سهیلا روزبان، گروه آب و انرژی: ناترازی گاز امسال به مرز ۴۰۰ میلیون مترمکعب می رسد. بر اساس آنجه سعید توکلی معاون وزیر نفت اعلام کرده به دلیل کاهش ۴ درجه ای دما در امسال چیزی حدود ۱۰۰ میلیون مترمکعب به متوسط مقدار مصرف در زمستان امسال افزوده خواهد شد. با توجه به اینکه اقدام خاصی برای افزایش ظرفیت تولید و البته بهینه سازی در یک سال گذشته صورت نگرفته می توان ادعا کرد که مقدار ناترازی از حدود ۲۶۰ میلیون مترمکعب در سال گذشته امسال دست کم به ۳۶۰ میلیون متر مکعب افزایش خواهد یافت. با وجود شرایط بحرانی انرژی اما در بودجه سال آینده صحبتی از ناترازی انرژی نشده است. حال آنکه بر اساس ماده ۴۶ برنامه هفتم توسعه دولت مکلف است تا سازمان جدیدی برای مدیریت راهبردی مصرف انرژی ایجاد کند. طبق این برنامه توسعه ای این سازمان که فرادستگاهی بوده و برای کنترل انرژی در حوزه تولید و مصرف است، باید در اولین سال شروع برنامه هفتم به نتیجه می رسید. جالب است که بدانید حتی منابع آن تحت عنوان حساب بهینه‌سازی مصرف انرژی در قانون برنامه بودجه سال ۱۴۰۳ نیز دیده شد ولی متاسفانه در لایحه بودجه ۱۴۰۴ حذف شده است.
خبری از بهینه سازی مصرف نیست
گاز بیشترین سهم از سبد انرژی کشور را به خود اختصاص داده است. طوری که بر اساس آخرین آمار اعلامی چیزی حدود ۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزار مشترک گاز در کشور وجود دارد. این همان نکته ای است که به اذعان کارشناسان به شدت ناترازی گازی در ایران دامن زده است.
بخش خصوصی چند سالی می شود که پیگیر اجرای طرح هایی چون تعویض بخاری های فرسوده هستیم اما متاسفانه شرکت گاز همراهی لازم را در این خصوص با بخش خصوصی ندارد
اما حجم بالای وابستگی به گاز در شرایطی است که خبری از بهینه سازی در این بخش وجود ندارد. همه ساله بخش زیادی از گاز به دلیل عدم اجرای ماده ۱۹ در ساختمان های کشور هدر می رود. بخش دیگری هم به دلیل استفاده از تجهیزات و بخاری های با راندمان پایین پرت می شود. جالب است که بدانید طبق آخرین آمار اعلامی از طرف رییس شرکت ملی گاز ایران، مقدار مصرف در کشور ما ۳.۵ برابر متوسط جهانی است.
با وجود شدت مصرف بالای انرژی در ایران اما همچنان شاهد تعلل دستگاه های در اجرای طرح های مرتبط با بهینه سازی هستیم. آرش نجفی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران پیشتر در اینباره به بازار گفته بود که بخش خصوصی چند سالی می شود که پیگیر اجرای طرح هایی چون تعویض بخاری های فرسوده هستیم اما متاسفانه شرکت گاز همراهی لازم را در این خصوص با بخش خصوصی ندارد.
طبق گفته های نجفی، منابع مورد نیاز برای اجرای این طرح هم اکنون توسط بخش خصوصی تامین شده و آمادگی این را داریم که طرح تعویض را از یک ماه آینده شروع کنیم.
شاید برای شما هم سوال پیش آمده که اجرای این طرح چقدر زمان خواهد برد.؟ پاسخ این سوال تا حد زیادی به همکاری نهادها و دستگاه هایی همچون گمرک و دیگر دستگاه های مسول دارد. چرا که بخش خصوصی مدعی است روزانه می توانند ۱۵ تا ۲۰ هزار دستگاه بخاری را تعویض کنند.
در سال گذشته رکورد رشد افزایش گازهای همراه نفت جهان را شکستیم و با رشد ۱۹ درصدی به هدررفت ۲۱ میلیارد مترمکعب رسیدیم، تقریباً معادل ۴۰ درصد مصرف کشور ۸۰ میلیونی ترکیه را تنها در فلرها می سوزانیم. سالیان درازی است که فقط در این بخش شعار می‌دهیم در حالی که حدود شش میلیارد دلار هزینه دارد و ۱/۵ ساله برمی‌گردد
وقتی همه کاسه کوزه ها سر مردم شکسته می شود
البته هدر رفت تنها به بخش مصرف محدود نمی شود و حتی در بخش تولید هم بخش قابل توجهی از گازهای کشور به صورت فلر سوزانده می شود. عبدالله باباخانی با اشاره به وضعیت وحشتناک سوزاندن فلرهای گازی در ایران، در اینباره می گوید: در سال گذشته رکورد رشد افزایش گازهای همراه نفت جهان را شکستیم و با رشد ۱۹ درصدی به هدررفت ۲۱ میلیارد مترمکعب رسیدیم، تقریباً معادل ۴۰ درصد مصرف کشور ۸۰ میلیونی ترکیه را تنها در فلرها می سوزانیم. سالیان درازی است که فقط در این بخش شعار می‌دهیم در حالی که حدود شش میلیارد دلار هزینه دارد و ۱.۵ ساله برمی‌گردد.
