ملیحه خورده پا؛ بازار: تردد در خیابان ها، پاساژ و مراکز فروش بزرگ و مواجه شدن با فروشگاههای نیمه خالی و استند هایی که اجناس آنها به دلیل عدم واردات محموله های جدید شارژ نشده و برخی فروشگاههایی که کرکره ها را پایین کشیده و واحد صنفی را در صورت مستاجر بودن به مالک تحویل داده و اگر صاحب ملک بوده اند نیز تعطیلی را بر باز کردن فروشگاه نیمه خالی ترجیح داده اند، همگی خبر از یک واقعیت دارد، دیگر قرار نیست کالای خارجی در بازار داشته باشیم.
کافی است به سالهای نه چندان دور باز گردید و سرخوشی های ناشی از امضاء برجام را در ذهن خود مرور کنید؛ تقریبا هفته ای بیش از سه هیات تجاری بزرگ روانه ایران می شد تا بتواند بهشت بازار ۸۰ میلیون نفری ایران را به تصرف خود در بیاورد و یا اینکه سهم بیشتری از این بازار به خود اختصاص دهد.
البته در آن روزها که دلخوش به برجام شده بودیم این نکته مهم از یادمان رفته بود که هیات های تجاری بزرگ فرانسوی، آلمانی، ایتالیایی و... و. که دائما در حال تردد از پاستور تا طالقانی هستند و گاهی هم سری به خیابان وزراء زده و در اتاق بازرگانی تهران مذاکراتی را انجام می دهند به دنبال چه بازاری و چه اهداف اقتصادی و سیاسی هستند. فقط کافی بود همان روزی که هیات ۳۰۰ نفره فرانسوی وارد ایران شد و ابتدا در پاستور دیدارها را تازه کردند و سپس به اتاق بازرگانی آمدند را کمی با دقت مطالعه می کردید تا بدانید فرانسه در روزهایی که نهایت دوستی را با ایران داشت، صرفا به دنبال فروش کالاهای مصرفی به ایران است به همین دلیل در لیست ۳۰۰ نفره هیات تجاری این کشور نام های آشنا در عرصه صنعت لوازم آرایشی، بهداشتی به وفور وجود داشت و سهم شرکتهای تولید کننده لباس و وسایل ورزشی نیز در لیست هیات های تجاری انگلیس، آلمان و نام شرکت های تولیدکننده کت و شلوار، کیف و کفش چرم در میان لیست شرکتهای ایتالیایی کم نبود؛ تا جایی که سهم عمده ای از تابلوهای پایتخت و سایر شهرهای بزرگ به تبلیغ همین کالاهای مصرفی اختصاص پیدا کرد.
ایتالیایی ها برای ما زیره به کرمان آورده بودند و در حالیکه ایران در تولید محصولات چرم به خصوص کیف و کفش مزیت رقابتی دارد، سهم عمده ای از بازار کشورمان را برای فروش کیف و کفش چرم در دست گرفتند و فرانسه، آلمان، ترکیه، کره جنوبی و انگلستان نیز با دادن وعده سر خرمن برای سرمایه گذاری مشترک در صنایع بزرگ و صادرات محصولاتی که با سرمایه و تکنولوژی آنها در ایران تولید شده بود و قرار بود به اسم کالای ایرانی روانه بازار شوند، بازار لوازم آرایشی، پوشاک، لوازم خانگی و... و. را در ایران به دست گرفتند البته بدون سرمایه گذاری و انتقال تکنولوژی در صنایع بزرگ.
با وعده های طلایی بازار کالای مصرفی ایران تسخیر شد
هر چند در تمامی مذاکرات اولیه میان ایران با کشورهای اروپایی و آسیایی مقرر شده بود تا سرمایه گذاری در صنایع بزرگ از جمله نفت، گاز، پتروشیمی، خودروسازی و... و. شرط سهم خواهی آنها از بازار کالاهای مصرفی شده و ایران علاوه بر بازار خود فرصت دستیابی شرکای اروپایی و آمریکایی را به بازار ۴۰۰ میلیون نفری کشورهای اوراسیا را مهیا کند اما نتیجه مذاکرات ایران-اروپا و آمریکا در عمل منجر به جذب سرمایه گذاری و تبادل تکنولوژی در صنایع مادر نشد ولی بازار ایران جولانگاه اجناس خارجی مصرفی و دارای برند و با قیمت های گزاف شد.
