بازار؛ گروه اصناف: مدتی پیش رئیس کل گمرک جمهوری اسلامی ایران حجم کل تجارت خارجی را ۱۳ میلیارد و ۹۸۴ میلیون دلار اعلام کرد که از این میزان سهم صادرات قطعی کالای غیرنفتی به غیر از نفت خام کوره، نفت سفید و تجارت چمدانی ۶ میلیارد و ۳۶۴ میلیون دلار و سهم واردات ۷ میلیارد و ۶۲۰ میلیون دلار اعلام شد که این ارقام در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته به ترتیب کاهش ۴۳.۹۸ درصدی و ۲۶.۷۶ درصدی را نشان می دهد.
اما مساله اصلی در اعلام آمار تجارت خارجی کشور این است که همچنان چین، عراق، امارات، افغانستان و ترکیه شرکای اصلی تجارت خارجی ایران هستند که البته در شرایط تحریمی تعهد این کشورها به همکاری تجاری با ایران را می توان مثبت ارزیابی کرد ولی مساله اصلی این است که آیا تکرار شرکای تجاری برای سالهای متمادی و عدم افزایش به تعداد همکاران اقتصادی در عرصه تجارت جهانی می تواند به نفع اقتصاد کشور باشد یا خیر!؟
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران براین باور است که تا این میزان چسبندگی میان شرکای تجاری و محدودیت در گستره فعالیت های تجاری چندان به نفع اقتصاد کشور نیست و باید در راستای گسترش دایره شرکای تجاری ایران اقدامات لازم صورت بگیرد.
کیومرث کرمانشاهی در گفتگو با خبرنگار بازار در ارزیابی وضعیت تجارت خارجی کشور می گوید: مقایسه آمار صادرات و واردات کشور در سه ماهه نخست سال جاری نشان می دهد که میان ارزش واردات با صادرات بیش از ۱.۲ میلیارد دلار تفاوت وجود دارد و تراز تجاری برای ایران منفی است.
وی با بیان اینکه مجموع حجم تجارت خارجی کشور در بازه زمانی مذکور ۱۳ میلیارد و ۹۸۴ میلیون دلار است، می افزاید: اگر روند صادرات و واردات کشور با همین شرایط فعلی ادامه پیدا کند در پایان سال ارزش کل تجارت خارجی کشور به حدود ۵۳ میلیارد دلار می رسد که این رقم در مقایسه با حجم بیش از ۸۵ میلیارد دلاری تجارت خارجی ایران نشان از کاهش ۳۵ تا ۴۰ درصدی حجم تجارت خارجی ایران در سال جاری دارد.
افزایش وزنی صادرات به تنهایی فاقد ارزش است
این کارشناس اقتصادی تشدید تحریم ها، شیوع ویروس کرونا، اعمال محدودیت های مرزی و جهش ارزی را از جمله عوامل موثر در کاهش حجم مبادلات تجاری کشور دانسته و می گوید: برخی با استناد به افزایش رشد وزنی کالا وضعیت تجارت خارجی کشور را مناسب ارزیابی می کنند و این درحالی است که افزایش وزن صادرات به تنهایی فاقد ارزش است.
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران می افزاید: برای ارزیابی دقیق وضعیت تجارت خارجی کشور نباید به رشد وزنی صادرات کالا به تنهایی توجه کرد زیرا به میزانی که افزایش وزنی صادرات کالا بدون رشد ارزشی صادرات را تجربه کنیم، ارزان فروشی، خام فروشی و فروش فله ای کالا صورت گرفته است.
کرمانشاهی ادامه می دهد: مقایسه قیمت کالاهای وارداتی با کالاهای صادراتی نشان می دهد که متوسط ارزش هر تن کالای وارداتی ۴ تا ۵ برابر بیشتر از کالاهای صادراتی است.
۸۰ درصد تجارت خارجی با ۱۰ کشور
کرمانشاهی درباره محدودیت تجارت خارجی ایران به ۵ تا ۱۰ کشور اظهار می کند: در سال گذشته ایران به ۱۲۸ کشور دنیا کالا صادر و از ۱۱۲ کشور کالا وارد کرده است اما ۸۰ تا ۹۰ درصد از عمده مبادلات ما با ۱۰ کشور است.
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران با انتقاد از منفی بودن تراز تجاری ایران در سالهای اخیر می گوید: واردات کالاهای اساسی، تکنولوژی و مواد اولیه باید به وفور انجام شود زیرا این اقلام می توانند منجر به افزایش ظرفیت تولید، اشتغالزایی و ایجاد ارزش افزوده بر روی کالاهای صادراتی شود.
این فعال اقتصادی می افزاید: البته واردات سایر کالاها هم می تواند بدون محدودیت انجام شود ولی به شرط اینکه تراز تجاری کشور را منفی نکند.