از طرفی طبق گفته های توکلی ۴ درصد گاز تولید شده در کشور هم در لوله های انتقال هدر می رود. با این اوصاف اگر مقدار انتقال گاز را حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب در نظر بگیریم می توان ادعا کرد که ۳۲ هزار مترمکعب یعنی بیش از ظرفیت تولید یک فاز پارس جنوبی فقط در لوله های انتقال هدر می رود. (ظرفیت تولید هر فاز پارس جنوبی به طور متوسط ۲۵ میلیون مترمکعب است). البته برخی از فعالین و کارشناسان صنعت گاز میزان پرت گاز در شبکه ها را خیلی بیشتر از این حرف ها می دانند. مسعود هاشمیان کارشناس مدیریت راهبردی انرژی می گوید که در ایستگاه‌های تقویت فشار و خطوط شبکه حدود ۹۰ میلیون مترمکعب در روز هدر می‌رود در حالی‌که زمانی کل صادرات ما به ترکیه این مقدار بود.
طبق گفته های توکلی ۴ درصد گاز تولید شده در کشور هم در لوله های انتقال هدر می رود. با این اوصاف اگر مقدار انتقال گاز را حدود ۸۰۰ میلیون مترمکعب در نظر بگیریم می توان ادعا کرد که ۳۲ هزار مترمکعب یعنی بیش از ظرفیت تولید یک فاز پارس جنوبی فقط در لوله های انتقال هدر می رود. گفتنی است که ظرفیت تولید هر فاز پارس جنوبی به طور متوسط ۲۵ میلیون مترمکعب است
او ادامه می دهد: متولی این هدررفت مردم که مصرف‌کننده‌اند نیستند اما جریمه آن را می‌دهند و متهم هستند که دو برابر مصرف جهانی انرژی مصرف می‌کنند. شاخص شدت مصرف انرژی، میزان انرژی به کاررفته برای یک واحد تولید ملی را مشخص می‌کند که مجموعه دستگاه‌های تولیدکننده نیز درگیر آن هستند اما همیشه مردم متهم هستند که اسراف می‌کنند و از تجهیزات سرمایشی و گرمایشی استاندارد استفاده نمی‌کنند. بخش صنعت و کشاورزی نیز به همین صورت است و آنها نیز در تجهیزات استاندارد انرژی دچار محدودیت هستند.
اما و اگرهای ورود پتروشیمی ها به توسعه میادین گازی
اما سنگ اندازی ها در برابر سرمایه گذاری بخش خصوصی تنها محدود به بهینه سازی نیست. ورود شرکت های پتروشیمی به توسعه میادین گازی هم از سال گذشته چندان هم با استقبال مواجه نشده است. پتروشیمی ها که خود از متضررین اصلی ناترازی بوده و همیشه قربانی اول این کسری هستند، درخواست سرمایه گذاری در میادین گازی را از ۲ سال پیش مطرح کردند. اما متاسفانه در دو سال گذشته با وجود تمام پگیری ها این پیشنهاد و طرح به سرانجام نرسیده است. حالا فعالین صنعت پتروشیمی امیدوارند که در دولت چهاردهم نگاه ها به بخش خصوصی تا حدودی اصلاح شود و موانع اجرای این طرح برداشته شود.
مردم کماکان همراهی کنند
شاهد بودیم که ورود توده اسکاندیناوی به کشور مقدار مصرف را در آبان ماه حدود ۵۵ درصد نسبت به سال های گذشته افزایش داد و به نوعی حتی مسولین شرکت گاز را هم غافل گیر کرد. با این اوصاف این احتمال وجود دارد که مقدار شدت کاهش دما درامسال خیلی بیشتر از سال های گذشته باشد و تعطیلی های گسترده ای کشور را فرا گیرد. با توجه به تجربه نه چندان موفق دستگاه و نهادهای مسول در امر تولید و بهینه سازی در چنین شرایطی بهترین و شاید تنهاترین و البته در دسترس ترین راهکاری که می توان با اتکا به آن جلوی قطعی گاز را در واحدهای تولیدی را گرفت، مدیریت مصرف توسط مردم عزیز کشور است.
نظر شما