بازار؛ گروه آب و انرژی: برای ناترازی انرژی دلایل متعددی اعلام می شود. از نبود سرمایه گذاری و تحریم های اقتصادی تا اقتصاد دولتی و سیاست گذاری های اشتباه تنها بخشی از مهم ترین دلایل کسری برق و گاز این روزهای کشور است. در این میان بسیاری از کارشناسان رشد بی رویه مصرف در کشور را دلیل این حجم از ناترازی انرژی در کشور می دانند. توکلی رییس شرکت ملی گاز می گوید که مصرف گاز طبیعی ایران به‌عنوان سومین تولیدکننده گاز ۳.۵برابر دنیاست. روایت های دیگری هم در خصوص مصرف بالا در ایران وجود دارد.
جالب است که بدانید ایران که سهمی حدود یک درصد از جمعیت جهان را دارد، حدود ۶ درصد از گاز طبیعی دنیا را مصرف می‌کند، به‌طوری که مصرف گاز طبیعی در ایران معادل حدود نصف کل مصرف گاز طبیعی در قاره اروپاست. دولت مدعی است همه ساله حجم بالایی یارانه صرف حوزه انرژی می کند که هیچ فایده ای نداشته و همگی سوخت می شود.
حالا دولت برای جبران کسری به تعطیلی صنعت و ادارات و کارخانجات روی آورده و به نوعی مصرف بالا را در کشور را دلیل وضع موجود می دانند. در این میان مردم عملکرد بد دولت ها را مورد نقد قرار داده و نسبت به حجم خاموشی ها و تعطیلی ها و استفاده از سوخت های آلاینده گله مند هستند. صنایع هم بزرگترین قربانی این روزهای ناترازی هستند از سیاست گذاری های اشتباه و دخالت های دولت انتقاد می کنند. به عبارت دیگر یک مثل نارضایتی در کشور شکل گرفته و هیچ کدام از بخش ها از وضعیت موجود راضی نیستند.
فرشاد فاطمی اقتصاددان در اینباره می گوید: چطور می شود یک منبع بزرگ را طوری تقسیم کرد که همه ناراضی باشند؟
تا سال ۱۴۲۰ دیگر گازی نخواهیم داشت
اما چه شده نیاز و تقاضا به انرژی در کشور ما تا این اندازه افزایش یافته است.؟ این همان سوالی است که فرشاد فاطمی اقتصاددان هم به اشاره کرده و در پاسخ به آن می گوید: پاسخ این سوال مشخص است چرا که قیمت در کنار مکانیزم های تعریف شده قرار نگرفته است. باید توجه داشتیم باشیم که نیاز وقتی به تقاضا تبدیل می شود که قیمت کنار آن وجود داشته باشد.
وقتی اصل اصلی اقتصاد یعنی تعادل بین عرضه و تقاضا و نظام بازار را فراموش کنیم دیگر تداوم وضعیت موجود امکان پذیر نخواهد بود. بنابر این اگر می خواهیم موفق باشیم باید فعالیت های اقتصادی خود را در محیطی انجام دهیم که نهاده ها و ستادهای آن از مکانیزم عرضه و تقاضا تبعیت می کنند
او بر این باور است که وقتی اصل اصلی اقتصاد یعنی تعادل بین عرضه و تقاضا و نظام بازار را فراموش کنیم دیگر تداوم وضعیت موجود امکان پذیر نخواهد بود. بنابر این اگر می خواهیم موفق باشیم باید فعالیت های اقتصادی خود را در محیطی انجام دهیم که نهاده ها و ستادهای آن از مکانیزم عرضه و تقاضا تبعیت می کنند.
فاطمی اقتصاددان با بیان اینکه مشکلی که امروز با آن مواجه هستیم از ناترازی انرژی گذشته است، ادامه داد: بر اساس برآوردهای صورت گرفته با این روند حفاظت از چاه ها و میادین و وضعیت رشد مصرف تا سال ۱۴۲۰ دیگر گازی نخواهیم داشت.