کرمانشاهی با تاکید بر ضرورت افزایش ارزش صادرات کشور ادامه می دهد: متاسفانه آمار دقیقی از صادرات و واردات کالا به کشور بر اساس جزئیات کالایی نداریم و بدون تردید در اقتصادی غیرشفاف نمی توان برنامه ریزی دقیقی برای تحقق اهداف کلان اقتصادی و تحقق رشد اقتصادی و صادراتی داشت.
۹۲ و ۹۳ سالهای طلایی تجارت خارجی ایران
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران با انتقاد از اینکه اهداف برنامه های توسعه ای کشور در زمینه افزایش صادرات و تجارت خارجی کشور محقق نشده است، می گوید: در سالهای ۹۲ و ۹۳ میزان حجم تجارت خارجی کشور ۱۰۲ میلیارد دلار بود که بر اساس آمارهای موجود این دو سال دوران طلایی تجارت خارجی کشور بوده است اما متاسفانه این روند ادامه پیدا نکرد.
کرمانشاهی می افزاید: هفت سال پیش ارزش مبادلات تجاری کشور با دلار سه تا چهار هزار تومانی ۱۰۲ میلیارد دلار بوده است و اکنون این رقم به بیش از یک دوم کاهش پیدا کرده است. البته نکته حایز اهمیت این است که در روزگار طلایی تجارت خارجی کشور نیز از مجموع تجارت ایران با دنیا سهم صادرات ۴۹.۵ میلیارد دلار و سهم واردات ۵۲.۵ میلیارد دلار و تراز تجاری کشور منفی سه میلیارد دلار بود.
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران اظهار می کند: اگر میزان روند تجارت خارجی این بر اساس برنامه های توسعه ای و با آهنگ ۱۰ درصدی رشد می کرد در حال حاضر ارزش تجارت خارجی کشور به ۱۷۰ تا ۱۸۰ میلیارد دلار رسیده بود اما این هدف محقق نشده است.
کرمانشاهی حجم تجارت جهانی را ۳۸ هزار میلیارد دلار اعلام کرده و می گوید: سهم ایران از جمعیت جهانی یک درصد است اگر قرار بود معادل جمعیت از تجارت جهانی سهم داشته باشیم باید ارزش تجارت خارجی کشور به ۳۸۰ میلیارد دلار می رسید ولی این امر نیز محقق نشده است.
از گذشته عبرت بگیریم اشتباهات اقتصادی گذشته را تکرار نکنیم و البته باید بدانیم که بهترین استراتژی تجاری؛ توسعه صادرات غیرنفتی است
حال تجارت خوب نیست
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران می افزاید: مقایسه آمار تجارت جهانی نسبت به سالها و دهه های قبل نشان می دهد که تجارت کشور در وضعیت خوبی نیست و ادامه این روند موجب می شود تا در سال جهش تولید با کاهش ارزش تجارت و در نهایت تولید مواجه شویم.
به گفته این کارشناس اقتصادی برای عبور تجارت خارجی ایران از شرایط سخت اقتصادی ناشی از تحریم و شیوع ویروس کرونا باید از نسخه اقتصاد مقاومتی، تولید و تجارت بر مبنای آمایش سرزمینی، مزیت های منطقه ای و تکمیل حلقه های مفقوده از تولید تا تجارت استفاده کرد.
وی با تاکید بر ضرورت افزایش حجم تجارت خارجی کشور می افزاید: برای افزایش حجم واردات و صادرات کشور نیازمند تعامل و مذاکره با کشورهای مختلف هستیم اما آمارهای مستند بیانگر این حقیقت است که در انتخاب شریک تجاری دچار چسبندگی شده و حجم عمده ای از مبادلات تجاری خود را به چند کشور محدود کرده ایم که این امر به هیچ عنوان به نفع تجارت و اقتصاد کشور نیست.
کرمانشاهی تصریح می کند: نکته ای که برای تحقق رشد تجاری و اقتصادی باید به آن توجه شود این است که از گذشته عبرت بگیریم اشتباهات اقتصادی گذشته را تکرار نکنیم و البته باید بدانیم که بهترین استراتژی تجاری؛ توسعه صادرات غیرنفتی است.
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت ایران خاطرنشان می کند: بعد از اینکه مشخص شد نفت کالای سیاسی است و ۳۰ دستگاه به نحوی در امر تجارت خارجی دخیل هستند اما در نهایت تجارت خارجی کشور با مسئولیت سازمان توسعه تجارت مدیریت می شود که لازم است مسایل مرتبط با تجارت خارجی را با هماهنگی سایر دستگاههای مرتبط پیش ببرد.
نظر شما