کاهش رشد نقدینگی در گرو سلامت نظام بانکی| اتهام توطئه پانزی در بانکها

سمیه شوریابی؛ بازار: دکتر سایروس معصوم پور امیرآبادی معامله گر و مدرس دانشگاه در گفتگویی که در خصوص سلامت نظام بانکی و نیز کنترل تورم و همچنین کسری بودجه با خبرگزاری بازار انجام داد، تشریح کرد: اصلی‌ترین ابزار بانک مرکزی کشورهای توسعه یافته برای سیاست گذاری پولی، عملیات بازار باز است سال‌هاست که این ابزار به بانک مرکزی کشور پیشنهاد می شود، برخی از اقتصاددان‌ها بر اهمیت این ابزار برای مهار تورم و برخی نیز بر توانایی آن برای کاهش سرعت رشد نقدینگی و همچنین بر اثر آن در کاهش هزینه استقراض دولت (استقراضی که به منظور پوشش کسری بودجه صورت می‌گیرد) تأکید کرده اند.

معصوم پور امیرآبادی می گوید: مدتی پیش بانک مرکزی عملیات بازار باز را رسماً آغاز کرد این اقدام بانک مرکزی در بهترین حالت یک اقدام نمایشی و در بدترین حالت راهی برای پوشش کسری بودجه توسط بانک مرکزی است.

این کارشناس بازارهای مالی با بیان این که عملیات بازار باز چهار مقدمه نیاز دارد، گفت:

۱- نظام بانکی سالم

۲- بانک مرکزی مستقل

۳- بازار ریپو

۴- تشکیل مانی مارکت فاندها

از مقدمات عملیات بازار باز است.

وی در تعریف نظام بانکی سالم بیان کرد: ما بانک به معنی متعارف نداریم، در واقع می‌توان گفت بانک‌های ما سالم نیستند به این معنی که متهم به توطئه پانزی شده اند برای همین تعهداتش که نقدینگی باشد خیلی سریع‌تر از بخش واقعی اقتصاد رشد می‌ نماید و نتیجتا ارزش پول مدام کاهش پیدا می‌کند، در صورتیکه نظام بانکی سالم شود سرعت رشد نقدینگی کاهش خواهد شد.

هنگامی که بانک مرکزی مجبور باشد بی‌قید و شرط چک‌های دولت و بانک‌ها را پاس کند، کنترلی بر حجم پایه پولی ندارد و بدون کنترل داشتن بر پایه پولی طبعاً تورم را نمی‌تواند مدیریت نماید

این مدرس بازارهای مالی همچنین در ادامه افزود: بانک مرکزی باید مستقل باشد به این معنی که اجباری در پاس کردن چک‌های دولت و بانک‌ها نداشته باشد، هنگامی که بانک مرکزی مجبور باشد بی‌قید و شرط چک‌های دولت و بانک‌ها را پاس کند، کنترلی بر حجم پایه پولی ندارد و بدون کنترل داشتن بر پایه پولی طبعاً تورم را نمی‌تواند مدیریت نماید.

معصوم پور امیرآبادی در جواب این سوال که اگر بانک مرکزی چک های دولت و بانک ها را پاس نکند، تکلیف به چه منوالی طی خواهد شد، گفت: سومین حالت بازار را ریپو می نامند، که دولت و بانک ها در بازار ریپو، اوراقی که در اختیار دارند را می فروشند تا نیاز پولی خود را تأمین نمایند، البته برای اینکه بازار ریپو بتواند نیاز بانک‌ها را تأمین کند باید عمق داشته باشه و آنچه که به آن عمق می‌دهد مانی مارکت فاندها هستند.

تعمیق بازار ریپو و کم شدن هزینه استقراض دولت در جهت پوشش کسری بودجه و همچنین امکان کنترل تورم توسط بانک مرکزی از جمله موارد مهم تشکیل مانی مارکت فاندها می باشد

این معامله‌گر بازارهای مالی با تأکید بر اینکه تشکیل مانی مارکت فاندها با کارکردهای مهمی همراه است، افزود: تعمیق بازار ریپو و کم شدن هزینه استقراض دولت در جهت پوشش کسری بودجه و همچنین امکان کنترل تورم توسط بانک مرکزی از جمله موارد مهم تشکیل مانی مارکت فاندها می باشد، هنگامی‌که این چهار مقدمه فراهم شد عملیات بازار باز، ابزاری مناسب در جهت سیاستگذاری پولی می‌شود البته همین که مقدمه اول یعنی سالم شدن نظام بانکی فراهم گردد سرعت رشد نقدینگی کاهش پیدا می‌کند و سرعت تورم اگرچه دو درصدی نمی‌شود ولی احتمالاً تک رقمی شده و با فراهم آمدن مقدمه چهارم هزینه استقراض دولت کاهش پیدا می‌کند و مقدمات دوم و سوم نیز برای اجرای عملیات بازار باز برای هدف‌گیری تورم دو درصدی لازم است.

