اقتصاد کوپنی منسوخ است/ ۵۰ درصد ارز اساسی در چرخه توزیع هدر می‌رود

اسدالله خسروی؛ بازار: تلاش مجلس برای فراهم کردن کارت اعتباری خرید در کنار یارانه نقدی به اقشار ضعیف و کم درآمد، نخستین بار از سوی میرتاجدینی نماینده مردم تبریز، در گفتگو با «بازار» مطرح شد. طرحی که رنگ و بوی بازگشت به استفاده از کوپن برای تامین کالاهای اساسی دهک های پایین درآمدی جامعه  که در دهه های شصت و هفتاد معمول بود را می دهد. این طرح که با هدف بهبود معیشت مردم در شرایطی که کاهش ارزش پول ملی، فشار مضاعفی را به قشر کم درآمد وارد کرده است، یکشنبه هفته جاری از سوی نمایندگان مجلس در جلسه علنی مجلس مطرح و در نهایت با آن موافقت شد.
بر اساس این طرح، دولت ملزم می‌شود تا کالاهای اساسی مورد نیاز را با استفاده از کالابرگ یا کارت الکترونیکی یا روش‌های مشابه دیگر در اختیار مردم قرار دهد.

بازگشت به دوران اقتصاد کوپنی!
بازگشت به دوران اقتصاد کوپنی در شرایطی مورد توجه نمایندگان مجلس است که این روزها قدرت خرید مردم بشدت پایین آمده و دهک های پایین درآمدی در مضیقه شدید معیشتی قرار دارند.
فشاری که بخش عمده آن ناشی از ناکارآمدی دولت در تامین و هزینه بودجه سالانه برای کالاهای اساسی است چرا که ۱۰ میلیارد دلاری که در بودجه سال جاری اختصاص داده شده است معلوم نیست چگونه هزینه می شود که مردم آثار ان را در سفره خود نمی بینند.
نمونه ناکارآمدی های دولت در اختصاص بودجه ۱۴ هزار میلیاردی سال گذشته (ارز دولتی ۴۲۰۰ تومانی) به کالاهای اساسی بود که بخشی از آن به گوشت اختصاص داده شد اما به دلیل ضعف سیستم توزیع، بخش عمده ای از این کالا به جایی این که به دست مردم برسد سر از رستورانها و بازار سیاه درآورد.
 

با وجودی که ابزارهای لازم و سیستم قوی نرم افزاری در بستر الکترونیک برای شناسایی و رصد کالاهای اساسی در بخش توزیع وجود دارد اما همچنان شاهد چرخه معیوب توزیع کالاهای اساسی هستیم و بخش عمده ای از کالاهای اساسی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی خریده می شود معلوم نیست به کجا می رود

جواد اسماعیلی کارشناس اقتصادی و شخصی که برای نخستین بار پس از انقلاب پیشنهاد کوپنی شدن کالاهای اساسی را به مسئولان اجرایی داد، در گفتگو با «بازار» درباره تلاش مجلس برای ارایه کارت اعتباری خرید کالا به کم درآمدهای جامعه که به نوعی بازگشت شبه کوپن به چرخه اقتصاد خانوارها است، گفت: هر چند توجه به بهبود معیشت مردم در شرایطی که فشار اقتصادی گلوی قشر کم درآمد و ضعیف جامعه را می فشارد، اقدامی درست و بجاست اما به نظر می رسد چنانچه تامین و توزیع کالاهای اساسی یارانه ای به شیوه ای درست و اصولی از مبدا تا مقصد رصد شود نیازی به بازگشت کوپن و یا کارت اعتباری خرید نیست.
 وی با بیان اینکه بین ۵۰ تا ۶۰ درصد بودجه اختصاصی سالانه به کالاهای اساسی در بخش توزیع منحرف می شود، گفت: با وجودی که ابزارهای لازم و سیستم قوی نرم افزاری در بستر الکترونیک برای شناسایی و رصد کالاهای اساسی در بخش توزیع وجود دارد اما همچنان شاهد چرخه معیوب توزیع کالاهای اساسی هستیم و بخش عمده ای از کالاهای اساسی که با ارز ۴۲۰۰ تومانی خریده می شود معلوم نیست به کجا می رود.

ضرورت رصد کالاهای اساسی از گمرک تا مغازه 
مدیر کل سابق ستاد بسیج اقتصادی کشور به فعالیت خود در ۳۰ سال گذشته در وزارت بازرگانی اشاره کرد و اظهار داشت: در آن زمان توزیع شیر یارانه ای طوری بود که صف خرید طویل تشکیل می شد و خیلی از مصرف کنندگان به دلیل سیستم فشل توزیع به این کالا دست نمی یافتند تا اینکه سیستمی ایجاد کردم که شیر از کارخانه تا درب مغازه های فروش به خوبی رصد می شد، نتیجه چنین اقدامی علاوه بر جلوگیری از هدر رفت ۴۰ درصدی شیر یارانه ای در بخش  توزیع، کاهش صف خرید و دستیابی آسان همه مصرف کنندگان به شیر یارانه ای شد.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در شرایطی که سیستم های قوی نظارتی، اطلاعاتی و شناسایی در بستر آی تی در کشور مهیاست و از این طریق می توان نیازمندان واقعی را به خوبی شناسایی و مسیر تامین و توزیع کالا را از گمرگ تا مغازه رصد کرد، بنابراین بازگشت به اقتصاد کوپنی در جامعه اکنون دیگر جایگاهی ندارد اما ایجاد کارت های اعتباری خرید کالاهای اساسی آن هم برای اقشار ضعیف و کم درآمد اقدامی درست و قابل اجراست.

