بازار؛ گروه بانک و بیمه: بحث تغییر نرخ ارز نیمایی و رساندن آن به نرخ ارز آزاد که اکنون مد نظر وزیر اقتصاد است و در مقابل بانک مرکزی به عنوان متولی کنترل تورم و بازار پول، که نمی خواهد چنین اتفاق در شرایط کنونی اقتصاد رخ دهد، مدتی است بین کارشناسان اقتصادی، مجلس و مسئولان دولتی داغ است. موضوعی که چنانچه بدون توجه به تبعات آن تصمیمی غیر کارشناسانه در این خصوص گرفته شود، بی تردید می تواند مشکلات و مصائب زیادی را متوجه اقتصاد کشور و خانوارها کند، چرا که مدتهاست بانک مرکزی با اجرای سیاست های ارزی درست و ساماندهی این بازار توانسته است به خوبی حتی درشرایط سخت چون ورود شوک های بحران زا، بازار ارز را مدیریت و تحت کنترل درآورد. در مقابل اما وزیر قتصاد بر رسیدن نرخ ارز نیمایی به آزاد تاکید دارد که به گفته کارشناسان این اقدام بی تردید تورم را افزایش و شوک را به بازار وارد می کند چرا که اقتصاد کشور در شرایطی نیست که نرخ ارز نیمایی با رشدی جهشی به نرخ ارز آزاد برسد. البته بانک مرکزی نرخ ارز نیمایی را با در نظر گرفتن متغیرهای بنیادین اقتصادی اصلاح و به صورت تدریجی از ۴۱ هزار تومان ابتدای سال به حدود ۴۷ هزار تومان رسانده است.
این که چرا هر از چند گاهی صحبت از تغییر نرخ ارز نیمایی می شود، از جهات و جوانب مختلف قابل تامل است. زیرا برخی ها وجود ارز چند نرخی را فسادزا می دانند، از طرفی بعضی مدیران و برنامه ریزان اقتصاد کلان کشور بخصوص دست اندرکاران بانک مرکزی سعی دارند طوری نرخ ارز با نرخ های متفاوت در بازار مدیریت کنند که تورم فزاینده نشود، با چنین عقیده ای که تا رسیدن به اقتصاد پویا و نزولی شدن نرخ تورم، وجود ارز چند نرخی می تواند به نفع اقتصاد و ابزاری برای جلوگیری از رشد نرخ تورم باشد. تاکید بانک مرکزی بر این است ارز بایستی در شرایط کنونی همچنان به صورت موقتی دو نرخی باشد، چرا که در شرایط فعلی اقتصاد کشور، ارز تک نرخی کارساز نیست و چه بسا می تواند تاثیرات منفی بر اقتصاد کشور بر جای گذارد. هر چند نباید ارز چند نرخی نیز ادامه دار باشد.
به گفته رئیس کل بانک مرکزی پایین نگه داشتن نرخ ارز برای کنترل تورم است، رویکردی که نظر کارشناسان خبره اقتصادی به دیدگاه بانک مرکزی در این زمینه نزدیک است چرا که افزایش نرخ ارز نیما معیشت و روان مردم را به‌خطر میاندازد و تصمیم گیری ها برای این مسئله از حساسیت خاصی برخوردار است
وجود ارز دو نرخی برای جلوگیری از رشد نرخ تورم
البته اختلاف نظر بین وزیر اقتصاد و بانک مرکزی در خصوص تغییر ارز نیمایی این روزها بالا گرفته است، به طوریکه عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد می گوید؛ سیاست جدیدمان این است که بازار به نرخ نیما نزدیک شود، یعنی هم نرخ دلار نیما را افزایش دهیم و هم اینکه نرخ دلار در بازار آزاد کاهشی شود. نظر وی این است که فاصله قیمت ارز نیمایی و آزاد باید به حداقل برسد در حدی که توجیه داشته باشد، چرا که اختلاف قیمتی به دلیل عمیق بودن نرخ ها توجیه ندارد. در این میان روز گذشته محمدرضا فرزین رئیس کل بانک مرکزی در صحن علنی مجلس در توضیحاتی درباره ارز نیما اظهارداشت: دیدگاهی مطرح می‌شود که اگر قیمت ارز افزایش پیدا کند صادرات نیز افزایش می یابد، که این ایده تصور درستی نمی تواند باشد زیرا یکی از سیاستهای اساسی ما باید کنترل نرخ ارز و به دنبال آن تورم باشد.
قیمت ارز نیمایی نیز ثابت نبوده و از ابتدای سال تاکنون نرخ آن از حدود ۴۱ هزار تومان تا بیش از ۴۶ هزار تومان رسیده است، بنابراین نمی توان نرخ آن را بیش از این مقدار افزایش داد. به گفته فرزین چون ما نگران نرخ تورم هم هستیم. پایین نگه داشتن نرخ ارز برای کنترل تورم است. اظهارات رئیس کل بانک مرکزی در حالی است که نظر کارشناسان خبره اقتصادی به دیدگاه فرزین نزدیک تر است چرا که افزایش نرخ ارز نیما معیشت و روان مردم را به‌خطر میاندازد و تصمیم گیری ها برای این مسئله از حساسیت خاصی برخوردار است.
