بازار؛ گروه صنعت: صنعت لوازم خانگی در ایران یکی از بخش‌های حیاتی اقتصاد غیرنفتی این کشور است و در سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته است. با وجود افزایش تولید اما صادرات لوازم خانگی، نقش مهمی در تقویت اقتصاد کشور و ایجاد فرصت‌های شغلی ایفا نمی‌کند. بخشی از این مشکل به نوسانات بالا ارز و وابستگی تکنولوژیک این صنعت به خارج از کشور است. البته در سال‌های اخیر مشکلات مربوط به ناترازی انرژی نیز به آن اضافه شده‌است. در این گزارش به بررسی وضعیت تولید، صادرات، و تأثیرات مختلف بر صنعت لوازم خانگی در ایران پرداخته می‌شود.
در سال ۱۴۰۱، تولید لوازم خانگی در ایران روند رو به رشد خود را تسریع کرد. در سال ۱۴۰۲، تولید لوازم خانگی به ۵.۳ میلیون دستگاه رسید که نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش ۳۲.۵ درصدی را نشان می‌دهد. بیشترین تولید داخلی لوازم خانگی در ایران مربوط به انواع یخچال‌ها و فریزرها، ماشین‌های لباسشویی، کولرهای آبی و تلویزیون است.
درصد داخلی‌سازی در صنعت لوازم خانگی ایران به حدود ۶۵ درصد رسیده که نشان‌دهنده افزایش توانمندی‌های داخلی در تولید این محصولات است. در برخی محصولات مانند یخچال‌ها و فریزرها، داخلی‌سازی به صورت صد درصد انجام می‌شود که این امر نشان‌دهنده کاهش وابستگی به واردات مواد اولیه و افزایش استقلال صنعتی است.
از جمله کشورهایی که ایران به آنها صادرات دارد می‌توان به عراق، افغانستان، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس اشاره کرد. این امر نشان‌دهنده توانمندی‌های ایران در صادرات و کیفیت بالای تولیدات داخلی است. اما این مزیت برای تمام محصولات لوازم خانگی نیست و در برخی مواد محصول وارد می‌شود
صادرات لوازم خانگی در ایران به دلیل مشکلات مختلفی مانند محدودیت‌های اقتصادی، تحریم‌ها، کمبود منابع مالی، با چالش‌هایی مواجه است. با این حال، در شش ماه نخست سال ۱۴۰۲، ارزش صادرات لوازم خانگی ایران به ۲۰۵ میلیون دلار رسید. این رقم نشان‌دهنده افزایش قابل توجهی در صادرات این محصولات و رشد کیفیت تولیدات داخلی است. اما به نظر می‌رسد که صادرات نسبت به ظرفیت این صنعت چندان قابل توجه نیست. بخشی از این مشکل به افزایش شرکت‌های لوازم خانگی به صورت زیر پله ای است.
ایران لوازم خانگی خود را به کشورهای مختلفی صادر می‌کند. از جمله کشورهایی که ایران به آنها صادرات دارد می‌توان به عراق، افغانستان، پاکستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و کشورهای حوزه خلیج فارس اشاره کرد. این امر نشان‌دهنده توانمندی‌های ایران در صادرات و کیفیت بالای تولیدات داخلی است. اما این مزیت برای تمام محصولات لوازم خانگی نیست و در برخی مواد محصول وارد می‌شود.
چالش واردات مواد اولیه
برای واردات مواد اولیه لوازم خانگی، ایران از کشورهایی مانند چین، ترکیه، ایتالیا و ژاپن استفاده می‌کند. این واردات نشان‌دهنده نیاز به مواد اولیه با کیفیت برای تولید محصولات داخلی است و در عین حال فرصت‌هایی برای همکاری و تبادل تجاری بین‌المللی فراهم می‌کند.
اما در تامین بخشی از مواد اولیه لوازم خانگی که به محصولات پتروشیمی و ورقهای فولادی برمی‌گردد این صنعت همچنان با چالش‌های مواجه است.
علیرضا شهیدی دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری در گفتگو با بازار گفت: «رکود بازار لوازم خانگی تاثیرات متعددی بر وضعیت تولید و بازار این صنعت دارد. کاهش تقاضا یکی از مهم‌ترین تاثیرات رکود بازار است که می‌تواند منجر به کاهش تولید، افزایش موجودی انبارها و کاهش درآمد تولیدکنندگان شده‌است. در نتیجه، تولیدکنندگان ممکن است با مشکلات مالی مواجه شوند و مجبور به تعدیل نیرو شوند.»
