به گزارش بازار به نقل از فرهیختگان، دیکتاتوری رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه هر روز عمق بیشتری می یابد. او همزمان با مسلط کردن «ابومحمد جولانی» عضو سابق القاعده و داعش و رهبر کنونی گروه تروریستی «هیئت تحریرالشام» بر سوریه، درحال تقویت اقتدار و اختیارات خود در ترکیه است.
او در روزهای اخیر با توطئه ای وسیع و همه جانبه، «اکرم امام اغلو» شهردار استانبول و جدی ترین رقیب خود در انتخابات ریاست جمهوری آتی را دستگیر کرده است. امام اغلو به فساد و ارتباط با گروه های تروریستی متهم شده است.
در سایه این اقدام و با فراخوان مخالفان به اعتراضات خیابانی، اوضاع در ترکیه متشنج شده است. بانک مرکزی در بزرگترین مداخله خود برای حفظ ارزش لیر، ۱۲ میلیارد دلار به بازار تزریق کرده است.
با این وجود زیان های اقتصادی کم سابقه بوده اند؛ از جمله سقوط ۱۷ درصدی ارزش بورس استانبول.
مختصات امام اغلو
امام اوغلو برای رقابت با اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری دارای ویژگی هایی بود که می توانست احتمال شکست وی را افزایش دهد. این ویژگی ها به شرح ذیل اند:
۱.شهردار استانبول و معنای آن
شهرداری استانبول، پس از پست ریاست جمهوری، دومین مسئولیت با گسترده جمعیتی و اهمیت در این کشور است.
در داخل دولت وزرای قدرتمندی حضور دارند، اما در مقام قیاس، آن ها همانند رئیس جمهور یا یک شهردار، حوزه جغرافیایی خاصی ندارند.
در ترکیه نیز همانند بسیاری از کشورها، شهردار شدن یکی از راه های ترقی است. در آمریکا فرمانداری در برخی ایالت ها برای ریاست جمهوری دارای اهمیت است و در ترکیه شهرداری استانبول مهم تلقی می شود. اردوغان خود نیز برای دستیابی به ریاست دولت، مدتی شهرداری استانبول را تجربه کرد.
استانبول با جمعیت ۱۸ میلیونی اش تقریبا یک چهارم ساکنان ترکیه را در خود جای داده است. این شهر در دوره عثمانی ۵ قرن پایتخت این امپراطوری بود و پیشتر برای بیش از هزار سال پایتخت امپراطوری روم شرقی به شمار می رفت.
تسلط بر این شهر اعتبار و نفوذی دارد که می تواند برای کسب تسلط بر دولت ترکیه مورد استفاده قرار گیرد.
۲.ویژگی های فردی
امام اغلو فردی تحصیلکرده و تاجر است که در فعالیت های سیاسی نیز حرفه است. از این رو وی دارای امتیازاتی نسبت به برخی سیاستمداران است. در این طیف بعضی به جهت توانمندی های ذاتی و یا پیشینه خانوادگی و منطقه ای به شهرت و قدرت در احزاب و سیاست رسیده اند اما بهره ای از تحصیلات ندارند. آن ها همچنین به شدت در داخل یک مرام، حزب و افکار مرتبط با آن محبوس اند. امام اوغلو اما فراتر از حزب محل فعالیتش دارای محبوبیت است که نشان دهنده نگرش گسترده اوست.
او همچنین خود را مدافع مردم، دموکراسی، دین نشان داده و چهره ای مخالف فساد است. علاوه بر آن، سخنوری وی و تکیه اش به مدت ۷ سال بر صندلی شهرداری استانبول از او چهره ای کاریزماتیک ساخته است.
۳.فقدان رقیب مشابه داخل گفتمانی
در میان مخالفان اردوغان گزینه ای مشابه با امام اغلو وجود ندارد. هرچند عبدالله گل رئیس جمهور سابق و داوود اغلو نخست وزیر و وزیر خارجه اسبق این کشور نیز در میان مخالفان حضور دارند، اما از رقابت با اردوغان ابا کرده اند؛چه اینکه به دلیل منزوی شدن عملا پایگاه قدرت خود را به طور کامل به اردوغان واگذار کرده و طرفدار و تشکیلاتی ندارند. چنین مخالفانی از حزب عدالت و توسعه رانده شده اند و نقطه اتکایی ندارند.
دیگر احزاب و سیاستمداران نیز وزن و سابقه چندانی ندارند. از این رو محوریت مخالفان با حزب جمهوری خواه خلق است. در این حزب نیز تقریبا هیچ گزینه ای به مهارت و کاریزمای امام اوغلو حضور ندارد.
کمال قلیچ دار اوغلو گزینه مطرح این حزب مدرن شناخته نمی شود و از سوی دیگر در رقابت های متعدد خود با اردوغان از جمله در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۳ بازنده بوده است.
