چرا کودهای شیمیایی در سال ۱۴۰۴ گران خواهد شد؟

به گزارش بازار، یکی از عوامل کلیدی برای افزایش تولید و بهره‌وری، استفاده از کودهای شیمیایی است. این کودها به‌عنوان عنصر حیاتی در تأمین نیازهای غذایی گیاهان، نقش بزرگی در تأمین امنیت غذایی و پایداری تولید دارند. اما در سال ۱۴۰۴، پیش‌بینی می‌شود که قیمت کودهای شیمیایی به طور قابل توجهی افزایش یابد. چرا این افزایش قیمت رخ خواهد داد؟ چه عواملی باعث می‌شود که کشاورزان با هزینه‌های بالاتری برای تأمین این مواد روبه‌رو شوند؟

در ادامه به بررسی دلایل اقتصادی، سیاسی و محیطی خواهیم پرداخت که در افزایش قیمت کودهای شیمیایی در سال ۱۴۰۴ مؤثر خواهند بود و چه تأثیری بر کشاورزان و بازارهای داخلی خواهد گذاشت. دلایل این افزایش قیمت می‌تواند از تغییرات جهانی در بازار مواد اولیه، نوسانات قیمت انرژی، تحریم‌ها، تغییرات در سیاست‌های کشاورزی داخلی و مشکلات زیست‌محیطی ناشی از تولید کودهای شیمیایی باشد که در ادامه انها را برسی میکنیم.

نیاز سالانه کشور به کود چقدر است؟

در ایران، به دلیل تنوع در شرایط اقلیمی و انواع محصولات کشاورزی، نیاز به کود به صورت سالانه افزایش یافته و برای حفظ تولیدات کشاورزی و افزایش کیفیت محصولات، استفاده از کودها امری حیاتی به شمار می‌رود.  کشور هر ساله به ۴.۵ تا ۵ میلیون تن کود شیمیایی نیازمند است که از این میزان بیشترین نیاز به کودهای نیتروژنه با ۳ میلیون تن و بعد کودهای فسفره با ۱.۵ میلیون تن و در نهایت به ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار کود پتاسیم است.

این نیاز روزافزون به کودهای شیمیایی نه‌تنها به دلیل افزایش سطح زیرکشت و توسعه کشاورزی، بلکه به علت افزایش جمعیت و تقاضای بیشتر برای محصولات کشاورزی است. افزایش قیمت کودهای شیمیایی در سال‌های اخیر نیز به یکی از دغدغه‌های مهم کشاورزان و مسئولین تبدیل شده و باعث شده تا توجه به استفاده بهینه و مدیریت مصرف کودها بیشتر از پیش اهمیت پیدا کند.

علت‌های گران شدن کودهای شیمیایی چیست؟

افزایش قیمت کودهای شیمیایی در اثر چندین عامل مختلف است که هر کدام به نوبه خود در این امر اثر گذارند. مهم ترین این عوامل عبارتند از:

• بسیاری از انواع کودها، به‌ویژه کودهای شیمیایی، از مواد اولیه‌ای مانند نیتروژن، فسفر و پتاسیم تشکیل شده‌اند. افزایش قیمت این مواد در بازار جهانی می‌تواند منجر به بالا رفتن قیمت نهایی کود شود.
• تولید کود نیازمند انرژی و فرآیندهای صنعتی است. افزایش قیمت سوخت و انرژی، هزینه‌های تولید را بالا می‌برد. همچنین، هزینه‌های حمل‌ونقل کود به مناطق مختلف نیز با افزایش قیمت سوخت افزایش می‌یابد.
• حذف ارز نیمایی و روی کار آمدن ارز توافقی باعث شده واردکنندگان مجبور باشند کودهای شیمیایی را با قیمت بیشتری وارد کننده که در قیمت تمام شده تاثیر بسیار زیادی دارد.
• برخی از کودها وارد کشور می شوند و نوسانات نرخ ارز تأثیر مستقیمی بر قیمت آن دارد. افزایش نرخ ارز منجر به افزایش هزینه واردات و در نتیجه گران شدن کود می‌شود.
• نرخ جهانی قیمت کودهای شیمیایی و همچنین مواد اولیه ای که از سایر کشور وارد کشور می شوند نیز بر قیمت تمام شده آنها برای کشاورزان موثر است.

