بازار؛ گروه بین‌الملل: در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵، گروه انصارالله یمن لغو تحریم‌ها را برای اکثر کشتی‌ها به جز کشتی‌های ثبت‌شده یا متعلق به نهادهای اسرائیلی اعلام کردند که منجر به افزایش جزئی در محموله‌های ترانزیت از مجاورت یمن شد. بر اساس داده‌های رسمی، ۲۲۳ کشتی در هفته بعد از تنگه باب‌المندب عبور کردند. اما با پیشنهاد ترامپ، نگرانی‌ها دوباره افزایش یافته و بریژیت دیاکون، تحلیلگر دریایی توضیح می‌دهد که «تعدادی از کشتی‌ها به ترانزیت از دریای سرخ بازگشته‌اند، اما بسیاری هنوز منتظر نشانه‌هایی هستند که وضعیت تثبیت شده است».
گزارش منتشر شده توسط بانک جهانی نشان می‌دهد که بحران کشتیرانی در دریای سرخ منجر به تاثیرات گسترده‌ای در تجارت جهانی شده است. بطوریکه هزینه حمل و نقل در نوامبر ۲۰۲۴ نسبت به دوره قبل از بحران ۱۴۱ درصد افزایش یافت و نرخ مسیرهای کشتیرانی که از دریای سرخ عبور می‌کردند مانند شانگهای به روتردام و جنوا شاهد افزایش شدید ۲۳۰ درصدی بوده است. البته با وجود این جهش‌ها، تاثیر این بحران بر نرخ تورم به دلیل کاهش تقاضای جهانی و در دسترس بودن ذخایر کافی و همچنین‌عدم تأثیر قابل توجهی بر قیمت نفت یا کالاها، محدود باقی ماند.
فشار بر شریان تجارت جهانی
تنش‌های دریای سرخ، ترافیک جهانی کشتیرانی را مختل کرده است. حدود یک سوم ترافیک جهانی کانتینر از این آبراه استراتژیک می‌گذرد و با تشدید تهدیدات امنیتی، بسیاری از کشتی‌ها مسیر خود را از دماغه «امید نیک» تغییر مسیر داده‌اند که باعث اختلال عمده در جریان تجارت بین آسیا و اروپا و همچنین بین آسیا و اقیانوس اطلس شمالی شده است. در نتیجه این اختلالات، کانال سوئز و تنگه باب المندب پس از کاهش ۵۰ درصدی در ماه می۲۰۲۴، شاهد افت شدید ترافیک دریایی تا دسامبر ۲۰۲۴ به ۷۵ درصد بوده که دلیل آن اختلال در زنجیره تامین بین آسیا، اروپا و آمریکا است. همچنین از طریق تنگه هرمز، مهم‌ترین گذرگاه برای انتقال نفت در سطح جهان، به دلیل نگرانی‌های امنیتی و نزدیکی به مناطق پر تنش، تردد کشتی‌ها ۱۵ درصد کاهش داشته است.
نسبت محموله‌های تاخیری در بنادر مدیترانه شرقی و خلیج فارس به ۲۶ درصد افزایش یافت، در حالی که سهم چین از کل محموله‌ها به ۹ درصد کاهش یافت که نشان دهنده تغییرات عمده در جریان تجارت جهانی است.
انحراف مسیرهای کشتیرانی از طریق دماغه امید به طور قابل توجهی مسافت و زمان سفر را برای کشتی‌هایی که از گذرگاه دریای سرخ استفاده می‌کنند افزایش داده و تا اکتبر ۲۰۲۴، مسافت طی شده توسط کشتی‌های باری ۴۸ درصد و نفتکش‌ها ۳۸ درصد در مقایسه با دوره ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۳ افزایش یافته است. از همین روی، زمان سفر نیز به شدت افزایش یافته است، برای نمونه ۴۵ درصد برای محموله‌های نفتی و ۲۸ درصد برای نفتکش‌ها افزایش یافته که مستقیماً بر کارایی خدمات لجستیک دریایی و افزایش هزینه‌های عملیاتی برای شرکت‌های جهانی تأثیر گذاشت.