بحران انرژی در دارنده ذخایر هیدروکربوری
اما در حالی ایران این روزها با بحران شدید انرژی دست و پنجه نرم می کنند که یکی از دارنده یکی از بزرگترین منابع هیدروکربوری دنیا است. آمارهای اوپک در سال ۲۰۲۲ نشان می‌دهد سهم ذخایر گاز طبیعی ایران در خاورمیانه به ۴۱ درصد رسیده است. ایران همچنان در جایگاه اول ذخایر گازی خاورمیانه قرار دارد. البته کشور ما با سهم حدود ۱۶ درصدی از ذخایر گازی جایگاه، جایگاه دوم را در جهان به خود اختصاص داده است. طبق این گزارش کشور روسیه ۲۳ درصد از سهم ذخایر گاز دنیا را به خود اختصاص داده که بیشترین میزان در میان تمام کشورهای دنیاست. در جایگاه سوم نیز کشور قطر دارد.
اما حالا کشوری با این حجم از ذخایر برای تامین نیاز گاز خانه های خود ناچار به تعطیلی صنعت و ادارات و کارخانجات شده است.
فاطمی در این باره می گوید: بحران انرژی در کشوری در حال وقوع است که یکی از بزرگترین منابع هیدروکربوری دنیا را دارد. با این وجود همه از دولت گرفته تا مردم و تولید کننده از وضعیت موجود ناراضی هستند. چطور می شود یک منبع بزرگ را طوری تقسیم کرد که همه ناراضی باشند؟
دولت باید دست از دادن وعده های بی جهت و بیخود بردارد. به عنوان مثال دولت مدعی است که گاز یا انرژی صرفه جویی شده را در اختیار بخش خصوصی قرار می دهد که با آن هر کاری که می خواهد انجام دهد. اما مشکل اینجاست که در برخی موارد گاز مایعی وجود ندارد که به فعالین بخش خصوصی سپرده شده و در بازار خرید و فروش شود. بنابر این در ابتدا دولت باید به صورت شفاف در مورد طرح ها و برنامه های خود سخن بگوید
او در ادامه سخنان خود با تاکید بر اینکه دولت باید به مالکیت بخش خصوصی احترام بگذارد، ادامه داد: دولت باید دست از دادن وعده های بی جهت و بیخود بردارد. به عنوان مثال دولت مدعی است که گاز یا انرژی صرفه جویی شده را در اختیار بخش خصوصی قرار می دهد که با آن هر کاری که می خواهد انجام دهد. اما مشکل اینجاست که در برخی موارد گاز مایعی وجود ندارد که به فعالین بخش خصوصی سپرده شده و در بازار خرید و فروش شود. بنابر این در ابتدا دولت باید به صورت شفاف در مورد طرح ها و برنامه های خود سخن بگوید.
تعارض منافع در بالاترین سطح
فاطمی ادامه داد: مساله دیگری که امروز باید به فکر حل آن بود مساله تعارض منافع است. در حال حاضر دولت در بالاترین سطح تعارض منافع قرار دارد.
بیش از اینکه مساله گاز وزیر نفت را نگران کند، وزیر کار و دفاع و آموزش و پروش را نگران کرده چرا که پتروشیمی توسط این وزارتخانه ها اداره می شود. به همین دلیل باید یک بار برای همیشه تکلیف تعارض منافع را روش کنیم
او ادامه داد: به عنوان مثال بیش از اینکه مساله گاز وزیر نفت را نگران کند، وزیر کار و دفاع و آموزش و پروش را نگران کرده چرا که پتروشیمی توسط این وزارتخانه ها اداره می شود. به همین دلیل باید یک بار برای همیشه تکلیف تعارض منافع را روش کنیم.
او لزوم جذب سرمایه های خارجی را مورد تاکید قرار داد و افزود: برای حل چالش های تامین منابع مالی، منابع داخلی به اندازه کافی تجهیز نبوده و اگر می خواهیم به رشد ۸ درصدی اقتصاد دست پیدا کنیم باید تکلیف خود را با دنیا مشخص کنیم. اینکه می خواهیم با کدام کشور مراودات بیشتری داشته و توسعه را دنبال کنیم به سیاست خارجی ما بستگی دارد. اما باید تکلیف خودمان را با دنیا مشخص کنیم.
نظر شما