در ادامه به برسی دقیق تر برخی از این موارد می پردازیم:

حذف ارز نیمایی و روی کار آمدن ارز توافقی

در دی ماه سال ۱۴۰۳ با حذف ارز نیمایی و روی کار آمدن ارز توافقی برای واردکنندگان قیمت مواد شیمیایی نیز تا حد بسیار زیادی تحت تاثیر این عامل قرار گرفته و قیمت کودهای شیمیایی و به طور کلی مواد شیمیایی تغییرات بسیار زیادی داشته است. 

برای نمونه، تا قبل از حذف ارز نیمایی واردکننده مواد شیمیایی، مواد موردنیاز را با دلار ۴۰۰۰۰ هرازتومان وارد می کرد و بعد از تسویب این قانون واردکننده موادمورنیاز را با دلار ۶۰۰۰۰ هزارتومانی در سال گذشته وارد کرده و این باعث افزایش قیمت ۵۰ الی ۸۰ درصدی بر روی برخی از مواد شیمیایی شده. برای مثال اسید فسفریک تحت این امر از ۷۰۰۰۰ به ۱۳۰۰۰۰ هزارتومان، پتاسیم هیدروکسید از ۹۰۰۰۰ به ۱۳۰۰۰۰ هزارتومان، کود مونو آمونیوم فسفات از ۹۰۰۰۰ به ۱۲۰۰۰۰ هزارتومان فزایش قیمت داشته اند. 

با پیش روی همین رویه و افزایش قیمت ارز پیش بینی می شود تا برج ۹ سال ۱۴۰۴ قیمت اسید فسفریک به ۱۷۰۰۰۰ هزارتومان، مونو آمونیوم فسفات به ۱۵۰۰۰۰ هزارتومان و پتاس به ۲۰۰۰۰۰ هزارتومان برسد.

پیشنهاد می شود کشاورزان حتما قبل از افزایش قیمت، کودهای شیمیایی مورد نیاز خود را از مراکز معتبر خرید کود شیمیایی از جمله شرکت بیسموت خریداری کننده تا کمتر متضرر این افزایش های قیمت شوند.

افزایش قیمت کود شیمیایی با حذف یارانه آن

در سال‌های اخیر، حذف یارانه‌ها از برخی کالاها، به ویژه کودهای شیمیایی، تحولی بزرگ در بازار کشاورزی کشور ایجاد کرده است. یکی از تاثیرات مستقیم این اقدام، افزایش قیمت کودهای شیمیایی نسبت به گذشته بوده که به طور محسوس فشار زیادی بر کشاورزان و بخش تولیدات کشاورزی وارد کرده است.

قبل از حذف یارانه‌ها، کشاورزان توانسته بودند با قیمت‌های مناسب‌تری کودهای شیمیایی مورد نیاز خود را تهیه کنند، اما حالا با تغییرات جدید، قیمت‌ها به شدت افزایش یافته و بسیاری از کودهای ضروری که پیش از این در دسترس بودند، به کالایی گران‌قیمت تبدیل شده‌اند. این افزایش قیمت نه‌تنها هزینه‌های تولید کشاورزان را به میزان قابل توجهی بالا برده، بلکه در برخی موارد، آن‌ها را مجبور کرده تا مقدار کود مصرفی خود را کاهش دهند یا به دنبال جایگزین‌های ارزان‌تر بگردند که ممکن است کارایی لازم را نداشته باشد.

افزایش قیمت کود شیمیایی می‌تواند به صورت مستقیم بر تولید محصولات کشاورزی و در نهایت بر امنیت غذایی تأثیر بگذارد. اگر کشاورزان نتوانند کودهای مورد نیاز خود را به‌طور کامل و به موقع تأمین کنند، احتمال کاهش محصولات کشاورزی و افت کیفیت محصولات بالا می‌رود. این موضوع، علاوه بر مشکلات اقتصادی، می‌تواند موجبات تورم بیشتر در بازار مواد غذایی را فراهم آورد.

در نتیجه، حذف یارانه کود شیمیایی به‌ویژه در شرایط کنونی که کشاورزان با مشکلات اقتصادی و تغییرات اقلیمی روبه‌رو هستند، نیازمند راهکارهای حمایتی و برنامه‌ریزی دقیق برای جلوگیری از تاثیرات منفی آن بر کشاورزی و امنیت غذایی است.