معصوم پور امیرآبادی همچنین در ادامه ابراز داشت: دولت در واقع به جای فراهم کردن مقدمات بازار باز به بانک‌ها گفته است که می‌توانند به جای ذخیره قانونی اوراق خزانه، مستقیم به بانک مرکزی بفروشند یعنی نیازی به بازار ریپو نیست گفتنی است که بانک‌ها و دولت‌ها می‌توانند با همکاری یکدیگر بدهی دولت را مستقیماً از محل پایه پولی تأمین کنند تا بانک مرکزی کماکان چک‌ها را پاس و تورم ایجاد کند.

سلامت نظام بانکی سرعت رشد نقدینگی را کاهش می‌دهد

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در ایران نظام بانکداری سالم وجود ندارد، اظهار داشت: در ایران بانک به یک نهاد مالی من درآوردی اطلاق می‌شود ضمن اینکه حکمرانی اصرار دارد بانکداری متعارف ربوی و محکوم به شکست است لذا بانکداری را از نوعی جدید اختراع کرده که حاصل این اختراع یک نهاد مالی به نام بانک شده که ماهیت بانکی ندارد، مشکل اصلی این است که این نهادهای مالی به بیماری پانزی مبتلا شده اند.

سرعت بالای رشد نقدینگی دقیقاً به خاطر پانزی شدن نظام بانکی است

معصوم پور امیرآبادی در ادامه با مثالی ترفند پانزی را چنین توضیح داد: فرض می کنیم پارسال من و شما با هم قراردادی بسته ایم تا من پول شما را سرمایه‌گذاری کنم کما اینکه قول داده ام ۷۰ درصد سود بدهم، حالا با گذشت یک سال مشاهده می‌کنم سرمایه‌گذاری فقط ۲۰ درصد سود داده ولی هنوز به شما اطلاع رسانی نشده از طرف دیگر دوستان شما هم مایل به سرمایه‌گذاری شده اند، به طبع گرفتن پول آن ها، وانمود می‌کنم سرمایه‌گذاری واقعاً ۷۰ درصد سود داشته است، پس این سود اضافه از محل پول همان دوستان پرداخت می‌شود یعنی به جای اینکه تمام پول را سرمایه‌گذاری کنم بخشی از آن را به عنوان سود به شما می‌دهم، طبعاً پول کمتری جهت سرمایه‌گذاری دارم و برای ایفای همه تعهداتم باید حتی بیشتر از ۷۰ درصد سود نمایم یعنی از طرفی تعهدات من به شما و دوستان شما با سرعت ۷۰ درصد زیاد می‌شود و از طرفی ارزش دارایی‌های موجود در اختیار من با سرعت خیلی کمتری افزایش می یابد، اسم این کار را توطئه پانزی می نامند که آقای چارلز، ۱۰۰ سال پیش چنین کاری کرد و هنگامی که لو رفت مشخص شد ۲۰ میلیون دلار به سرمایه‌گذاران ضرر زده است همچنین آقای برنی میداف ۱۳ سال پیش همین ترفند را به کار برد و مشخص شد که ۶۵ میلیارد دلار ضرر زده است.

دکتر معصوم پور امیرآبادی در نهایت خاطر نشان کرد: پس در یک نهاد مالی پانزی، تعهدات با سرعت بالایی رشد می‌کنند، تعهدات نظام بانکی نقدینگی است که سرعت بالای رشد نقدینگی دقیقاً به خاطر پانزی شدن نظام بانکی است.

قابل ذکر است که توطئه پانزی در همه دنیا غیرقانونی اما طاهرا در ایران مشکلی ندارد، چراکه حکمرانی اصرار دارد تجربه بانکداری دنیا را یاد نگیرد.