وابستگی تجار ایرانی به کشور دوم| پرداخت کارمزد ها سود بازرگان را می کاهد 

بازار: گروه استان ها؛ تجار، بازرگانان و فعالان اقتصادی مدام فهرستی از چالش های صادراتی را مطرح می کنند و راهکاری برای آن ها نمی یابند. بخش خصوصی برای بقای خود به ناچار به هر ابزاری چنگ می زند تا بتواند تحریم ها را دور بزند. دولت برای بهبود این فضا نه تنها قدمی بر نداشته بلکه با اجرای قوانینی چون رفع تعهد ارزی سعی در ممانعت و مشقت بار کردن این فعل برای بازرگانان را دارد. علاوه بر آن وضع بخش نامه های لحظه ای که گاه صادرات یک کالا را آزاد و در لحظه دستورالعمل منع صادرات را ابلاغ می کند، صادر کننده را در برزخ قرار می دهد و گاه آنها را متحمل پرداخت خسارت می کند.

در همین رابطه گفتگویی با «امین به آبادی»، بازرگان، دانش آموخته مقطع ارشد مدیریت بازرگانی گرایش بین الملل، عضو اتاق بازرگانی گرگان و همچنین فعال حوزه بازرگانی مواد غذایی و مصالح ساختمانی داشته ایم. وی در بخشی از این گفت و گو به مزیت های صادراتی استان گلستان می پردازد و در ادامه انواع روش های صادراتی را تشریح می کند که در ادامه می خوانید.

* ظرفیت صادراتی مواد غذایی و مصالح ساختمانی استان گلستان را به عنوان یک بازرگان، چطور ارزیابی می کنید؟

در استان گلستان، ظرفیت های خوبی از نظر طبیعی و معادن وجود دارد. این استان در حوزه مواد غذایی به طور مثال در محصولات گلخانه ای از ظرفیت بالایی برخوردار است. محصولات گلخانه ای مانند خیار، کیوی و توت فرنگی به کشور روسیه صادر می شود. گلستان به واسطه حضور در شمال کشور می تواند کریدور خوبی برای شمال به جنوب باشد، همچنین در موافقت نامه مربوط به اوراسیا، گلستان به عنوان یک استان استراتژیک محسوب می شود و سهم به سزایی در انعقاد این موافقت نامه داشته است. نزدیک بودن به کشور های مشترک المنافع مانند ترکمنستان، قزاقستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان از دیگر مزیت های گلستان است. البته ممکن است بعضی از این کشور ها جزو موافقت نامه نباشند اما این ظرفیت وجود دارد که از طریق گلستان، بتوانیم به کشور های اطراف دریای خزر دسترسی پیدا کنیم.

با توجه به اتفاقات رخ داده در سال گذشته، خبرگزاری الجزیره قطر را به استان گلستان دعوت کردیم تا از پتانسیل های موجود در استان بازدید کنند. پنبه و توتون بسیار مورد توجه آنان قرار گرفت که از فرایند تولید، گزارش و محتوا تهیه کردند. ظرفیت بعدی استان، مجموعه سوارکاری گنبد است که دارای پتانسیل‌هایی مانند آموزش سوارکاری، مسابقات و فروش اسب است و می‌توان در کشورهای حاشیه خلیج فارس بر روی آن کار کرد.

در برخی موارد محصولات کشاورزی مانند صیفی جات و سبزیجات در گلستان به دلیل میزان سمومی که دارند، برگشت می خورند. گلستان به دلیل دارا بودن زمین و شرایط مناسب برای کشاورزی، در محصولات تابستانی و پاییزی مانند پرتقال و سیب زمینی، در جایگاه خوبی قرار دارد.

همچنین بیشترین تعداد مرغداری‌های کشور در استان گلستان واقع شده است. صادرات گوشت مرغ به صورت کامل یا قطعه بندی شده که چالش‌های خاص خود را دارد، زیرا در برهه‌ای از زمان اجازه صادرات داده می‌شود و در زمانی دیگر به دلیل تأمین نیازهای داخلی کشور امکان صادرات وجود ندارد.

ظرفیت دسترسی به کشورهای دریای خزر برای این استان فراهم است اما باید ابتدا مشخص شود به طور واقعی و نه بر روی کاغذ چه محصولی قابلیت صادرات دارد که این مهم باید در کمیسیون های تخصصی اتاق بازرگانی تشخیص داده شود.

برای کارهای بازرگانی باید در کنار آموزش و ارتباطات تجاری، تجربیات هم به بازرگانان جوان تر منتقل شود.

به عنوان مثال کشور قزاقستان، یکی از کشورهایی است که در بحث مواد و مصالح ساختمانی، وارد کننده و مصرف کننده است و در حال حاضر کاشی، سرامیک، سیمان و سنگ‌های ساختمانی مستقیماً به این کشور ارسال می‌شود.

تعداد کمی از تاجران استان گلستان در روسیه حضور دارند لذا نیازمند به یک سری راهکارها برای ورود به روسیه هستیم. به طور مثال صادرات سیمان به این کشور و واردات چوب به کشور ما در حال انجام است اما میزان آن باید گسترده‌تر شود.

* چالش های حوزه صادرات را بفرمایید.

