توافق چین و آمریکا پایدار نخواهد بود

بازار، فاطمه محمدی پور: با جمع شدن دوباره نخبگان تجاری و سیاسی جهان در داووس، این سؤال مطرح می شود که آیا جنگ تجاری هنوز ادامه دارد یا در حال خاموش شدن است؟ در پاسخ باید گفت فعلا میان چین و امریکا آتش بس اعلام شده است. بر اساس مرحله یک توافق تجاری چین و آمریکا که هفته گذشته به امضا رسید، تعرفه های دولت ترامپ علیه چین در ازای عهد پکن مبنی بر تسریع در خرید محصولات کشاورزی و کالاهای دیگر آمریکایی ، کاهش می یابد. باید گفت این توافق دلخوشی ندارد و تعداد کمی از کارشناسان بر این باورند که این توافق به مرحله 2 و بعد از آن برسد.

 چالش های تجاری جاری ایالات متحده آمریکا فقط مربوط به چین نیست. اروپایی ها هم با وجود مازاد تجاری خود در صنعت خودرو و کالاهای لوکس، هدف وسوسه انگیز رئیس جمهور ترامپ قرار گرفته اند. تصمیم دولت برای جلوگیری از انتخاب اعضاء جدید هیات استیناف سازمان تجارت جهانی درواقع فلج کردن توانایی سازمان در تصمیم گیری در مورد اختلافات تجاری بین اعضاء است. اگر کره جنوبی و ژاپن یا برزیل و اتحادیه اروپا اختلاف تجاری داشته باشند، دیگر جایی ندارند که بتوانند آن را حل کنند.

از این پس سرمایه گذاری بلند مدت و زنجیره های عرضه دقیق به درجه ای از پیش بینی بستگی دارد و موافقت نامه های تجارت حسن نیت قابل اعتماد که توسط داوری سازمان تجارت جهانی انجام می شد، به سختی منعقد می شوند. اما فراتر از فضای سیاسی کنونی و اینکه آقای ترامپ دوباره انتخاب خواهد شد یا خیر -  امید بازگشت به دوره طلایی جهانی شدن وجود دارد که مورد حمایت افرادی است که در داووس حضور دارند.

عواقب رشد تجارت جهانی از دهه 1970

رشد فوق العاده حجم تجارت جهانی که بین دهه 1970 و 2008 شاهد آن بودیم، از طریق وفور حامل های فله ای عظیم و کانتینر های ترابری و و جابه جایی صدها میلیون کارگر آسیایی از حومه شهر به کارخانه هایی که به بازار جهانی خدمت می کنند، محقق شد.  اما این روند میراثی از تنش های اجتماعی و سیاسی به جای گذاشت. یکی از مناطقی که در اثر جهانی شدن و بین‌المللی شدن صنعت رو به افول گذاشت، کمربند زنگار در ایالات متحده آمریکاست و اتفاقا آراء این منطقه کمک کرد  آقای ترامپ در کاخ سفید ساکن شود.

 ایالت هایی که در کمربند زنگار قرار دارند، از نیم قرن تغییرات ساختاری آسیب زا رنج برده اند: صنعت زدایی داخلی همراه با تجارت جهانی، باعث انتقال شغل از این مناطق به مناطق دیگر شد.  در سراسر اروپا و آسیا نیز کارخانه های زنگ زده صنعتی و شهرکهای فروپاشی وجود دارد. عدم موفقیت سیاستگذاران آمریکا در مقابله با این تغییرات ساختاری در طول نیم قرن گذشته ، بخش بزرگی از جمعیت این کشور را ناامن و عصبانی کرده است و آقای ترامپ بر روی این موضوع سرمایه گذاری کرده است.

باید گفت که قبل از اینکه آمریکا فعالیت خود را علیه W.T.O آغاز کند ، سیستم تجارت چند جانبه دچار مشکل بود. دور دوحه مذاکرات  W.T.O. دستاورد چندانی نداشت و رویه های خزنده و حرکت آهسته آن در واقع عصای نازکی است که آینده نظم اقتصادی جهان به آن تکیه می کند.