از سوی دیگر، بحران کشتیرانی دریای سرخ بر زنجیره‌های تامین جهانی تأثیر گذاشته است. شاخص اختلال زنجیره تامین بانک جهانی در دسامبر ۲۰۲۴ به ۲.۳ میلیون واحد معادل بیست فوت (TEU) رسید که بیش از دو برابر سطح ثبت شده در دسامبر ۲۰۲۳ است. نسبت محموله‌های تاخیری در بنادر مدیترانه شرقی و خلیج فارس به ۲۶ درصد افزایش یافت، در حالی که سهم چین از کل محموله‌ها به ۹ درصد کاهش یافت که نشان دهنده تغییرات عمده در جریان تجارت جهانی است.
این بحران همچنین بر زمان تحویل تامین کنندگان در سطح جهانی تأثیر گذاشته است، به طوری که PMI در ۲۵ کشور از ۳۵ کشور مورد بررسی بین نوامبر ۲۰۲۳ تا اکتبر ۲۰۲۴ در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، افزایش قابل توجهی را ثبت کرده است، و این بدتر شدن بیشتر در اروپا و برخی از کشورهای آسیایی به دلیل اختلال در حمل و نقل و تاخیر در ورود مواد اولیه است.
کاهش شدید فعالیت بندری
این بحران به طور قابل توجهی بر فعالیت بنادر جهانی تأثیر گذاشته است، به طوری که کشورهای خاورمیانه و خلیج فارس از نوامبر ۲۰۲۳ شاهد کاهش قابل توجه تجارت در سراسر دریای سرخ بوده‌اند. اردن و عمان به ترتیب کاهش ۳۸ و ۲۸ درصدی صادرات کشتی را ثبت کردند، همچنین واردات کشتی در اردن و قطر ۵۰ و ۲۷ درصد کاهش یافت. تجارت از طریق بنادر بزرگ در سراسر جهان نیز در دوره نوامبر ۲۰۲۳ تا اکتبر ۲۰۲۴ نسبت به دوره قبل از بحران ۸ درصد کاهش یافت. در این زمینه، مصر از ضرر ۷ میلیارد دلاری درآمدهای کانال سوئز خبر داده است، هرچند برخی بنادر امارات، عربستان و مصر توانستند تا حدودی خود را با این بحران وفق دهند. باوجود کاهش تجارت دریایی، حجم تجارت جهانی به طور کلی سرعت گرفته که نشان دهنده تغییر مسیر محموله‌ها به جای کاهش حجم تجارت بین المللی است.
بحران دریای سرخ باعث افزایش هزینه‌های حمل و نقل، اختلال در زنجیره تامین و تغییر مسیرهای تجاری جهانی شده است، اما باوجود تأثیر منفی بر کانال سوئز و بنادر منطقه، برخی کشورها توانسته‌اند جریان‌های تجاری خود را به مسیرهای جایگزین هدایت کنند
سناریوهای احتمالی برای بحران دریای سرخ
با اجرایی شدن توافق آتش بس بین اسرائیل و حماس در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵ و تعهد حوثی‌ها برای کاهش حملات به کشتی‌های تجاری، انتظارات برای کاهش بحران دریایی افزایش یافته است. بر اساس گزارش بانک جهانی، سه سناریو اصلی برای توسعه وضعیت در بخش کشتیرانی در سال ۲۰۲۵ وجود دارد:
۱- سناریوی اصلی: بحران تا اکتبر ۲۰۲۵ ادامه دارد و رشد تجارت حمل و نقل را در سطح فعلی حفظ می‌کند.
۲- سناریوی بهبود تدریجی: بحران تا ماه می۲۰۲۵ به پایان می‌رسد و رشد تجارت به تدریج به سطح عادی باز می‌گردد. انتظار می‌رود واردات کالا در خاورمیانه و شمال آفریقا ۱.۶ درصد و در اتحادیه اروپا ۴.۹ درصد رشد کند، همچنین طبق برآوردها صادرات کالا در دریای سرخ و شمال آفریقا ۱۰.۳ درصد و در اتحادیه اروپا ۵.۱ درصد افزایش یابد.
۳- سناریوی بهبود سریع: بحران در فوریه ۲۰۲۵ به پایان می‌رسد و منجر به بهبود سریع در ترافیک جهانی کشتیرانی می‌شود، در این صورت انتظار می‌رود واردات کشتیرانی۲.۱ درصد در خاورمیانه و شمال آفریقا و ۸.۲ درصد در اتحادیه اروپا افزایش یابد، علاوه بر آن صادرات از طریق دریا ۱۷.۴ درصد در دریای سرخ و اتحادیه اروپا افزایش یابد.