۴.برتری بر اردوغان
امام اوغلو برخلاف دیگر رهبران حزبی در ترکیه و بسیار شبیه به اردوغان، حمایت طیف وسیعی از گروه ها را از اسلامگرایان، سکولارها، کردها و علوی ها پشت سر خود دارد.
اردوغان نیز در زمان روی کار آمدن و حتی همین امروز، طیف وسیعی از حامیان متفاوت را گردآورده است. او برخی از نخبگان کردی را با خود همراه ساخته و همچنین آرای محافظه کاران مذهبی را در این مناطق به خود اختصاص داده است.
اردوغان از طریق ائتلاف با احزاب ملی گرا و سیاستمداران سکولار، در میان این گروه ها نیز نفوذی برای خود دست و پا کرده است.
اگر قلیچ دار اغلو نامزد قبلی حزب جمهوری خواه خلق برای مسلمانان گزینه مطلوبی نبود، امام اغلو اینگونه نیست و فراگیری بیشتری دارد.
از سوی دیگر وی سیاستمداری پاکدست شناخته می شود درحالیکه اردوغان، خانواده و اطرافیانش به فساد و باندبازی متهم اند.
برآیند مختصات امام اوغلو برای اردوغان
مختصات امام اوغلو او را به تهدیدی برای اردوغان تبدیل کرده است اما اگر مورد سوم یعنی «فقدان رقیب مشابه داخل گفتمانی» وجود نداشت، زندانی کردن وی می توانست به راه افتادن موج مظلوم نمایی توسط مخالفان تبدیل شده و با فرصت طلبی یک گزینه جایگزین، به زیان اردوغان تبدیل شود.
در این صورت اردوغان مجبور بود با جانشین توانمند دیگری از جریان اپوزسیون در انتخابات ریاست جمهوری روبه رو شود که در این رقابت، احساسات مردمی را نیز پشت سرخود داشت.
مزیت مهم برای اردوغان اما بی مانندی امام اوغلو در میان مخالفان است و به همین دلیل با وجود به راه افتادن موج احساسات در حمایت از وی، گزینه ای در بین اپوزسیون برای بهره برداری از این فضا یافت نمی شود.
نگرانی‌های خارجی
اردوغان در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ از طریق لابی گری ارتباط خوبی با او داشت. در دولت دوم نیز این روابط خوب ادامه دارد به طوری که ترامپ از تمایلش برای لغو تحریم ترکیه و فروش جنگنده های نسل جدید اف-۱۶ موسوم به ویپر و جنگنده نسل پنجم اف-۳۵ به این کشور خبر داده است.
همچنین اروپا و روسیه نیز درگیر جنگ اوکراین بوده و به ترکیه در این درگیری نیاز دارند. از سوی دیگر، ایران و رژیم صهیونیستی به همراه عربستان سعودی و امارات درگیر پرونده های مهم تر و متعددی اند که مجالی برای استفاده از این فرصت علیه اردوغان برای شان باقی نمی گذارد؛ چه اینکه اساسا ایران تمایلی به مداخله در ترکیه نداشته و نسبت به تمایلات حزب جمهوری خواه خلق مشکوک و محتاط است.
نگرانی داخلی
اردوغان احساس می کند در داخل نیروی چندانی برای مقابله با وی وجود ندارد. او به زعم خود ضرباتی به کردها و علوی ها وارد کرده تا نتوانند اقدام موثری علیه وی ترتیب دهند.
ترکیه «بشار اسد» علوی مذهب را از حکومت سوریه ساقط کرده و چندی قبل نیز از طریق گروه های تروریستی وابسته به خود، علوی های حاضر در ساحل این کشور را با کشتار هزاران نفر سرکوب کرد. نتیجه این سرکوب می تواند به احتیاط علوی های ترکیه در قبال اردوغان منجر شود.
در خصوص کردها، نخست «عبدالله اوجالان» رهبر محبوس پ.ک.ک از زندانش در جزیره ایمرلی از اعضای گروهش خواست تا آن را منحل کنند. انحلال تاکنون رخ نداده اما پ.ک.ک درگیری ها را موقتا متوقف کرده است.
همچنین توافق میان مظلوم عبدی رئیس نیروهای دموکراتیک سوریه موسوم به «قصد» که مهم ترین گروه کردی در این کشور است با جولانی متحد اردوغان، عامل دیگری در مهار حرکت های کردی است.
حزب جمهوری خواه خلق نیز که مهم ترین و خطرناک ترین جریان علیه اردوغان است، در درجه نخست دارای حامیان اروپایی و سپس آمریکایی است، اما با عدم تمایل آن ها برای حمایت علنی روبه رو شده است.
نظر شما