علاوه بر این مقیاس و سرعت توسعه چین، رویکرد بی حد و حصر خود به رقابت و رژیم اقتدارگرایی که از این روند حمایت می کند، اساساً مدل لیبرالیسم جهانی گرایی و روابط تجاری برد-برد را زیر سوال می برد و گفتن این مهم که تاریخ توسعه اقتصادی، مطابق قوانین غربی بوده است اغراق است.

 به نظر می رسند آخرین کشورهایی که به تجارت آزاد احترام می گذارند کشورهای اروپایی باشند. ایالات متحده ، با سابقه طولانی حمایت از تجارت آزاد نسبت به آن بی میل است. به نظر می رسد در قرن بیست و یکم، با ظهور چین و هند ، نقش ایالات متحده امریکا در صحنه جهانی کمرنگ می شود. چین در واقع ملتی قیام کننده و قاطع است که یک چالش اساسی برای موقعیت  آمریکا در آسیاست.

فناوری شکل دهنده تعادل قدرت در آینده

 روابط چین و امریکا فراتر از اقتصاد و روابط تجاری بوده و بعد سیاسی و ژئوپلتیک آن نیز اهمیت دارد. این موضوع توسط دولت اوباما و صحبت هایش در مورد «محور آسیا» صریحا مشخص شد. رقابت بین وشنگتن-پکن، توافق تجاری آقای ترامپ را با صحبت در مورد موضوعات فرعی مانند لوبیا و سویا تضعیف می کند.

 آنچه مهم است تقاطع سیاست نظامی و صنعتی در عرصه فناوری است - 5G و هوش مصنوعی، نه فولاد و کشاورزی ، تعادل قدرت آینده را شکل می دهند. این رقابت جدید ، جنگ سرد را به خاطر می آورد. اما در جنگ سرد با اتحاد جماهیر شوروی هرگز عمق اتصال اقتصادی ، تکنولوژیکی و فرهنگی وجود نداشت که غرب از دهه 1980 با چین ساخته است.

آنچه ما شاهد هستیم یک رویداد جهانی با نظمی متفاوت از جنگ سرد قرن بیست است و شرایط جهانی که این رقابت در آن برگزار می شود بسیار پر فشار تر است. جنگ سرد اول تصوری از آخرالزمان جهانی با محوریت سلاحهای هسته ای به ما داد. تا دهه 1980 ، ما با صحبت از زمستان هسته ای وحشت می کردیم. این کابوسی بود که می توانست با محاسبه اشتباه واقعی شود.

مالیات کربن موضوع سیاست تجارت در قرن 21

گسترش و جابجایی عظیم تولید صنعتی که موجب گسترش تجارت در نیم قرن گذشته شده است بودجه جهانی کربن را افزایش داده است. روز بعد از انتخابات ریاست جمهوری در ماه نوامبر 2016، دولت ترامپ گفت که این کشور را از توافق نامه اقلیمی پاریس خارج خواهد کرد. این توافق بهترین تلاش بشر برای درج مقیاس چالش های سیاره ای است که ما با آن روبرو هستیم.

اگر ما در مورد کربن زدایی جدی هستیم ، نه تنها به انتشار گازهای داخلی بلکه به تجارت کالاهای فاقد کربن نیز باید توجه کنیم. اگر هزینه های کار و کارگران مهاجر موضوع سیاست تجارت قرن بیستم بودند ، مالیات کربن موضوع سیاست تجارت در قرن بیست و یکم هستند. فشار برای کربن زدایی از مراکز بزرگ تولید صنعتی جهانی باید بین قدرتهای اصلی تجارت مورد مذاکره قرار گیرد. واقعیت این است که  ایالات متحده امریکا  در تجمعاتی مثل گروه 20 در حاشیه قرار گرفته و اقدامات و سیاست های آقای ترامپ باعث می شود اروپایی ها و چینی ها راهی برای شکل دادن به سیاست جدید زیست محیطی تجارت پیدا کنند - در صورت لزوم ، بدون ایالات متحده آمریکا.