زمانی که ارز تک نرخی شود مردم چه متقاضیان واقعی و چه کاذب به بازار هجوم می آورند و چون تامین ارز نیز هم اکنون با محدودیت، ثبت، رصد و با حساب و کتاب انجام می شود، بنابراین تعادل بازار به هم می خورد و این موضوع به احتمال زیاد منجر به افزایش قیمت ارز از یک سو همچنین رشد نرخ تورم خواهد شد
هجوم مردم به بازار با تک نرخی شدن نرخ ارز
آلبرت بغزیان، کارشناس خبره اقتصادی در گفتگو با خبرگزاری «بازار» درباره اختلاف نظر بین وزیر اقتصاد و بانک مرکزی راجع به تغییر نرخ ارز نیمایی اظهار داشت: شگفت انگیز است که وزیر اقتصاد به جای ساماندهی و رونق بازار سرمایه، همچنین توجه به بهبود وضعیت اقتصاد کشور بخصوص اجرای سیاست ها و برنامه هایی برای جلوگیری از کسری بودجه سال به حوزه کاری بانک مرکزی ورود کرده و از اجرای سیاست های این نهاد خرده می گیرد. البته اگه نظرات وی کارشناسانه و اصولی است موردی ندارد ولی اینکه وی می گوید؛ نرخ ارز نیمایی باید افزایش یابد آن هم در شرایط کنونی اقتصاد چنین ایده ای قابل تامل است.
وی با بیان اینکه تک نرخی شدن ارز به این معناست که هر کسی که نیاز به ارز داشته باشد به راحتی بتواند آن را از بازار تهیه کند، افزود: بازار ارز اکنون تحت کنترل و مدیریتی دقیق است و متقاضیان واقعی تجار و فعالان اقتصادی از بازارهای رسمی ارز مورد نیاز خود را تهیه می کنند، ولی زمانی که ارز تک نرخی شود مردم چه متقاضیان واقعی و چه کاذب به بازار هجوم می آورند و چون تامین ارز نیز هم اکنون با محدودیت، ثبت، رصد و با حساب و کتاب انجام می شود، بنابراین تعادل بازار به هم می خورد و این موضوع به احتمال زیاد منجر به افزایش قیمت ارز از یک سو همچنین رشد نرخ تورم خواهد شد.
وقتی بازار توان تامین ارز متقاضیان را بی حساب و کتاب نداشته باشد، بنابراین خریداران ارز بناچار مجبورند از جمشید بسم الله ها ارز بخرند و قیمت ارز نیز به دست رانت خواران و دلالان سودجود بیفتد، چرا که ارز تک نرخی معنای آن این بوده که ارز به همه با یک قیمت داده شود
احتمال ظهور جمشید بسم الله ها در بازار!
این اقتصاددان در ادامه اظهارداشت: وقتی بازار توان تامین ارز متقاضیان را بی حساب و کتاب نداشته باشد، بنابراین خریداران ارز بناچار مجبورند از جمشید بسم الله ها ارز بخرند و قیمت ارز نیز به دست رانت خواران و دلالان سودجود بیفتد. چرا که ارز تک نرخی معنای آن این بوده که ارز به همه با یک قیمت داده شود. در چنین شرایطی قیمت ارز به دلیل تقاضای مدیریت نشده در بازار از ریل خارج می شود و کنترل آن نیز به این آسانی نیست. البته طیب نیا وزیر پیشین اقتصاد گفته بود که ارز باید بصورت شناور مدیریت شده تک نرخی شود و همتی نیز بدنبال اظهارات وی بر رساندن نرخ ارز نیمایی به آزاد تاکید دارد اما صحبت اینجاست که اگر ارز نیمایی به سمت ارز آزاد نزدیک شود این ۲ نوع ارز همدیگر را دفع می کنند.
وی با بیان اینکه بانک مرکزی طی ۲ سال اخیر با اجرای سیاست های اصولی توانسته است بازار ارز را کنترل کند، افزود: اینکه شوک های بزرگی چون شهادت رئیس جمهور، اسماعیل هنیه و سید حسن نصرالله بازار را به هم نریخت و در شرایطی که دوربین های جهان اکنون بسمت ایران روشن است ولی جهش ارزی رخ نداد نشان از مدیریت درست بانک مرکزی در کنترل نرخ ارز و ساماندهی بازار دارد چرا که اگر این اتفاقات در زمان مدیریت کسی دیگر رخ می داد بی تردید نرخ ارز به بیش از ۷۰ هزار تومان می رسید. به هر حال این بانک یا با ارز پاشی و یا هر سیاستی دیگر توانسته است مانع از هجوم مردم به بازار برای تهیه ارز شود.
بنا به این گزارش؛ طی دو روز گذشته نرخ ارز معادله ای از ۵۰ هزار تومان در بازار عبور کرده است، به طوری که در معاملات امروز مرکز مبادله طلا و ارز ایران هر اسکناس دلار آمریکا به ۵۰ هزار و ۶۱ تومان و حواله دلار نیز به ۴۷هزار و ۹۰۵ تومان رسید ولی بانک مرکزی همچنان تاکید دارد رشد جهشی نرخ ارز نیمایی برای نزدیک شدن به بازار آزاد در شرایط کنونی اقتصاد کشور که سیاستهای هم اکنون محور کنترل نرخ تورم در حال اجراست به زیان اقتصاد و اجرای سیاستهای کنترلی نرخ تورم خواهد انجامید و باید به درستی مدیریت شود.
نظر شما