چالشی که تجار با آن روبرو هستند مربوط به بحث نقل و انتقالات مالی است. اکثر بازرگانانی که این مشکل را دارند، مجبور هستند از طریق صرافی‌های ثالث این کار را انجام دهند و در نهایت مشمول کارمزد هایی می‌شوند که آنها را از سود دور می‌کند. موضوع دیگر بحث بازار متشکل ارزی است که در طی انجام روند صادرات، برای رفع تعهدات ارزی، دلارها را باید به آنجا واریز کنند و به قیمت پایین‌تری تحویل بگیرند. متاسفانه به دلیل نوسانات قیمت دلار، هزینه‌های حمل و نقل و بیمه هم به مراتب افزایش می‌یابد. در واقع با شرکت طرف مقابل، قرارداد می‌بندیم و تا زمانی که می‌خواهیم بارگیری کنیم و کارها را انجام دهیم، میزان هزینه‌ها بالا می‌رود و معادل دلار محاسبه می‌شود. اگر شعار دولت جدید حمایت از صادرات است، باید برای تمامی این آیتم‌ها تصمیم گیری انجام شود که یک صادرکننده چگونه می تواند موانعش را کمتر کند تا راحت‌تر بتواند این فرایند را پیش ببرد.

* تجار تازه کار برای موفقیت باید چه موضوعاتی را مد نظر قرار دهند؟

یک تاجر تازه کار باید به مواردی مانند کسب تجربه، شکل دهی ارتباطات بین المللی، حضور در کشور مقصد، استفاده از تجربه هیئت های تجاری، حضور در نمایشگاه های داخلی و خارجی و شناسایی کالاهای مورد نیاز بازار هدف توجه کند و حتماً به کشوری که برای آن هدف گذاری کرده اند، سفر کند تا از نزدیک بازار آن کشور را تجربه و درباره آن تحقیق کند.

* درباره روش های صادرات بگویید.

در حال حاضر صادرات به صورت قانونی با شرکای اول صادراتی کشور ما مانند عراق و افغانستان و بعد از آن امارات متحده عربی و کشورهای دیگر انجام می شود. اما در حال حاضر روشی که برای حضور در بازارهای جهانی استفاده می‌کنیم، صادرات مجدد (Re-export) است. افرادی که می‌خواهند به کشورهای اروپایی، آمریکایی، آفریقایی و جنوب شرق آسیا صادرات انجام دهند، می توانند کالای خود را به کشورهایی مانند ترکیه، امارات متحده عربی و عمان انتقال دهند و از آنجا به کشور هدف صادر کنند. متأسفانه به دلیل تحریم‌های موجود در کشور، اجازه استفاده از اشکال مختلف صادرات را نداریم. بحث حمل و نقل و انتقالات مالی و غیره باعث وابستگی به کشور دومی شده است که ما انتخاب می‌کنیم.

در سال‌های گذشته شرایط خوبی برای ایران فراهم شده است که افراد بتوانند ثبت شرکت انجام دهند. در کشورهایی مانند عمان، قطر و امارات متحده عربی با ثبت شرکت به آنها اقامت نیز می‌دهند.

دو روش وجود دارد. کالا را به صورت کامل به کشور مورد نظر صادر کنید و صادرات مجدد شکل گیرد یا اینکه ابتدا بخشی از کالا را تولید و سپس به صورت فله به کشور هدفی که شرکت خود را در آنجا ثبت کرده‌اید، ارسال کنید و در نهایت در آنجا ۳۰ درصد از تولید را انجام دهید و امتیاز ساخت آن کشور را بگیرید و بعد صادرات انجام دهید. در حال حاضر با توجه به اتفاقات منطقه و تحریم‌های آمریکا، نمی‌توانیم با بسیاری از کشورها به صورت مستقیم ارتباط برقرار کنیم اما با توجه به موافقت‌نامه اوراسیا، بدون تعرفه گمرکی یا با تعرفه های گمرکی بسیار پایین، می‌توانیم به کشورهایی که عضو این موافقت‌نامه هستند، صادرات داشته باشیم. واحد ارزی برای انجام معاملات، روبل در نظر گرفته شده است و وابستگی به دلار در انجام این معاملات از بین رفته است.

* نکته و سخن پایان

استان گلستان در بحث صادرات کمبود خاصی ندارد اما فقط نیازمند یک نگاه حاکمیتی است. اول باید ظرفیت‌ها را بازشناسی کنند، دوم مسئله چندین ساله درباره مرز اینچه برون است که فوق العاده می‌تواند تأثیرگذار باشد و در استان گلستان از نظر اقتصادی باعث پیشرفت شود. تجهیز و رسیدگی مرز، بسیار کمک کننده است. به طور مثال در چند وقت گذشته قرار بود در اینچه برون آزمایشگاه مواد غذایی تأسیس شود تا نگرانی از بابت برگشت خوردن مواد غذایی وجود نداشته باشد؛ از طریق این آزمایشگاه روی مواد غذایی آزمایش انجام و نتایج آن به کشور هدف ارسال می‌شود و بعد از دریافت تأییدیه آزمایشگاه، محصولات صادر می‌شوند.

از مسئولان تقاضا داریم که حتماً نگاه ویژه‌تری به مرز اینچه برون داشته باشند. این روند باعث می‌شود که هم از نظر حمل و نقل، رشد داشته باشیم و هم اینکه این مرز می‌تواند به عنوان گذرگاهی از شمال به جنوب کشور باشد. به طور مثال کشور روسیه برای دسترسی به آب‌های آزاد، از طریق مرز اینچه برون به چابهار و از چابهار به کراچی و بنادر متصل به آب‌های آزاد پیش می رود. لذا زمانی که زیرساخت‌های مرز آماده نباشد، این اتفاق امکان پذیر نیست.

امیدواریم استان‌های هم مرز مانند مازندران، اجازه دهند که مرزهای استان گلستان پیشرفت کند. با توجه به لایروبی که در بندر ترکمن انجام شده، امکان پهلو گرفتن قایق‌های کوچکتر فراهم شده است و به تدریج مسیر دریایی و مرزی راه اندازی می شود. این فرایند می‌تواند نقطه قوت استان گلستان در حوزه صادرات باشد.