به گزارش بازار، طلاق توافقی به‌عنوان راهکاری مدنی برای خاتمه زندگی مشترک، مستلزم حصول تفاهم میان زوجین در چهار حوزه حیاتی است. این توافق‌ها نه‌تنها روند قانونی جدایی را تسهیل میکند، بلکه تأثیر مستقیمی بر آینده طرفین و فرزندانشان دارد. در این مسیر، چهار موضوع حضانت فرزندان، مهریه، نفقه و هزینه‌های حقوقی نقش محوری ایفا می‌کنند.
حضانت فرزندان از حساس‌ترین مباحث در شرایط طلاق توافقی محسوب می‌شود. قانون مدنی ایران حضانت را تا ۷ سالگی به مادر و پس از آن به پدر محول کرده است، مگر اینکه مصلحت طفل حکم دیگری داشته باشد. نکته قابل توجه این است که ازدواج مجدد مادر به‌خودی خود موجب سلب حضانت نمی‌شود، مگر اینکه دادگاه آن را مخالف مصلحت کودک تشخیص دهد. در مورد فرزندان بالغ نیز (دختران پس از ۹ سال و پسران پس از ۱۵ سال)، نظر خود فرزند نیز در تصمیم‌گیری مؤثر است.
در مورد مهریه نیز، باید توجه داشت که این حق قانونی زن به محض عقد ازدواج ایجاد می‌شود. در طلاق توافقی، زوجین می‌توانند درباره میزان و نحوه پرداخت مهریه به توافق برسند. بسیاری از زنان برای تسریع در فرآیند طلاق، بخشی از مهریه خود را می‌بخشند. با این‌حال، زن در مدت عده حق بازگشت از این بخشش را دارد.
نفقه نیز از دیگر موضوعات کلیدی است. در طول مدت عده طلاق رجعی، مرد مکلف به پرداخت نفقه است. در مورد نفقه فرزندان، این تکلیف تا زمانی‌که دختر ازدواج نکرده و پسر به سن بلوغ مالی نرسیده باشد، ادامه دارد. میزان نفقه با توجه به شأن اجتماعی زن و نیازهای فرزند تعیین می‌شود.
در نهایت، هزینه‌های حقوقی طلاق توافقی شامل حق‌الوکاله، هزینه‌های دادگاهی و مشاوره می‌شود که معمولاً بین ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان متغیر است. انتخاب وکیل مجرب نیز میتواند از بروز مشکلات آتی جلوگیری کند.
۱. حضانت فرزند در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، مسئله حضانت فرزندان یکی از چالش‌های اصلی زوجینی است که نتوانسته‌اند در این مورد به توافق برسند. در چنین شرایطی، ابتدا این حق به والدین داده می‌شود تا با توافق مشترک، تکلیف حضانت را مشخص کنند، اما اگر توافقی حاصل نشود، دادگاه خانواده بر اساس قوانین موجود تصمیم‌گیری میکند.
طبق قانون، حضانت فرزند تا ۷ سالگی با مادر است و پس از آن برای دختران تا ۹ سالگی و برای پسران تا ۱۵ سالگی با پدر خواهد بود، مگر اینکه مصلحت کودک خلاف این را ایجاب کند. در مورد فرزند دختر، پس از ۹ سالگی و برای پسران پس از ۱۵ سالگی، خود آنها می‌توانند انتخاب کنند که با کدام والد زندگی کنند. در تمام این موارد، مصلحت کودک همواره در اولویت قرار دارد و قاضی میتواند بر اساس آن تصمیم نهایی را اتخاذ نماید.
اگر مادر پس از طلاق توافقی مجدداً ازدواج کند، طبق قانون حضانت از او سلب می‌شود، مگر اینکه ثابت شود این ازدواج به مصلحت کودک است. در چنین مواردی، دادگاه با بررسی شرایط، تصمیم نهایی را میگیرد. بنابراین، حتی در صورت ازدواج مجدد مادر، ممکن است حضانت همچنان برای او باقی بماند، به‌ویژه اگر این امر به نفع فرزند باشد. در نهایت، رعایت مصلحت کودک همواره اصلی‌ترین معیار در تعیین حضانت است.
