به گزارش بازار، یکی از مهم‌ترین سوالات در مذاکرات هسته ای جدید این است که اهرم‌های تیم مذاکره کننده ایرانی در دوره جدید چیست؟ آیا ما در یک وضعیت ضعیف‌تر قرار داریم یا قوی‌تر؟ برای پاسخ به این سوال، مقایسه وضعیت امروز ایران با سال ۱۳۹۴ در زمان انعقاد برجام، پایه ارزیابی مناسبی محسوب می‌شود.
۱. اولین و پایه‌ای ترین مسئله، بحث هسته‌ای است.در هر آیتم و پارامتر از قبیل میزان غنی‌سازی(۲۰ درصد ۱۳۹۴ و ۶۰ درصد ۱۴۰۴، سرعت غنی‌سازی، کیفیت و تعداد سانتریفیوژها( IR1 ۱۳۹۴ و IR4, IR6 و IR9 در ۱۴۰۴)، حجم مواد غنی شده، میزان نظارت آژانس، کیفیت، دسترسی و حفاظت مراکز هسته‌ای و از همه مهم‌تر، زمان گریز هسته‌ای با قاطعیت می‌توان گفت که در شرایط بسیار بهتری قرار داریم.
نمود این در مذاکرات جایی است که دکتر عراقچی خطاب به آمریکایی‌ها می‌گوید آقای ویتکاف! اکنون که با شما صحبت می‌کنم دانشمندان ما در تهران تنها چند روز با ساخت اولین بمب فاصله دارند؛ اگر اینجا توافقی نشود، حتی از دست من نیز کاری برنمی‌آید. بخش زیادی از این پیشرفت هسته‌ای، نتیجه قانون اقدام راهبردی است.
۲. در حوزه موشکی، نیاز به گفتن ندارد که توان موشکی و پهپادی ما در ۱۳۹۴ چقدر بود و اکنون چقدر است. این مقایسه را حتی با سال گذشته نیز می‌توان انجام داد جایی که نسل جدید موشک‌های نیروی هوافضای سپاه پس از عملیات‌های وعده صادق ۱ و ۲، طراحی، تست و وارد مدار عملیاتی شدند. هر چند این ادعا نیز مطرح است که دشمن با دیدن میزان نقطه‌زنی موشک‌های ما جری‌تر شد اما به صورت بالقوه قضیه فرق می‌کند.
۳. در حوزه منطقه‌ای، وضعیت ۹۴ خوب نبود. عراق و سوریه عرصه تخت و تاز داعش بود و دمشق و بغداد در آستانه سقوط. انقلاب نوپای یمن نیز تحت هجوم همه جانبه ائتلاف غربی - عربی قرار گرفته بود و غزه نیز زخم‌های جنگ ۵۵ روزه ۲۰۱۴ را در خود داشت. اکنون می‌توان گفت که متاسفانه وضعیت ما در سوریه، لبنان و فلسطین بدتر از ۹۴ است اما مشخصاً در عراق و یمن چنین نیست. از سوی دیگر مناطق جدیدی همچون قاره آفریقا(سودان) و آمریکای لاتین(ونزوئلا) به جغرافیای مقاومت افزوده شده است و شاهد حضور جدی پهپادها در روسیه هستیم.
۴. در بخش مردمی، وضعیت خاصی حاکم است. طبعیتا مشارکت ۷۰ درصدی انتخابات ۱۳۹۲ قابل مقایسه با مشارکت ۵۰ درصدی ۱۴۰۳ نیست. ضمن اینکه وضعیت اقتصادی و زیرساختی کشور در ۹۴ به مراتب از شرایط کنونی بهتر بود و همین تاب‌آوری مردم را نیز تقلیل داده است. اما می‌توان ادعا کرد که مشارکت فوق حداقل وضعیتی بهتر از مذاکرات احیای برجام در ۱۴۰۰ ایجاد کرده است.