او افزود: «علاوه بر این، رکود بازار به افزایش رقابت بین تولیدکنندگان منجر شده‌است. در این شرایط، تولیدکنندگان برای جذب مشتریان بیشتر به رقابت شدیدتری پیدا کرده‌اند که به کاهش قیمت‌ها و سودآوری پایین‌تر منجر شده‌است. همچنین، شرکت‌ها مجبور شدند راهبردهای خود را برای مدیریت کاهش تقاضا و کاهش هزینه‌ها را بازبینی کنند.»
چالش تولید لوازم خانگی با ارز
او با اشاره به تبعات سیاست‌های ارزی دولت در زمینه افزایش نرخ ارز به شکل توافقی گفت: «نوسانات ارزی تاثیرات متعددی بر صنعت لوازم خانگی دارد. افزایش قیمت ارز هزینه تولید محصولات را افزایش داده، به‌ویژه برای محصولاتی که وابسته به واردات مواد اولیه هستند. این افزایش هزینه‌ها منجر به افزایش قیمت نهایی محصولات و کاهش قدرت خرید مشتریان شود. در نتیجه، تقاضا برای محصولات لوازم خانگی کاهش یافته و تولیدکنندگان را با مشکلات مالی بیشتری مواجه کرده‌است. نوسانات ارزی همچنین باعث تحولات در بازار و تغییرات در سیاست‌های تولید شده‌است. از این رو تولیدکنندگان باید راهبردهای خود را برای مقابله با افزایش هزینه‌ها و کاهش تقاضا بازبینی کنند و به دنبال روش‌های جدید برای بهبود کارایی و کاهش هزینه‌ها باشند. در غیر اینصورت برخی از آنها از صحنه تولید حذف خواهند شد.»
علیرضا شهیدی معتقد است که افزایش قیمت تمام‌شده محصولات لوازم خانگی در نتیجه ناترازی برق تاثیرات منفی بر رقابت‌پذیری صنعت دارد. با افزایش قیمت تمام‌شده، قیمت نهایی محصولات افزایش می‌یابد که به کاهش تقاضا نیز منجر شود
دبیر انجمن تولیدکنندگان لوازم صوتی و تصویری با اشاره به اینکه مشکلات ناترازی برق به چالش صنعت لوازم خانگی اضافه شده است، گفت: «هرچند در کنار برخی از شهرک‌های صنعتی مقدمات ساخت نیروگاه فراهم شده اما در مقطع کنونی مشکلات مربوط به ناترازی برق منجر به کاهش تولید شرکت‌ها شده‌است در نتیجه قیمت تمام شده محصولات به دلیل هزینه سرباز بالاتر بیشتر شده‌است.»
شهیدی تاکید کرد: «افزایش قیمت تمام‌شده محصولات لوازم خانگی تاثیرات منفی بر رقابت‌پذیری صنعت دارد. با افزایش قیمت تمام‌شده، قیمت نهایی محصولات افزایش می‌یابد که به کاهش تقاضا نیز منجر شود. در نتیجه این کاهش باعث کاهش تولید و افزایش موجودی انبارها شود. کاهش فروش محصولات می‌تواند باعث کاهش درآمد و افزایش هزینه‌های تولید شود که به کاهش سودآوری و مشکلات مالی بیشتر منجر شود. علاوه بر این، تولیدکنندگان ممکن است برای جذب مشتریان بیشتر به رقابت شدیدتری بپردازند که می‌تواند به کاهش قیمت‌ها و سودآوری پایین‌تر منجر شود.»
براساس این گزارش صنعت لوازم خانگی در ایران با وجود چالش‌ها و مشکلات مختلف، به رشد و توسعه خود ادامه داده است. در مقطع کنونی افزایش تولید، داخلی‌سازی، و صادرات محصولات این صنعت نشان‌دهنده توانمندی‌های ایران برای ورود به بازار جهانی یا حداقل تامین نیاز داخلی است. با این حال، تأثیرات منفی رکود بازار، نوسانات ارزی، و افزایش قیمت تمام‌شده بر تولیدکنندگان و بازار لوازم خانگی قابل توجه است. به همین دلیل محصولات لوازم خانگی ایران در بازار جهانی حرف چندانی ندارند. برای مدیریت این چالش‌ها، تولیدکنندگان و سیاست‌گذاران باید به دنبال راهبردهای جدید و مؤثر برای بهبود کارایی، کاهش هزینه‌ها، و افزایش کیفیت محصولات باشند. هرچند نمی‌توان نقش دولت در رفع چالش‌های ارزی و انرژی را نادیده گرفت.
نظر شما