۲. مهریه زن در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، زن و شوهر به‌صورت مشترک درخواست جدایی می‌دهند و پس از توافق بر سر مسائلی مانند مهریه، حضانت فرزندان و سایر موارد مرتبط، توافقنامه‌ای تنظیم و به دادگاه ارائه می‌کنند. یکی از پرسش‌های مهم در این زمینه این است که آیا در طلاق توافقی، مهریه به زن تعلق میگیرد؟ پاسخ به این سوال مثبت است، چرا که مهریه به‌محض انعقاد عقد نکاح به زن تعلق میگیرد و این حق مستقل از طلاق است. حتی در دوران عقد نیز زن میتواند مهریه خود را مطالبه کند، بدون اینکه قصد جدایی داشته باشد.
حق مالکیت زن بر مهریه به این معناست که او در هر مرحله از زندگی مشترک یا فرآیند طلاق میتواند این حق قانونی را مطالبه کند. بنابراین، در طلاق توافقی نیز مهریه به زن تعلق میگیرد، اما ممکن است با توافق طرفین، میزان آن کاهش یابد یا حتی به‌طور کامل بخشیده شود. در واقع، نحوه تعیین مهریه در این نوع طلاق بر اساس توافق زوجین است و دادگاه تنها توافق آنها را تأیید میکند.
همچنین در طلاق توافقی، زوجین باید درباره میزان مهریه به توافق برسند و آن را در توافقنامه درج کنند. معمولاً زن برای راضی کردن شوهر به طلاق، بخشی از مهریه خود را می‌بخشد. این شرایط میتواند به دو شکل طلاق خلع یا مبارات باشد: در طلاق خلع، زن با بخشش مهریه یا پرداخت مالی دیگر، شوهر را راضی به طلاق میکند، درحالی‌که در طلاق مبارات، هر دو طرف از یکدیگر بیزارند و زن فقط میتواند تا سقف مهریه خود به شوهر ببخشد.
نکته مهم دیگر، این است که زن در مدت عده طلاق میتواند از بخشش مهریه رجوع کند، اما در این‌صورت، طلاق توافقی به طلاق رجعی تبدیل می‌شود و مرد نیز حق رجوع به زندگی مشترک را خواهد داشت. بنابراین، در طلاق توافقی مهریه به زن تعلق میگیرد، اما میزان آن و شرایط پرداخت به توافق طرفین بستگی دارد.
چگونگی مطالبه مهریه پس از طلاق توافقی
برای مطالبه مهریه در طلاق توافقی، زوجین باید توافقنامه خود را به دادگاه ارائه دهند. اگر مرد پس از طلاق از پرداخت مهریه خودداری کند، زن میتواند از طریق مراجع قضایی اقدام کند. همچنین، درصورتی‌که چک یا سند معتبری وجود داشته باشد، زن میتواند برای وصول آن اقدام قانونی انجام دهد. در غیر این‌صورت، با تقدیم دادخواست، مهریه از طریق توقیف اموال شوهر قابل دریافت است.
۳. نفقه خانم و فرزند در طلاق توافقی
در طلاق توافقی، زوجین درباره تمامی مسائل مالی، از جمله میزان و نحوه پرداخت نفقه، به توافق می‌رسند. نفقه شامل تمامی هزینه‌های ضروری زندگی زن از جمله مسکن، پوشاک، خوراک، درمان و سایر نیازهای متعارف است. در این نوع طلاق، زن میتواند ادعا کند که در طول زندگی مشترک، نفقه او به‌طور کامل یا بخشی از آن پرداخت نشده است. اگر این ادعا در دادگاه به اثبات برسد، مرد موظف است قبل از ثبت نهایی طلاق، کل نفقه را به همسرش پرداخت کند. در غیر این‌صورت، ثبت طلاق با مشکل مواجه خواهد شد.
