حامد شایگان؛ بازار: علاوه بر ناترازی انرژی قیمت گاز نیز به چالش صنایع ایران افزوده شد. با توجه به اینکه افزایش قیمت گاز و برق تأثیرات قابل توجهی بر صنایع مختلف به ویژه صنعت پتروشیمی، فولاد و سیمان دارد. نوسانات قیمت آن می‌تواند روی حاشیه سود و سهم بازار این صنایع تاثیر بگذارد.
وزارت نفت نرخ نامه جدیدی برای گاز و خوراک در سال ۱۴۰۳، ابلاغ کرده است رشد بالایی را در سال جاری نشان می دهد. افزایش نرخ دلار و قیمت جهانی گاز، نرخ خوراک پتروشیمی و صنایع را گران کرده و به افزایش هزینه‌های تولید و کاهش حاشیه سود منجر شده است. درواقع نرخ دلار حواله در ماه‌های اخیر با توجه به اینکه به نرخ دلار آزاد، نزدیک شده نرخ خوراک صنعت پتروشیمی را با افزایش روبرو ساخته است.
برای محاسبه نرخ گاز صنایع در نیمه اول سال, هر عددی از فرمول نرخ خوراک استخراج شود ۱۰ درصد تخفیف دارد و در نیمه دوم سال هر عددی از فرمول استخراج شود ۱۰ درصد گرانتر به شرکتها فروخته می‌شود
البته درباره انتشار نرخ ریالی خوراک و سوخت صنایع باید دقت توجه داشت که در نیمه اول سال, هر عددی از فرمول نرخ خوراک استخراج شود ۱۰ درصد تخفیف دارد و در نیمه دوم سال هر عددی از فرمول استخراج شود ۱۰ درصد گرانتر به شرکتها فروخته می‌شود, همین موضوع در کنار رشد نرخ دلار ارز توافقی و همچنین رشد نرخ جهانی گاز, باعث شده که نرخ فروش گاز به شرکتها در دی ماه رشد داشته باشد.
میانگین نرخ موثر فرمول در ۱۰ ماهه ابتدای امسال ۱۴.۹ سنت بوده است, به همین دلیل برای تحلیل شرکتها در سال آینده با فرض ثبات نرخ‌های جهانی نسبت به امسال می‌توان از نرخ ۱۶ سنت برای گاز استفاده کرد.
نرخ خوراک براساس فرمول و نرخ جهانی گاز
محمود مرادی کارشناس اقتصادی درباره ابلاغیه نرخ جدید گاز به بازار گفت: در فروردین ماه ۱۴۰۳، نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها حدود ۴۷۰۰ تومان و نرخ گاز مصرفی به عنوان سوخت در صنایع فولادی ۲۸۰۰ تومان، برای سیمانی ها ۷۰۰ تومان و برای سایر صنایع حدود ۴۶۶ تومان بوده است. اما در دی ماه، این نرخ‌ها به ترتیب به حدود ۱۲۷۰۰ تومان برای نرخ خوراک پتروشیمی ها و ۵۸۰۰ تومان برای فولادی‌ها، ۱۴۵۰ تومان برای سیمانی‌ها و حدود ۱۰۰۰ تومان برای بقیه صنایع رسیده است.
به گفته محمود مرادی خوراک گاز پتروشیمی‌ها بر اساس یک فرمول خاص محاسبه می‌شود. این فرمول شامل چهار هاب جهانی به عنوان قیمت‌های مرجع (آمریکا، کانادا، انگلستان، هلند)، نرخ صادراتی گاز ایران و نرخ مصرفی گاز در کشور است. برای مثال، در تابستان، نرخ خوراک حدود ۱۱ سنت بود و به تدریج افزایش یافت و اکنون در زمستان به حدود ۲۰ سنت رسیده است
وی افزود: نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها بر اساس یک فرمول خاص محاسبه می‌شود. این فرمول شامل چهار هاب جهانی به عنوان قیمت‌های مرجع (آمریکا، کانادا، انگلستان، هلند)، نرخ صادراتی گاز ایران و نرخ مصرفی گاز در کشور است. برای مثال، در تابستان، نرخ خوراک حدود ۱۱ سنت بود و به تدریج افزایش یافت و اکنون در زمستان به حدود ۲۰ سنت رسیده است. دلیل اصلی این افزایش، بالا رفتن قیمت گاز در اروپا به دلیل جنگ اوکراین و مشکلات صادرات گاز روسیه به اروپا بوده است.