بحران دریای سرخ باعث افزایش هزینه‌های حمل و نقل، اختلال در زنجیره تامین و تغییر مسیرهای تجاری جهانی شده است، اما باوجود تأثیر منفی بر کانال سوئز و بنادر منطقه، برخی کشورها توانسته‌اند جریان‌های تجاری خود را به مسیرهای جایگزین هدایت کنند. با توجه به پایان یافتن این بحران در سال ۲۰۲۵، بزرگترین چالش همچنان باقی خواهد ماند و آن اینکه چگونه می‌توان ثبات را به کشتیرانی بازگرداند و خطرات آینده را کاهش داد تا از انعطاف‌پذیری زنجیره تامین و پایداری تجارت جهانی اطمینان حاصل کرد.
تاثیر پیشنهاد مضحک ترامپ
هنگامی که پیشنهاد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا مبنی بر تصرف غزه مطرح شد، دوباره روند صلح را تغییر داد و به ترس از تنش‌های مجدد دامن زد. اظهارات غافلگیرکننده ترامپ تنها یک بیانیه سیاسی موقت نبود، بلکه تأثیر عمیقی بر پویایی ناوبری جهانی داشت و بر امیدها برای از سرگیری ترافیک کشتیرانی در این گذرگاه استراتژیک سایه افکند، صحنه را وارونه کرد و تنش وعدم اطمینان را به منطقه بازگرداند. در واقع ترس از بازگشت تنش‌ها، تردیدهای کشتی‌های تجاری را افزایش داد. اکنون این پرسش وجود دارد که آیا نشانه‌های تنش‌زدایی فقط سرابی در بیابان بحران‌های سیاسی است؟
اظهارات غافلگیرکننده ترامپ تنها یک بیانیه سیاسی موقت نبود، بلکه تأثیر عمیقی بر پویایی ناوبری جهانی داشت و بر امیدها برای از سرگیری ترافیک کشتیرانی در این گذرگاه استراتژیک سایه افکند، صحنه را وارونه کرد و تنش وعدم اطمینان را به منطقه بازگرداند
اظهارات ترامپ در هفته جاری باعث نگرانی گسترده مدیران کشتیرانی شده است، به طوری که یان ریندبو، مدیر اجرایی Norden Group، شرکت حمل و نقل بار، گفت که طرح ترامپ وضعیت در خاورمیانه را پیچیده‌تر و بحران دریای سرخ را طولانی‌تر کرده است. وی افزود که این پیشنهاد سناریوهایی از بی‌ثباتی را به ذهن متبادر و احتمالا حوثی‌ها را وادار به عقب‌نشینی از تعهدات اخیر خود برای توقف حملات کند. البته شرکت‌ها قبلاً نسبت به عواقب این پیشنهاد هشدار داده‌اند. لارس جنسن، مدیر عامل Vespucci Maritime، گفت: «امیدهایی که برای ازسرگیری دریانوردی در دریای سرخ شکل گرفته بود، به سرعت محو شد. یک هفته پیش بارقه امیدی را در انتهای تونل دیدیم اما اکنون به نظر می‌رسد بازگشت به حالت عادی دور از دسترس است.»
در ۱۹ ژانویه ۲۰۲۵، حوثی‌ها لغو تحریم‌ها را برای اکثر کشتی‌ها به جز کشتی‌های ثبت‌شده یا متعلق به نهادهای اسرائیلی اعلام کردند که منجر به افزایش جزئی در محموله‌های ترانزیت از مجاورت یمن شد و بر اساس داده‌های رسمی، ۲۲۳ کشتی در هفته بعد از تنگه باب‌المندب عبور کردند. اما با پیشنهاد ترامپ، نگرانی‌ها دوباره افزایش یافته و بریژیت دیاکون، تحلیلگر دریایی توضیح می‌دهد که «تعدادی از کشتی‌ها به ترانزیت از دریای سرخ بازگشته‌اند، اما بسیاری هنوز منتظر نشانه‌هایی هستند که وضعیت تثبیت شده است».
نظر شما