در زمان وزارت آقای میرکاظمی چون وی اعتقاد خاصی به کارایی سیستم فن آوری اطلاعات  برای انجام امورات در حوزه بازرگانی و ...داشت، کارهای خوبی انجام شد اما در زمان وزارت نعمت زاده با وجودی که معاونت آی تی در دست دکتر مفتح بود و در این حوزه خوب کار می کرد اما با توجه به بی اعتقادی نعمت زاده به بخش آی تی و کارایی آن طرح شبنم و کد رهگیری کالا و ... جمع شد

وی اظهار کرد: زمانی سالانه ۷۰۰ هزار تن برنج یارانه ای برای تامین نیاز داخل وارد می شد که با وجود این حجم از واردات قیمت برنج ایرانی افزایش نمی یافت اما اکنون برنج به وفور وارد کشور می شود و قیمت ها در بازار نیز افزایشی است چرا که بخش عمده ای از این برنج دولتی ارزان قیمت بدست مصرف کننده واقعی نمی رسد.
 این کارشناس اقتصادی به هدر رفت بیش از ۵۰ درصد بودجه یارانه کالاهای اساسی در پی بی توجهی به سیستم نظارتی الکترونیکی قوی رصد کالاها اشاره کرد و گفت: اخیرا در نشستی با مدرس خیابانی سرپرست وزارت صمت به وی پیشنهاد کردم چنانچه می خواهید کشور را از رانت و فساد در بخش تامین و توزیع کالاهای اساسی نجات دهید سیستم فن آوری اطلاعات الکترونیکی را برای رصد کالاها از گمرگ تا مغازه راه اندازی کنید تا بدرستی مشخص شود چه اندازه کالا وارد و چگونه به دست مصرف کنند واقعی رسیده و چه اندازه منابع به هدر رفته است.
وی به مزیت توجه بر استفاده از فن آوری اطلاعات برای رصد تامین و توزیع کالاهای اساسی و... اشاره کرد و افزود: در زمان وزارت آقای میرکاظمی چون وی اعتقاد خاصی به کاراییفن آوری اطلاعات برای انجام امورات در حوزه بازرگانی و ...داشت، کارهای خوبی انجام شد اما در زمان وزارت نعمت زاده با وجودی که معاونت فن آوری اطلاعات در دست دکتر مفتح بود و در این حوزه خوب کار می کرد اما با توجه به بی اعتقادی نعمت زاده به بخش آی تی و کارایی آن طرح شبنم و کد رهگیری کالا و ... جمع شد.

حمایت از طرح ارایه کارت اعتباری خرید برای کم درآمدها 
اسماعیلی با بیان اینکه پولهای میلیاردی برای تامین و توزیع کالاهای اساسی در وزارت صمت وجود دارد اما این منابع معلوم نیست چگونه خرج می شود و چطور به دست مردم می رسد که با وجود تخصیص ارز ارزان دولتی قیمت ها در بازار همچنان بالاست، افزود: با وجود بانک اطلاعاتی موجود و سیستم قوی ارتباطی و اطلاعاتی در کشور اما در فرایند توزیع کالاهای اساسی رصد آنچنانی صورت نمی گیرد این در حالی است که می توان با توزیع کالاهای اساسی در تعاونی ها، تشکل ها، اصناف، وزارت خانه ها، سازمانها، نهادها و... کالا به تعداد به دست مردم برسد.
وی خاطر نشان کرد: دنیا سالهاست تجارت سنتی را کنار گذاشته اند و با قوی کردن زیر ساخت های الکترونیکی تمام فعالیت های تجاری خود را از این طریق انجام می دهند اما متاسفانه در ایران با وجودی که سیستم های قوی الکترونیکی وجود دارد اما توجهی به این بخش نمی شود.
اسماعیلی در پایان افزود: طرح مجلس برای حمایت از کم درآمدها با ارایه کارت خرید کالا در شرایط کنونی اقتصاد کشور طرح خوبی است اما بازگشت به کوپن دیگر کارساز و نتیجه بخش نیست ...

۳ برابر شدن منابع صندوق یارانه ها
بنا به این گزارش، سید محمدرضا میرتاج الدینی چندی پیش در گفتگو با «بازار» از تلاش نمایندگان مجلس برای ارایه طرحی خبر داد که معیشت مردم بهبود یابد.
وی با بیان اینکه قانون هدفمندی یارانه ها بعد از گام نخست تا کنون ناقص اجرا شده است، گفت: سالهاست که قانون هدفمندی یارانه ها ناقص اجرا می شود چرا که با افزایش قیمت حامل‌های انرژی ریالی به یارانه ۴۵ هزار تومانی مردم اضافه نشده است.
میرتاج الدینی افزود: هر چند با سه برابر شدن قیمت بنزین، یارانه معیشتی به مردم تعلق گرفت اما رقم این نوع یارانه در قبال درآمدی که از محل حامل های انرژِی کسب می شود، قابل توجه نیست، در چنین شرایطی مجلس یازدهم به این نتیجه رسیده است تا برای یک کاسه شدن یارانه ها و اضافه شدن کارت اعتباری خرید در کنار یارنه های نقدی وارد عمل شود.
وی با بیان اینکه وقت آن رسیده، که تغییراتی در یارانه مردم ایجاد شود چرا که قشر ضعیف و کم درآمد جامعه در مضیقه معیشتی قرار دارند، گفت: منابع صندوق یارانه ها الان ۳ برابر میزان یارانه ای است که به مردم داده می شود. بنابراین پیشنهاد شده است تا بخشی از این منابع بصورت کارت اعتباری خرید به یارانه بگیران تعلق گیرد.