مرادی تصریح کرد: نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها نه تنها به دلیل افزایش قیمت جهانی گاز، بلکه به دلیل نوسانات نرخ دلار نیما نیز افزایش یافته است. ابتدای سال، دلار نیما در حدود ۴۰ تا ۴۱ هزار تومان بود، اما اکنون به حدود ۶۷ هزار تومان رسیده است. این افزایش نرخ دلار نیز باعث افزایش نرخ خوراک گاز به صورت ریالی شده است. نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها به طور موقت در فصل زمستان بالا می‌رود و در فصل گرما دوباره کاهش می‌یابد. بنابراین، میانگین نرخ خوراک در سال ۱۴۰۳ احتمالاً حدود ۱۵ یا ۱۶ سنت خواهد بود. برای مثال، در اوایل دی ماه نرخ خوراک ۱۴.۹ سنت بود و در اوایل آذر ۱۳.۸ سنت.
وی تصریح کرد: درواقع نرخ خوراک گاز پتروشیمی‌ها و نرخ سوخت صنایع در زمستان به دلیل افزایش قیمت جهانی گاز و نوسانات نرخ دلار نیما به شدت بالا می‌رود، اما در فصل گرما کاهش می‌یابد. این نرخ‌ها به طور کلی منجر به افزایش هزینه‌های صنایع می‌شود، اما تحلیلگران معتقدند که این موضوع در محاسبات آن‌ها در نظر گرفته شده و برای بسیاری که در این بازار کار می‌کنند، این نرخ‌ها ناشناخته یا جدید نیستند.
تاثیر نرخ گاز بر صنعت فولاد
در سال‌های گذشته تولید فولاد در ایران به استفاده از گاز ارزان‌قیمت متکی بوده که منجر به تولید با قیمت رقابتی و افزایش صادرات بود. با این حال، روند اصلاح قیمت سوخت صنایع در سال‌های اخیر آغاز شده است. هرچند افزایش قیمت گاز تهدیدی جدی برای این صنعت محسوب می‌شود.
وجود منابع سنگ آهن و گاز در کشور مزیتی برای تولید فولاد است به همین دلیل روش تولید فولاد در ایران بر اساس احیای مستقیم است. در حالی که در سطح جهانی، تولید فولاد بیشتر از طریق کوره بلند انجام می‌شود. افزایش نرخ گاز فشار بیشتری بر فولادسازان وارد می‌کند و می‌تواند طرح‌های توسعه‌ای را به خطر بیاندازد.
درواقع با افزایش بالای قیمت انرژی برق و گاز طبیعی، نسبت سود ناخالص به بهای تمام شده اغلب شرکت‌های فولادی پس از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی کاهش یافته و در بازه ۱۵ تا ۲۰ درصد قرار گرفته است. همچنین حاشیه سود ناخالص صنایع فولادی فاقد زنجیره ارزش کامل، به خصوص شرکت‌های فولادی بخش خصوصی که تنها روی مرحله فولادسازی سرمایه‌گذاری کرده‌اند، احتمالاً به زیر ۱۰ درصد کاهش می‌یابد که تنها درصورتیکه هزینه سربار آن‌ها، پایین باشد تداوم تولید تهدید نخواهد شد.
همچنین دغدغه تأمین به‌هنگام سوخت مورد نیاز سایر صنایع انرژی بر مانند واحدهای تولیدکننده سیمان، عامل دیگری است که پیشتر مورد انتقاد توجه سرمایه گذاران است. اکنون، به دلیل تمرکز بر مقابله با آلودگی، گاز به عنوان سوخت مورد تأکید قرار دارد. از طرف دیگر اولویت مصرف گاز برای مصارف خانگی و تجاری است و این موضوع مشکلاتی برای واحدهای تولیدی سیمان به‌وجود آورده است.
به دلیل قطعی مکرر برق، تولید فولاد و سیمان به شدت کاهش یافته است. برخی کارخانه‌ها تا ۹۰ درصد از تولید خود را در زمان سهمیه‌بندی زمستان کاهش داده‌اند. در گزارش ۹ ماهه اخیر، تولید فولاد نسبت به مدت مشابه سال گذشته با کاهش یک و نیم میلیون تنی مواجه شده است و صنعت سیمان نیز افت قابل توجهی را تجربه کرده است. این مسأله از خسارت‌های ناترازی انرژی به وجود آمده است. همچنین، به دلیل اینکه بهار و تابستان فصل‌های پرکار ساخت و ساز هستند، تقاضا برای سیمان و فولاد در این فصول بالاتر است. این امر باعث شده عرضه در برابر تقاضا افت شدیدی پیدا کند و نهایتاً قیمت محصولات افزایش داشته باشد که تا حدودی کاهش تولید را جبران می‌کند.
