خانه جایگاه امن هر فردی است که در طول عمر خود آن را مامنی برای آرامش می داند. ساخت مسکن در صد ساله گذشته در ایران مراحل و چهره های متفاوتی داشته و قانون گذارها تلاش های زیادی برای ایجاد بستری مناسب جهت تامین مسکن ایمن داشتند.
در این بین این روزها مشکلات زیادی برای ساخت و ساز ایمن وجود دارد که عموما از سمت برخی افراد سودجو دنبال می شود. در شهرهای کوچک ایران با توجه به نظارت های کمرنگ عموما مشکل ساختمان های ناایمن بسیار رخ نمایی می کند. بناها با مجوز طبقات کم تبدیل به برج ها و سازه های بلند می شود. عموما این ساختمان ها با مشکل استاندارهای آتش نشانی و استفاده از مصالح بی کیفیت مواجه هستند.
بهتر است برای پیشگیری از وقوع تخلفاتی همچون ساخت و ساز غیر مجاز ،به همکاری و احساس مسئولیت تمامی دست اندرکاران ، مسئولان و فعالان این حوزه شامل متصدیان واحد های صنفی مشاوران املاک ، مهندسان ناظر ، پیمانکاران ساختمانی ، معماران تجربی و دستگاه های نظارتی نیاز است. لازم به ذکر است که فعالان صنفی حوزه خرید و فروش ملک بایستی پیش از تنظیم و نگارش مبایعه نامه ، از قانونی بودن اسناد و مدارک و صحت مندرجات آن ، اطمینان حاصل نمایند.
قوانین شهری باید به کمک سازنده های سالم بیاید و نیازهای ایمن را در سبک زندگی مردم فرهنگسازی کنند. با توجه به قوانین شهرداری و طبق ماده‌ی ۱۰۰ این قانون، مالکان زمین‌ها و املاکی که در محدوده‌ی شهری و حریم آن هستند، باید قبل از هرگونه اقداماتی جهت ساخت و ساز یا تفکیک، از شهرداری اخذ مجوز کنند.
قانون گزار در این فرآیند پس از تخلف احکامی را صادر می کند. اگر ساخت و ساز بدون رعایت اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی انجام شده باشد؛ که در این صورت بدون مشخص کردن جریمه نقدی، از همان ابتدا حکم تخریب و قلع و قمع بنا داده می‌شود.
اگر کمیسیون حکم به تخریب تمام یا قسمتی از ملک داده باشد، باید به مالک مهلتی نهایتا دو ماهه داده شود تا وی اقدام به قلع بنا نماید. در صورت ممانعت مالک از انجام این کار در زمان مقرر، شهرداری اقدام به انجام این کار می‌نماید و هزینه آن را براساس آیین‌نامه اصلاحی ماده ۱۰۰ از مالک دریافت خواهد کردو اگر ساخت و سازی بدون اخذ مجوز صورت بگیرد، اما اصول فنی و بهداشتی و شهرسازی آن رعایت شده باشد، کمیسیون می‌تواند حکم تخریب یا پرداخت جریمه را صادر کند. در صورت صدور حکم پرداخت جریمه، برآورد مقدار جریمه با در نظر گرفتن متراژ ساختمانی می‌باشد که بدون مجوز ساخته شده.
ساخت و ساز زائد بر تراکم مجاز در ساختمان‌های دارای پروانه نیز ساخت و ساز غیرمجاز در نظر گرفته می‌شود. براساس تبصره‌های ۲ و ۳ ماده ۱۰۰ شهرداری، میزان جریمه بر اساس نوع کاربری ساختمان متفاوت به ازای هر متر اضافه تراکم، حداقل یک دوم و حداکثر سه برابر ارزش معاملاتی ساختمان جریمه در نظر گرفته می شود. جریمه در بنای با کاربری های صنعتی، تجاری و اداری به ازای هر متر اضافه تراکم، حداقل دو برابر و حداکثر چهار برابر ارزش معاملاتی ساختمان جریمه تعیین می‌شود.
نکته ی مهم این است که بدانیم براساس ماده ۵۹۲ قانون مجازات اسلامی سال ۱۳۷۵، اگر مالک به منظور خرید مازاد تراکم ساختمان و نقض مقررات شهرسازی به شهرداری پولی پرداخت کند، این پول به منزله رشوه است و طبق قانون ۶ ماه تا ۳ سال حبس و یا ۷۴ ضربه شلاق دارد.
وظیفه نظارت کردن بر ساخت و ساز مالکین در روستاها با دهیاری است. که دهیاری می‌تواند با اعلام ساخت و ساز غیرمجاز به کمیسیون، مانع آن شود. در این مورد نیز، اگر انجام عملیات ساخت و ساز غیرمجاز اثبات شود، مالک به جریمه نقدی محکوم خواهد شد و در صورت امتناع از پرداخت جریمه، حکم به تخریب ملک داده خواهد شد.
تمام مواردی که گفته شد در مرحله ی پس از ساخت و ساز غیرمجاز انجام می شود؛ اما بهتر است با فرهنگ سازی و آگاه سازی مردم مطالبه ی عمومی برای دوری از چنین تخلفاتی در دستور کار نهادهای فرهنگی باشد. مسکن سالم حق شهروندان تمام شهرهای کشورمان است و باید تلاش کنیم تا در بستر جامعه مطالبه ی عمومی در این باره باشد.
حمید عسگری عبدالوند
کارشناس عمران و مدیریت شهری
نظر شما