۵. یک متغیر مهم دیگر، سیاست داخلی کشور است. در حوزه سیاست داخلی، در ۱۳۹۴ رئیس جمهوری سر کار بود که با پشتوانه یک تیم خاص، عملاً، علناً و به صورت هدفمند به تقابل با راس نظام و نهادهای انقلابی برخاسته بود. این وضعیت عامل یک درگیری بزرگ سیاسی در سطح بالای کشور که خواه ناخواه به سطوح پایین‌تر کشیده می‌شد، بود. اکنون می‌توان ادعا کرد که تعامل و هماهنگی سه قوه با پشتیبانی نیروهای مسلح و با هماهنگی و نظارت کامل مقام معظم رهبری وجود دارد و این خود یک موقعیت مثبت است که رئیس جمهوری وجود ندارد که روزانه پالس ضعف و وابستگی به مذاکرات و آمریکا ارسال کند.
۶. کسی نمی‌تواند منکر نقش سیاست خارجی و روابط بین‌الملل کشور شود. در حالی که در ۹۴، کشورهای عربی و در بعضی حالات، چین و روسیه معارض جدی توافق بودند اما اکنون یک هماهنگی و رایزنی با همه این کشورها وجود دارد تا حدالامکان مهار شوند. علی الخصوص چین و روسیه، آن هم در حالی که آمریکا با توافق با یکی، به دنبال مراجعه پرقدرت‌تر به پرونده بعدی است. ترامپ درگیر چهار پرونده مذاکراتی غزه، اوکراین، ایران و عادی‌سازی است که در هیچ یک دستاوردی نداشته و از نظر او تا این ۴ پرونده حل و فصل نشود نمی‌تواند با تمام قوا به مصاف چین برود. از سویی حل هر پرونده، باعث قدرت‌یابی کاخ سفید در سه پرونده دیگر می‌شود. هماهنگی با مسکو و پکن در این خصوص، راهبردی هوشمندانه است.
۷. اما به جز موارد کلی بالا، یکسری اهرم‌های عملیاتی وجود دارد که قبلا گفته شد که تیم ایرانی نسبت به وجود آنها باخبر شده است. این اهرم‌ها که برخی از آنها در حال پیشبرد و اجرا، برخی در حال تدارک‌سازی و برخی نیز بالقوه آماده هستند شامل ده مورد کلی زیر است:
اول، افزایش درصد، سرعت و حجم غنی‌سازی که خود می‌تواند سه اهرم محسوب شود!
دوم، ورود سانتریفیوژهای نسل جدید به چرخه غنی‌سازی.
سوم، اخراج بازرسان آژانس و قطع همکاری تا خروج از NPT.
چهارم، انتقال مواد هسته‌ای به نقاط امن و نامعین.
پنجم، کاهش زمان گریز هسته‌ای تا تست.
ششم، ارسال تسلیحات پیشرفته به متحدین منطقه‌ای از جمله یمن.
هفتم، دریافت تسلیحات ویژه از متحدین.
هشتم، بازیابی و بازسازی جدید گروه‌های مقاومت.
نهم، مسئله بُرد، قدرت و دقت موشک‌ها.
دهم، بحث تعویق عملیات وعده صادق ۳.
جمع بندی و نتیجه‌گیری
به طور قطع نمی‌توان از مشکلات ایجاد شده در ۱۰ سال اخیر چشم‌پوشی کرد که متاسفانه اهرم‌های خوبی را از ما گرفت یا تضعیف کرد که در راس آن سوریه و لبنان و همچنین وضعیت اسفناک اقتصادی و زیرساختی مانند ناترازی انرژی قرار دارد اما رهبر انقلاب اسلامی در دیدار با دانشجویان فرمودند که علی‌رغم شهادت فرماندهان و رهبران مقاومت، اما ما اکنون امکاناتی داریم که قبلا نداشتیم. این مسئله نشان می‌دهد که آنگونه که بسیاری فکر می‌کنند جمهوری اسلامی حداقل در مقایسه با برجام، در موقعیت ضعف کامل پای میز نرفته است.
نظر شما