کامران ندری؛ بازار: یک ضرب المثل قدیمی در اقتصاد وجود دارد که تورم فقیر را فقیر تر می‌کند و غنی را غنی تر. ضرب المثلی که این روزها درک آن بیشتر از هر زمانی برای مردم کشور ملموس شده است. هر کس هر دارایی و پس اندازی که دارد را برای کسب سود وارد بازاری کرده است. عده ای راهی بازار خودرو و مسکن شده‌اند و عده ای هم بازار ارز و طلا را برای سرمایه گذاری انتخاب کرده‌اند. اما محبوب‌ترین بازار این روزهای اقتصاد ایران بورس است. هر کس هر دارایی که دارد وارد این بازار کرده است. بر اساس آنچه اعلام شده بورس با بازدهی حدود ۵۰ درصدی در تیر بیشترین بازده را در میان سایر بازارهای مالی به خود اختصاص داده است. به عبارتی سکه و ارز که در ماه گذشته جهش‌های شدید قیمتی آنها حسابی خبر ساز بودند هم نتوانستند به اندازه سرمایه گذاری در بورس سودآور باشند.
اما سوال اصلی اینجاست که سود دهی‌ها بازار و به نوعی افزایش سطح درآمدها به معنی بهبود ضریب جینی در کشور منجر شده است. هنوز هیچ بررسی دقیقی در اینباره صورت نگرفته و نمی‌توان اظهار نظر دقیقی در خصوص آن انجام داد. اما اشاره به چند نکته در اینباره شاید خالی از لطف نباشد.
۱- بررسی‌های مرکز پژوهش‌های مجلس می‌گوید، خط فقر خانوارهای چهار نفرِ در شهر تهران ظرف ۲ سال اخیر، از ۲.۵ میلیون تومان به ۴.۵ میلیون تومان رسید یعنی ۸۰ درصد افزایش یافت. در این گزارش عنوان کرده است که درآمد سرانه کشور از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۸ کاهشی ۳۴ درصدی داشته است. درواقع با وجود افزایش درآمد اسمی خانوارها، قدرت خرید هر فرد ایرانی نسبت به سال ۱۳۹۰ حدود یک سوم کاهش‌یافته است.
۲- همچنین سازمان بورس می‌گوید تا تیر امسال یک میلیون و ۶۰۰ هزار کد بورسی صادر کرده است در حالیکه این رقم در سال گذشته حدود ۸۲۰ هزار کد بوده است. این آمارها به خوبی نشان می‌دهد که بیشتر مردم به دنبال راهی برای حفظ ارزش ریال خود در برابر افزایش نرخ تورم هستند و این وسط هم بهترین راه در شرایط فعلی بورس بوده است. این آمارها نشان می‌دهد که بسیاری از مردم توانسته‌اند قدرت نقدینگی خود را حفظ کرده و حتی جلوتر از نرخ تورم(با فرض در نظر گرفتن تورم حدود ۲۶ درصدی) باشند و به نوعی وضعشان بهتر هم شده است.
۳- رشد سهام به خودی خود تورم زا است. ضمن اینکه تبعات ناشی از ویروس کرونا و تعطیلی یا رکود بسیاری از کسب و کارها اثرات منفی را روی ضریب جینی خواهد داشت. هرچند که در کشور ما به دلیل ساده انگاری‌هایی در این مساله رخ داد که: خیلی از کسب و کارها خیلی زود به حالت عادی بازگشته‌اند؛ اما بازهم شرایط بدتری را در مقایسه با سال‌های گذشته تجربه می‌کنند.
۴- تنها کسانی توانسته‌اند خود را در برابر تورم بیمه کنند که دارایی و پس اندازی داشته‌اند. در حال حاضر بسیاری از دهک‌های پایین درآمدی حتی از پس هزینه‌های روزانه خود برنمی‌آیند و چه برسد به سرمایه گذاری در بورس و ارز و سکه. بدون شک این افراد نه تنها از رشد بورس نفعی نمی‌برند بلکه به دلیل اثرات مستقیم بازار سرمایه روی تورم، از تورم ناشی از این رشد متضرر خواهند شد.
حالا این سوال برای بسیاری مردم و حتی کارشناسان اقتصادی مطرح شده که آیا رشد بورس به بهبود ضریب جینی منجر شده تا رشد تورم شکاف طبقاتی را بیشتر و به بدتر شدن ضریب جینی در کشور می‌انجامد. پاسخ دقیقی نمی توان به سوال دارد اما با قطعیت می‌توان ادعا کرد که آثار منفی تورم بر توزیع درآمد مردم در بلند مدت، بیشتر خواهد شد. به هر حال بخش زیادی از مردم جامعه نمی‌توانند خود را در برابر تورم بیمه کند و خیلی‌ها نمی‌توانند پس اندازی داشته باشند که این مساله در شرایط فعلی به معنی کاهش سطح درآمدها در طولانی مدت است.
نظر شما