تاثیر تأمین دیرهنگام ریزمغذی‌ها بر قیمت کودهای شیمیایی

ریز مغذی‌ها به‌عنوان عناصر ضروری برای رشد و تکامل گیاهان شناخته می‌شوند. این ریزمغذی‌ها، مانند روی، مس، آهن، منگنز و بور، در مقادیر کم ولی با تأثیرات فراوان برای بهبود کیفیت و عملکرد گیاهان استفاده می‌شوند. اما یکی از چالش‌های بزرگ کشاورزان در تأمین این مواد حیاتی، تأمین دیرهنگام ریزمغذی‌ها است که می‌تواند تأثیرات مستقیم و قابل توجهی بر قیمت کودها بگذارد.

زمانی که عرضه ریزمغذی‌ها به موقع نباشد یا با تأخیر روبه‌رو شود، تولید کنندگان مجبور به خرید ریزمغذی‌های جایگزین یا حتی کودهای ترکیبی با قیمت‌های بالاتر می‌شوند. این مسئله به دلیل افزایش تقاضا و محدودیت‌های عرضه که ناشی از مسائل اقتصادی، تجاری و حتی جغرافیایی است، می‌تواند باعث افزایش قیمت کودهای شیمیایی به ویژه کودهای ریز مغذی دار شود.

همچنین، تأمین دیرهنگام ریزمغذی‌ها می‌تواند به اختلال در برنامه‌های کشاورزی منجر شود که باعث کاهش بهره‌وری و کیفیت محصولات خواهد شد. در این شرایط، کشاورزان برای جبران کمبودها، مجبور به خرید کودهای اضافی و پرهزینه‌تری خواهند شد که در نهایت به افزایش قیمت کلی کودها می‌انجامد.

بررسی روند رشد تقاضا و عرضه کودهای شیمیایی در سال ۱۴۰۴

تقاضا برای کودهای شیمیایی در سال ۱۴۰۴ با توجه به افزایش جمعیت و نیاز به افزایش تولیدات کشاورزی برای تأمین امنیت غذایی، به طور قابل توجهی رشد خواهد کرد. کشاورزان برای مقابله با کاهش بارندگی‌ها، کمبود منابع آبی و نیاز به افزایش عملکرد محصولات، بیشتر از همیشه به استفاده از کودهای شیمیایی وابسته خواهند بود. این مسأله باعث می‌شود که تقاضا برای کودهای ازت، فسفر و پتاس به عنوان سه عنصر اصلی تغذیه‌ای گیاهان، افزایش یابد.

اما عرضه کودهای شیمیایی با چالش‌هایی روبه‌رو خواهد شد. حذف یارانه‌ها و افزایش قیمت‌های جهانی مواد اولیه، از جمله گاز طبیعی و مواد خام تولید کود، باعث بالا رفتن هزینه‌های تولید کود شیمیایی می‌شود. این افزایش هزینه‌ها ممکن است در کوتاه‌مدت باعث کاهش دسترسی کشاورزان به کودهای باکیفیت شود و در بلندمدت به افزایش قیمت‌ها در بازار دامن بزند.

تغییرات اقلیمی نیز یکی دیگر از عواملی است که می‌تواند روند تقاضا و عرضه کودهای شیمیایی را تحت تأثیر قرار دهد. در سال ۱۴۰۴، پیش‌بینی می‌شود که شرایط آب و هوایی متغیر و بحران‌های آب و هوایی، همچون خشکسالی‌ها و طوفان‌های گرد و غبار، نیاز به کودهای شیمیایی را در برخی مناطق افزایش دهد، چرا که کشاورزان به دنبال بهترین روش‌ها برای افزایش تولید در شرایط سخت آب و هوایی هستند.

جمع بندی

اگرچه روند تقاضا برای کودهای شیمیایی در سال ۱۴۰۴ رو به افزایش است، اما عرضه به دلیل عوامل اقتصادی و طبیعی ممکن است با مشکلاتی روبه‌رو شود که بر دسترسی کشاورزان به این کودها تأثیر بگذارد. به این ترتیب، مدیریت بهینه تقاضا و عرضه، توجه به سیاست‌های حمایتی و توسعه راهکارهای جایگزین برای کودهای شیمیایی می‌تواند به تعادل قیمت‌ها و تأمین به موقع این محصولات کمک کند و در نهایت به حفظ پایداری کشاورزی و امنیت غذایی کشور کمک کند.