شاید تا پیش از خروج آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی با وعده و عید همچنان مسئولان ایران را دلخوش به سرمایه گذاری در اقتصاد و صنعت ایران کرده بودند اما پشت پا زدن آمریکا به برجام و دنباله روی اروپایی ها از رئیس بزرگ نشان داد نه تنها امیدی به جلب همکاری های بزرگ در عرصه صنعتی و سرمایه گذاری مشترک میان ایران و اروپا نیست بلکه آنها حتی حاضر نیستند کالاهای مصرفی خود را روانه بازار ایران کنند به همین دلیل این روزها بازار ما از اجناس وارداتی مصرفی تقریبا خالی شده است که به شرط هوشمندی، استفاده از صنایع های تک و سرمایه گذاری مناسب می توان سهم محصولات ایرانی را در بازار داخل افزایش داد.
چرا بازار ایران از اجناس خارجی خالی شد!؟
بدون تردید در شرایط فعلی میزان واردات کالای خارجی به خصوص اقلام مصرفی به ایران به شدت کاهش یافته است که یکی از دلایل آن عدم واردات کالا به کشور نوسانات نرخ ارز است. جهش بی سابقه قیمت انواع کالای مصرفی، کاهش قدرت خرید مردم باعث شده تا واردات این اقلام ممنون و واردات آن حتی از مسیر قاچاق نیز توجیه خود را از دست بدهد.
برای عدم واردات کالاهای مصرفی خارجی به ایران علاوه بر مشکلات داخلی در عرصه اقتصاد باید به تبعات اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران نیز اشاره کرد که باعث شد کشورهای اروپایی و آسیایی نه تنها با ایران برای سرمایه گذاری و تولید مشترک همکاری نکنند بلکه این روزها کالای مصرفی خود را نیز روانه بازار ایران نکنند. یکی از شاهدان این مثال خروج دو برند سامسونگ و ال جی از صنعت لوازم خانگی ایران است که سال گذشته این دو برند متعلق به کشور کره جنوبی به دلیل اعمال تحریم های جدید آمریکا علیه ایران بازار ما را ترک کردند و این در حالیست که بازار ایران به عنوان بازاری بزرگ و دروازه ورود به سایر کشورهای آسیایی همواره برای کشورهای سرمایه گذار از اهمیت بسزایی برخوردار است.
اما امسال شرایط خروج برندها از بازار ایران بسیار وسیعتر شده است و دیگر بحث صنایع بزرگ و مادر مطرح نیست بلکه حتی واردات کالاهای مصرفی و ارزبر نیز انجام نمی شود.
رئیس سابق کمیته برند ایران درباره تبعات خروج برندها از اقتصاد هر کشوری می گوید: خروج هر برندی از اقتصاد یک کشور می تواند خساراتی را داشته باشد و به نفع هیچ کشوری نیست.
کیومرث کرمانشاهی در گفتگو با خبرنگار بازار می گوید: طی ۴۰ سال اخیر به دلیل محدودیت هایی که علیه ایران اعمال شده هیچ گاه در کشور ما برندها به صورت مستقیم و نمایندگی انحصاری فعالیت نکرده است.
