نحوه استفاده از اسناد در معاملات بین المللی

بازار؛ گروه صنعت: با توجه به اینکه بسیاری از معاملات شرکت‌ها برای خرید و فروش بین المللی به ضمانت نامه‌های بانکی نیاز دارند. از این رو میثم حقیقی در یادداشتی برای خبرگزاری بازار به بررسی تفاوت اعتبارات اسنادی و ضمانت‌نامه‌های بانکی پرداخته است.

اعتبارات اسنادی و ضمانت‌نامه‌های بانکی با توجه به اینکه از رابطه پایه، مستقل بوده و تابع شرایط مندرج در خود هستند، دارای وجه مشترک نیز هستند؛ به همین دلیل بسیاری از اصول و رویه‌های مسلّم در اعتبارات اسنادی برای ضمانت‌نامه‌های بانکی نیز اعمال و اجرا می‌شود. صرف‌نظر از این موضوع، در موارد زیر اعتبارات اسنادی و ضمانت‌نامه‌های بانکی متمایز از هم هستند؛
۱. اعتبارات اسنادی یکی از طرق پرداخت ثمن در معاملات داخلی و بین‌المللی محسوب می‌شوند ولی ضمانت‌نامه‌های بانکی، عمدتاً به عنوان وسیله تضمین پرداخت محسوب می‌شوند.

۲. درخواست پرداخت در اعتبار اسنادی، یک عمل متداول محسوب شده که طرفین انتظار دارند تا هنگامی که ذینفع، تعهّدات خود را در قرارداد پایه انجام دهد، صورت پذیرد. این در حالی است که درخواست پرداخت در ضمانت‌نامه، واقعه‌ای استثنایی است که اگر اصیل (متقاضی ضمانت‌نامه) تعهدات خود را انجام ندهد، اتفاق می‌افتد.
ارائه اسنادی که در متن اعتبار اسنادی مشخّص شده، حکایت از انجام تعهدات توسط ذینفع دارد. در حالی که ارائه درخواست پرداخت تحت ضمانت‌نامه الزاماً معنایش این است که قصوری اتفاق افتاده، گرچه ارائه دلیل برای این قصور لازم نیست. به همین خاطر در اکثر موارد، اعتبارات اسنادی منتهی به پرداخت وجه آن‌ها توسط بانک‌ها می‌شوند، ولی تقریباً ٣ تا ٥ درصد از ضمانت‌نامه‌های بانکی و اعتبارات اسنادی ضمانتی منتهی به پرداخت می‌شوند؛ چرا که ضمانت‌نامه بانکی سندی است که عملاً برای پرداخت نشدن صادر می‌شود.

۳. در اعتبارات اسنادی، علاوه بر بانک گشاینده اعتبار به عنوان متعهد اصلی، معمولاً بانکی تحت عنوان بانک تاییدکننده نیز تأیید خود را به نفع ذینفع صادر می‌نماید. در حالی که در فرایند صدور ضمانت‌نامه بانکی، معمولاً یک بانک به عنوان بانک صادرکننده ضمانت‌نامه دخالت دارد.

۴. اعتبار اسنادی قابل انتقال و قابل تنزیل بوده، در حالی که ضمانت‌نامه غیرقابل تنزیل و غیرقابل انتقال است.
انتقال ضمانت‌نامه ریالی صرفاً تحت شرایط خاص مندرج در مفاد ماده ۶ دستورالعمل ناظر بر ضمانت‌نامه‌های بانکی (ریالی) امکان‌پذیر شده است.

درخواست پرداخت در اعتبار اسنادی، هنگامی که ذینفع، تعهّدات خود را در قرارداد پایه انجام دهد، صورت پذیرد. در حالی که در ضمانت‌نامه منوط به انجام تعهدات است.