حسن کاظم زاده کارشناس اقتصادی گفت: «صنعت سیمان تحت تاثیر ناترازی انرژی و قیمت پایین در مقایسه با کالا های جایگزین، در دو سال اخیر همواره با افزایش نرخ فروش همراه شده و جزو صنایع برنده بورس بوده است. با توجه به پرشدن گپ قیمتی سیمان در مقایسه با آجر و میلگرد و همچنین تداوم وضعیت قطعی انرژی در سال آینده، قیمت سیمان شرکت ها به صورت میانگین ۳۵ تا ۴۰ درصد از میانگین نرخ امسال بالاتر ثبت خواهد شد و مقدار تولید مشابه سال جاری برآورد می‌شود.»
نرخ گاز خوراک تحویلی به پتروشیمی هایی که خوراک گاز دارند و نرخ گاز سوخت به صنایع تابع دو متغیر است. متغیر اول، نرخ دلار رسمی (نرخ دلار نیما در گذشته و نرخ دلار توافقی در حال حاضر) و متغیر دوم نرخ دلاری گاز که خروجی فرمول معروف نرخ گاز خوراک است
او درباره پتروشیمی ها تصریح کرد: « نرخ گاز خوراک تحویلی به پتروشیمی هایی که خوراک گاز دارند و نرخ گاز سوخت به صنایع تابع دو متغیر است. متغیر اول، نرخ دلار رسمی (نرخ دلار نیما در گذشته و نرخ دلار توافقی در حال حاضر) و متغیر دوم نرخ دلاری گاز که خروجی فرمول معروف نرخ گاز خوراک است. در دی ماه نرخ دلار رسمی رشد کرده و به حدود ۶۷ هزار تومان رسیده است. از طرف دیگر نرخ گاز در اروپا و حتی آمریکا به دلیل فصل سرما رشد کرده است. علت رشد نرخ محصولاتی مثل اوره (از ۳۳۰ دلار برای هر تن به ۳۷۷ دلار برای هر تن در خلیج فارس) و متانول (از ۲۷۰ دلار برای هر تن به ۳۰۵ دلار برای هر تن در بنادر چین) نیز همین رشد قیمت گاز در مناطق مختلف بوده است. به همین دلیل نرخ گاز خوراک و سوخت از دی ماه به بعد رشد داشته باشد.
محاسبات نرخ خوراک و سوخت گاز در صنایع مختلف (فروردین تا بهمن ماه ۱۴۰۳) به شرح زیر است؛
خوراک گاز طبیعی و واحدهای پتروشیمی: فروردین ۴۶,۹۸۸ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد و بهمن ۱۲۶,۸۸۸ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد بوده که ۱۷۰.۱ درصد افزایش قیمت داشته است.
سوخت پالایشگاه ها: قیمت فروردین ۲۷,۹۵۸ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد و قیمت بهمن ۷۶,۱۳۳ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد بوده که قیمت ۱۷۲.۳ درصد افزایش یافته است.
واحدهای تولید فلزات: قیمت فروردین ۲۰,۹۶۹ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد و قیمت بهمن ۵۷,۱۰۰ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد شده که قیمت ۱۷۲.۲ درصد افزایش داشته است.
صنایع سیمان: قیمت فروردین ۶,۹۹۰ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد و قیمت بهمن ۱۹,۰۳۳ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد ثبت شده که ۱۷۲.۳ افزایش داشته است.
سایر صنایع قیمت فروردین ۴,۶۶۰ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد و بهمن ۱۲,۶۸۹ ریال به ازای هر مترمکعب استاندارد بود که ۱۷۲.۳ درصد افزایش داشته است.
دلایل افزایش قیمت خوراک و گاز صنایع
افزایش قیمت گاز و برق باعث افزایش قیمت محصولات صنایع می‌شود. بخشی از این محصولات صادر می‌شوند که هزینه مالی حاصل از انرژی را تا حدودی می‌توانند جبران کنند. یکی از دلایل گرانی نرخ گاز برای صنایع، نوعی یارانه انرژی است که سال‌ها به جیب آن‌ها رفته است. به این ترتیب، افزایش قیمت انرژی برای مقابله با این یارانه ها است.
به طور کلی افزایش نرخ گاز صنایع منجر به کاهش حاشیه سود شرکتها می‌شود. به نظر می‌رسد سیاست تغییر ارز صنایع صادرکننده از نیمایی به توافقی در راستای واقعی کردن نرخ انرژی و انجام شده‌است.
برای مدیریت این چالش‌ها، توجه به مدیریت بهینه منابع انرژی، استفاده از فناوری‌های نوین و بهره‌وری بیشتر از اهمیت بالایی برخوردار است. همچنین، درآمد صادرات محصولات این صنایع می‌تواند به کاهش اثرات منفی افزایش قیمت انرژی کمک کند. به علاوه، تأمین به‌هنگام سوخت در صنایع نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و سیاست‌های ارزی نیز نقش مهمی در مدیریت این وضعیت دارند.
نظر شما