حقوق زن در صورت عدم پرداخت نفقه
بر اساس ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، اگر شوهر از پرداخت نفقه امتناع کند، زن میتواند با مراجعه به دادگاه خانواده و با همراهی وکیل، درخواست طلاق دهد. در واقع این قانون، به زن اجازه می‌دهد در صورت عدم تمکین مالی شوهر، حتی بدون رضایت او، از دادگاه تقاضای طلاق نماید. همچنین، در برخی موارد، زن میتواند با استناد به عسر و حرج (دشواری غیرقابل تحمل زندگی) درخواست طلاق دهد که عدم پرداخت نفقه میتواند یکی از مصادیق آن باشد.
نفقه در طلاق بائن
در طلاق بائن که طلاق توافقی نیز از مصادیق آن محسوب می‌شود به‌محض وقوع طلاق، رابطه زوجیت به‌طور قطعی منحل می‌گردد و مرد حق رجوع در دوران عده را ندارد. به‌دنبال قطع شدن رابطه، تکلیف پرداخت نفقه نیز از عهده مرد برداشته می‌شود، مگر آنکه زوجین به‌صورت توافقی و صریح در قرارداد طلاق، شرط پرداخت نفقه در دوران عده را گنجانده باشند که در این‌صورت، این تعهد قراردادی لازم الاجرا خواهد بود.
نفقه در طلاق رجعی
در طلاق رجعی، مرد میتواند در دوران عده (سه طهر برای زنان غیر یائسه و سه ماه برای زنان یائسه یا دختران) به زندگی مشترک بازگردد. در تمام این مدت، وی مکلف به پرداخت کامل نفقه شامل هزینه‌های مسکن، پوشاک، خوراک و درمان است، حتی اگر قصد بازگشت نداشته باشد. این تعهد قانونی تنها با پایان دوره عده و در صورت عدم رجوع مرد، به صورت خودکار پایان می‌یابد.
نفقه فرزند پس از طلاق
طبق ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی، پرداخت نفقه فرزند، اعم از دختر و پسر، کاملاً بر عهده پدر است، حتی اگر حضانت با مادر باشد. همچنین، میزان نفقه توسط کارشناس دادگاه و بر اساس وضعیت مالی پدر و نیازهای متعارف فرزند تعیین می‌شود.
- نفقه دختر تا زمانی که ازدواج نکرده باشد، ادامه دارد.
- نفقه پسر تا پایان خدمت سربازی یا تا زمانی‌که بتواند شغل مناسبی پیدا کند و مستقل شود، پرداخت می‌شود.
- این تکلیف قانونی است و فرقی نمی‌کند که درخواست‌دهنده طلاق زن باشد یا مرد؛ پدر موظف به پرداخت نفقه فرزند است و در صورت امتناع، امکان پیگرد قانونی وجود دارد.
۴. هزینه وکیل برای طلاق توافقی
هزینه وکالت در طلاق توافقی مبلغ مشخص و ثابتی ندارد و بر اساس مذاکره بین موکل و وکیل یا مؤسسه حقوقی تعیین می‌شود. معمولاً این هزینه بین ۲۵ تا ۳۵ میلیون تومان متغیر است، اما باید توجه داشت که پیشنهادهای غیرمنطقی مانند قیمت‌های بسیار پایین ممکن است در نهایت منجر به دریافت هزینه‌های اضافی در طول روند کار شود. بنابراین، انتخاب وکیل برای طلاق توافقی یا مؤسسه معتبر با قیمت‌های متعارف اهمیت زیادی دارد.
علاوه‌بر حق‌الوکاله، طلاق توافقی شامل هزینه‌های اداری و دادگاهی مختلفی است که در طول فرآیند پرونده باید پرداخت شوند. این هزینه‌ها شامل ثبت دادخواست، ارسال لایحه‌ها، تنظیم قرارداد الکترونیکی در سامانه ثنا، هزینه‌های شورای حل اختلاف و ابطال تمبر می‌شود. همچنین، هزینه جلسات مشاوره قبل از طلاق نیز بخشی از این موارد محسوب می‌گردد.
به‌طور کلی، هنگام اقدام برای طلاق توافقی، بهتر است از تمام هزینه‌های احتمالی مطلع باشید تا از بروز مشکلات مالی غیرمنتظره جلوگیری شود. همچنین، مشورت با یک وکیل مجرب و آگاه به قوانین میتواند به شما در مدیریت بهتر این هزینه‌ها کمک کند.
نظر شما