سالهاست برند های خاص را به طور مستقیم در ایران نداریم بلکه برند ها با واسطه و از طریق کشورهای همسایه در ایران حضور دارند و نمایندگی دسته اول نیستند. عموما برندهایی که می بینید در حوزه البسه و کالاهای لوکس و خودرو سازی در ایران فعالیت می کنند در اثر خرید های موردی شرکتهای ایرانی در ایران فعال شده اند زیرا این شرکتها برای آن برند تبلیغ می کنند
وی می افزاید:ما سالهاست برند های خاص را به طور مستقیم در ایران نداریم بلکه برند ها با واسطه و از طریق کشورهای همسایه در ایران حضور دارند و نمایندگی دسته اول نیستند. عموما برندهایی که می بینید در حوزه البسه و کالاهای لوکس در ایران فعالیت می کنند در اثر خرید های موردی شرکتهای ایرانی در ایران فعال شده اند زیرا این شرکتها برای آن برند تبلیغ می کنند.
وی ادامه داد: در سازمان توسعه تجارت مسئولیت برند ایرانی و کمیته برند را از طرف دولت داشتم. معاون. اگر در بعضی حوزه ها برندهایی مثل پژو و کیا و سایر برندها را می بینیم بر اثر قراردادها میان صنایع خودرو میادین نفتی مدتی آمدند برای قرار داد خاص حضور داشتند و با توجه به تحریم ها از کشور خارج شدند
رئیس سابق کمیته برند سازمان توسعه تجارت با تاکید براینکه در حوزه تجارت خارجی باید قراردادها به صورت برد- برد تنظیم شود، اظهار می کند: در عرصه تجارت خارجی بر این باور هستیم که برندها صاحب دارند و بازارها نیز بی صاحب نیستند به همین دلیل بازارها تقسیم شده اند و کیفیت محصولات و خدمات ارائه شده از سوی برندهای بزرگ برای هر کدام از بازارها مشخص است.
فعالیت غیررسمی آنها در اقتصاد ایران همراه با رانت و عدم شفافیت بوده است و همین امر موجب شده تا برای خروج آنی از اقتصاد ایران نیز به یکباره عمل کرده و پاسخگو نباشند در حالی که اقتصاد جهانی چنین رفتاری را نمی پذیرد و تحمل نمی کند
انتقاد از بی برنامگی برای همکاری با برندهای معتبر
معاون کل اسبق سازمان توسعه تجارت با انتقاد از اینکه هیچ گاه در ایران برنامه ریزی خاص و مدونی برای همکاری با کمپانی های بزرگ و صاحب نام و نشان وجود نداشته است، می گوید: در حوزه واردات برای حضور کمپانی های بزرگ و برندهای معروف هیچ زمانی برنامه منسجم و مطمئنی نداشتیم حتی در رابطه با خودرو و صنایع پتروشیمی نیز همین بی برنامگی مشهود است به همین دلیل ما در ایران نمایندگی انحصاری شرکتهای خودروسازی را نداشتیم از طریق امارات، عمان، قطر و کشورهای واسط این شرکتها با نمایندگی دسته دوم و سوم در ایران فعالیت کردند و در صنعت نفت و گاز هم همکاری موردی و برمبنای یک قرارداد خاص با برندهای معتبر داشتیم.
کرمانشاهی خاطرنشان می کند: بحث تجارت و تجارت خارجی برنامه کلان می خواهد و باید بدانیم دنبال از بحث برندسازی چه خواسته و انتظاری داریم و البته باید بتوانیم سهم هر برند را در بازار کشورمان برمبنای نفع اقتصادی و تجاری تعریف کنیم اما متاسفانه در حال حاضر نه برند معتبری به صورت رسمی در ایران نمایندگی دارد و نه برنامه مدونی برای استفاده از ظرفیت برندها در اقتصاد کشور داریم.
رئیس سابق کمیته برند سازمان توسعه تجارت تصریح می کند: فعالیت و یا عدم فعالیت برندها در بازار ایران منجر به زیاندهی شده است زیرا فعالیت غیررسمی آنها در اقتصاد ایران همراه با رانت و عدم شفافیت بوده است و همین امر موجب شده تا برای خروج آنی از اقتصاد ایران نیز به یکباره عمل کرده و پاسخگو نباشند در حالی که اقتصاد جهانی چنین رفتاری را نمی پذیرد و تحمل نمی کند.
نظر شما