درختان کهنسال؛ گنجینه های زنده، ذخایر ژنتیکی ایران

دکتر علی قمی اویلی؛ رئیس اداره ثبت و حفاظت میراث طبیعی؛ وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی: درختان کهنسال، گنجینه‌های زنده طبیعت و یادگاران تاریخی سرزمین ما هستند که علاوه بر نقش بی‌بدیل در حفظ تعادل زیست‌محیطی، از ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و معنوی نیز برخوردارند. این درختان نماد پایداری و استمرار حیات در اکوسیستم‌های طبیعی به‌شمار می‌روند. درختان کهنسال به‌عنوان منابع ارزشمند اکولوژیکی، در تثبیت خاک، حفظ منابع آبی، کاهش فرسایش، و تنظیم چرخه‌های طبیعی نقش کلیدی دارند. این درختان با ایجاد زیستگاه‌های منحصر به فرد برای گونه‌های مختلف جانوری و گیاهی، به افزایش تنوع زیستی کمک می‌کنند. همچنین، در کاهش آلاینده‌های هوا، تولید اکسیژن و مقابله با گرمایش جهانی، نقش چشمگیری دارند. تکثیر این درختان از طریق قلمه، پیوند یا کشت بافت، فرصتی برای ادامه حیات آن‌ها در نسل‌های آینده فراهم می‌کند. در هفته درختکاری، می‌توان با کاشت این نهال‌ها، نه‌تنها به گسترش فضای سبز کمک کرد، بلکه در حفاظت از میراث طبیعی و برای جلوگیری از فرسایش ژنی کشور نیز گامی مؤثر برداشت.

حفاظت و ثبت ملی این درختان گامی مؤثر در راستای صیانت از میراث طبیعی و فرهنگی کشور است. با توجه به اهمیت این میراث طبیعی، طی سال‌های اخیر روند ثبت ملی درختان کهنسال در کشور مورد توجه ویژه قرار گرفته است. تاکنون بیش از ۸۵۰ درخت کهنسال در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند. این اقدام نه‌تنها موجب افزایش آگاهی عمومی درباره ارزش این درختان می‌شود، بلکه حفاظت قانونی از آن‌ها را نیز تقویت می‌کند. ثبت ملی این درختان به معنای توجه به حفاظت علمی و مدیریتی آن‌ها، جلوگیری از تخریب یا قطع غیرمجاز و ترویج فرهنگ نگهداری از میراث طبیعی است.

هفته درختکاری فرصت مناسبی برای ترویج فرهنگ حفاظت از محیط‌زیست و افزایش سرانه فضای سبز است. یکی از روش‌های ارزشمند برای توسعه پایدار جنگل‌ها و فضاهای سبز شهری، استفاده از نهال‌های تولیدشده از درختان کهنسال است. این روش، علاوه بر حفظ ویژگی‌های ژنتیکی درختان مقاوم و بومی، به احیای گونه‌های ارزشمند و افزایش تنوع زیستی کمک می‌کند. این درختان، که گاه شاهد حوادث و تحولات تاریخی بوده‌اند، می‌توانند به‌عنوان جاذبه‌های گردشگری نیز مطرح شوند و به توسعه گردشگری پایدار کمک کنند.

حفاظت از درختان کهنسال تنها با ثبت ملی امکان‌پذیر نیست، بلکه نیازمند مشارکت عمومی، آگاهی‌بخشی و همکاری نهادهای مختلف دولتی و مردمی است. هفته درختکاری فرصتی مناسب برای جلب توجه جامعه به این موضوع و تشویق مردم به حفظ و نگهداری از این سرمایه‌های ارزشمند است ...