باعث شده که روابط با کشوری مانند الجزایر در عرصه اقتصادی کم رنگ تر باشد.
مسئله دیگر مربوط به ساختار دولتی این کشور است که طی سه دهه اخیر دچار یک سلسله انتخابها و مشکلات سیاسی شده که خود این انتخابات اجازه نداده که حتی خود الجزایری ها روابط خود را با کشورهای مختلف جهان تنظیم کرده و روابط اقتصادی درستی را با جهان اسلام داشته باشند.
در این میان نباید از موضوع تحریمهای امریکایی طی دو سال اخیر غافل شد. امریکاییها سعی کرده اند تا فضایی را ایجاد کنند که کشورها از ایجاد روابط با کشور ما خودداری کنند. اما، به رغم تمامی این مسائل اگر تلاشهای جدی و کارشناسانه ای در این زمینه صورت پذیرد، مسلما الجزایر می تواند مشتری خوبی برای کالاهای ما باشد. نقطه ارزی لازم در الجزایر به دلیل فروش نفت و گاز وجود دارد که اگر نگاه کارشناسانه صورت پذیرد، بسیاری از صنایع ما که به مرز صادرات رسیده اند، با این دیدگاه که صادرات تنظیم کننده حیات اقتصادی می باشد و بسیاری از صنایع ما ادامه حیاتشان مبتنی بر صادرات است، می توانند که در الجزایر درآمدهای خوبی داشته باشند.
امریکاییها سعی کرده اند تا فضایی را ایجاد کنند که کشورها از ایجاد روابط با کشور ما خودداری کنند. اما، به رغم تمامی این تحریم ها اگر تلاشهای جدی و کارشناسانه ای در این زمینه صورت پذیرد، مسلما الجزایر می تواند مشتری خوبی برای کالاهای ما باشد
علاوه بر آن، ما در زمینه خدمات فنی و مهندسی از قابلیتهای ویژه ای برخورداریم. همچنین در عرصه تجهیزات پالایشگاهی، انتقال خطوط نفت و گاز، خطوط مخابراتی و حتی شهرسازی و تجهیزات پزشکی ظرفیتهایی داریم که اگر کارشناسی کرده و در این کشور سرمایه گذاری کنیم، قاعدتا می توانیم درآمد خوبی از یک کشور اسلامی در حال رشد با جمعیت جوان بهره برداری کرده و بنای خوب سیاسی را بنیان گذاری نماییم زیرا روابط خوب اقتصادی استحکام بخش روابط سیاسی و روابط فرهنگی است.
اخیرا در زمان ریاست جمهوری بوتفلیقه که چهار دوره رئیس جمهور این کشور بود، تلاشهایی در جهت بهبود روابط صورت گرفته است. ایشان حسن نیت خود را برای گسترش روابط با ایران نشان داد و نظر مثبتی نسبت به ایران در دو دهه گذشته داشت که نشانگر نزدیکی و توسعه روابط ما با آنها بوده که البته عملا در اقتصاد معنای آنچنانی نداشته و نتیجه مثبتی به دست نیامده است. الان در زمان کنونی، تلاشهایی برای فروش سلاحها و تجهیزات نظامی و تسلیحاتی صورت گرفته به طوری که به دیدگاه مشترکی رسیده ایم که ما می توانیم به صادرات تجهیزات و اقلام نظامی برسیم.
این کشور نیازمند تجهیزات ما است و در نتیجه مذاکراتی در این زمینه صورت گرفته که البته آن چنان که باید این مبادلات به درستی صورت نگرفته، در حالی که می توانست اقلام صادراتی خوبی برای ما باشد که مسئله تحریم ها نیز یکی از موانع صادرات این تولیدات بوده است.
* از نظر و دیدگاه شما به عنوان کسی که چندین سال به عنوان نماینده جمهوری اسلامی ایران در کشورهای افریقایی فعالیت داشته اید، رابطه اقتصادی ایران با کدام یک از کشورهای افریقایی به طور کلی و در طی سالهای اخیر گسترش بیشتری داشته و مبادلات تجاری قابل توجهی انجام شده است؟
روابط اقتصادی ما با کشور کنیا که در شرق اقیانوس اطلس و به ما نزدیک است، در طی سالهای اخیر خوب بوده است. همچنین همکاری ما با افریقای جنوبی به دلیل قابلیتهای کشاورزی از جمله تامین اقلام و محصولی مانند شکر و همچنین خرید نفتی که آنها از ما داشته اند، مناسب بوده است. بنابراین مبادلات تجاری ما با این کشور بیشتر بوده است.
علاوه بر آن، در شمال افریقا، در میان همه کشورها شاید بتوان گفت که روابط با الجزایر نسبت به مغرب، تونس و لیبی پررنگ تر بوده است. در غرب این قاره، می توان به ساحل عاج در شمال خلیج گینه و سنگال اشاره کرد که ما به ساخت ماشین سمند و راه اندازی کارخانه مونتاژ این ماشین در سنگال پرداختیم که به دلیل کم کاریهای داخلی و موانع خارجی متوقف شد.
همچنین ما نمایشگاه دائمی کالاها را در این کشور بر پا کردیم که بازهم به دلیل سیاستهای نادرست برگزاری آن کنسل شد. البته سنگال به دلیل آنکه در کنار اقیانوس اطلس واقع است، دروازه بخش کشورهای غرب افریقا تلقی می شود است به روی دیگر کشورها که حتی از راه آهن و راههای مواصلاتی برای ورود به دیگر نقاط افریقا برخوردارند.
در زمان جهاد سازندگی، ما در کشوهایی چون غنا، تانزانیا و سودان به فعالیتهای کشاورزی پرداختیم و مزارعی را در اختیار گرفتیم و به کشت محصولاتی چون کاکائو دست زدیم که هنوز هم برای ما سود بخش و به عنوان تجربه ای برای انجام اقدامات مشترک و سرمایه گذاری میان دو کشور قابل مطرح است که با توجه به قابلیتهای خوب افریقا و نیاز ما به کاکائو، چای و قهوه که موجب شکل دهی روابط خوب اقتصادی دو جانبه میان دو کشور بوده، هم اکنون نیز نتایج آن باقی مانده است.
نظر شما